W kontekście podanej problematyki na uwagę w pierwszej kolejności zasługują zwłaszcza przepisy zgrupowane w art. 15 OSPU. Tamże postanowiono:

1. Strażak ratownik OSP, który uczestniczył w działaniu ratowniczym, akcji ratowniczej, szkoleniu lub ćwiczeniu, otrzymuje, niezależnie od otrzymywanego wynagrodzenia, ekwiwalent pieniężny.

2. Wysokość ekwiwalentu pieniężnego ustala, nie rzadziej niż raz na 2 lata, właściwa rada gminy w drodze uchwały. Wysokość ekwiwalentu pieniężnego nie może przekraczać 1/175 przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 291, z późn. zm.) przed dniem ustalenia ekwiwalentu pieniężnego, naliczanego za każdą rozpoczętą godzinę od zgłoszenia wyjazdu z jednostki ochotniczej straży pożarnej. Ekwiwalent pieniężny jest wypłacany z budżetu właściwej gminy.

3. Za czas nieobecności w pracy z przyczyn określonych w ust. 1 strażacy ratownicy OSP zachowują uprawnienie do innych niż wynagrodzenie świadczeń związanych z pracą, przewidziane w odrębnych przepisach.

W kontekście powyższych regulacji prawnych szczególnie warto odnotować stanowisko zawarte w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi z 9.6.2022 r. (znak WA 4120-18/2022-w).

W podanym piśmie regionalna izba obrachunkowa analizowała wątpliwości podane przez gminę odnośnie naliczenia ekwiwalentu w przypadku rozpoczęcia przez ratownika udziału w akcji ratowniczej o godzinie 17.50 i jej zakończenia o godzinie 18.20. Rzecz jasna, to tylko przykładowe zestawienie godzin akcji ratowniczej. Gmina uznała, że strażakowi należy się ekwiwalent za 2 godziny udziału w akcji. Natomiast regionalna izba obrachunkowa wskazała, że, użyte przez ustawodawcę w art. 15 ust. 2 ww. ustawy sformułowanie – za każdą rozpoczętą godzinę od zgłoszenia wyjazdu z jednostki ochotniczej straży pożarnej – należy rozumieć jako 60 następujących po sobie kolejno minut. Jak podano: W tej sytuacji, w przypadku wskazanym w piśmie (…) należy przyjąć, że strażak ratownik uczestniczył w akcji ratowniczej 30 minut, a więc przysługuje mu ekwiwalent w wysokości ustalonej za jedną godzinę udziału w działaniu ratowniczym.

Podsumowując, stanowisko RIO ma prawne uzasadnienie w przepisach ww. ustawy. Jest ono zgodne z wykładnią gramatyczną przytoczonego przepisu i uwzględnia kontekst systemowy.

W konsekwencji, gmina powinna respektować powyższe stanowisko, bowiem w przeciwnym razie naruszy zasady wydatkowe wynikające z FinPubU i może narazić się na zarzuty ze strony izby w trakcie kontroli gospodarki finansowej.

Źródło: RIO w Łodzi