Zmiany wprowadzono w ustawie z 28.3.2003 r. o transporcie kolejowym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 710 ze zm.; dalej: TrKolejU). Zgodnie z wprowadzonym art. 9ag TrKolejU, zadanie polegające na przebudowie lub budowie drogi publicznej, sieci lub urządzenia wodnego w zakresie wynikającym z konieczności ich dostosowania do inwestycji dotyczących linii kolejowych realizowane jest przez PLK S.A. albo właściwą jednostkę samorządu terytorialnego (JST) na podstawie porozumienia z właściwym zarządcą drogi publicznej, sieci lub urządzenia wodnego. W porozumieniu określa się w szczególności termin przejęcia obowiązku utrzymania drogi publicznej, sieci lub urządzenia wodnego przez właściwego zarządcę. Zadanie to może realizować właściwy zarządca drogi publicznej, sieci lub urządzenia wodnego, w trybie określonym w przepisach odrębnych, na koszt PLK S.A. lub właściwej JST na podstawie porozumienia, które określa w szczególności warunki finansowania zadania przez PLK S.A. albo właściwą JST.
Zmiany wprowadzono także do ustawy z 8.9.2000 r. o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 292 ze zm.; dalej: RestrPKPU). Z dodanych do art. 39 RestrPKPU przepisów ust. 3a–3c wynika, że grunty pozostałe po zlikwidowanych liniach kolejowych lub bocznicach kolejowych wraz z zabudowaną infrastrukturą mogą być przekazane w użyczenie JST na cele transportowe za zgodą ministra transportu wyrażoną w drodze decyzji. Z wnioskiem o wyrażenie zgody na takie użyczenie może wystąpić PKP SA, określając we wniosku:
- przedmiot rozporządzenia z wyszczególnieniem danych ewidencyjnych identyfikujących grunt;
- JST, na rzecz której nastąpi użyczenie;
- uzasadnienie czynności prawnej.
Do wniosku dołącza się:
- dokumenty potwierdzające prawo do gruntu;
- projekt umowy użyczenia;
- inne dokumenty potwierdzające dane i informacje zawarte we wniosku.
Natomiast zgodnie z dodanym art. 39d RestrPKPU, mienie PKP SA lub PLK SA, inne niż określone w art. 39b RestrPKPU (czyli będące pojazdem historycznym), będące jednocześnie zabytkiem w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z 23.7.2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 282; dalej: OchrZabU), można oddać w drodze umowy do korzystania, w tym nieodpłatnego, JST lub organizacji pozarządowej posiadającej osobowość prawną oraz status OPP, oraz co najmniej pięcioletnie doświadczenie w zakresie sprawowania opieki nad zabytkami będącymi wytworami techniki kolejowej, realizowanej w sposób określony w art. 5 OchrZabU.
Zgodnie z art. 5 OchrZabU, opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza polega, w szczególności, na zapewnieniu warunków:
- naukowego badania i dokumentowania zabytku;
- prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku;
- zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie;
- korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości;
- popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury.
Przepisy art. 39b ust. 2 i 3 RestrPKPU stosuje się tu odpowiednio. A to oznacza, że wspomniana wyżej umowa powinna zawierać w szczególności:
1) określenie celu darowizny;
2) wykaz darowanego mienia;
3) oświadczenie obdarowanego o posiadaniu co najmniej pięcioletniego doświadczenia w zakresie sprawowania opieki nad zabytkami ruchomymi, będącymi wytworami techniki kolejowej, realizowanej w sposób określony w art. 5 OchrZabU;
4) zobowiązanie obdarowanego do nierozporządzania darowanym mieniem bez zgody darczyńcy;
5) zobowiązanie obdarowanego do utrzymania darowanego mienia w stanie niepogorszonym;
6) określenie zasad odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, w tym nakładania kary umownej za niewykonanie zobowiązań, o których mowa w pkt 4 i 5, w wysokości nie niższej niż trzykrotność wartości rynkowej darowanego mienia ustalonej na dzień zawarcia umowy;
7) zobowiązanie obdarowanego do poddania się kontrolom darowanego mienia na żądanie darczyńcy.
