Przepisy wymagające interpretacji ogólnej

Przedmiotem interpretacji jest obowiązujące od stycznia 2018 r. brzmienie art. 15 ust. 1 w związku z art. 16 ust. 1 pkt 39 PDOPrU oraz regulacji zawartej w art. 22 ust. 1 w związku z art. 23 ust. 1 pkt 34 PDOFizU. Dotyczą one zdarzeń, w których podatnik dokonuje cesji na rzecz innego podmiotu tzw. „wierzytelności własnej”, to jest wierzytelności wynikającej z dokonanej wcześniej przez podatnika na rzecz podmiotu trzeciego sprzedaży towarów lub usług, w związku z którą podatnik ten wykazał z tego tytułu przychód należny. Interpretacja ogólna została wydana z uwagi na pojawiające się rozbieżności w merytorycznej interpretacji przepisów oraz konieczność zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego.

Kwalifikacja zbycia wierzytelności wynikającej z umowy faktoringu

W omawianej interpretacji Minister Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej uznał, że „odpłatne zbycie przez podatnika podatku dochodowego wierzytelności wynikającej z dokonanej wcześniej przez takiego podatnika na rzecz podmiotu trzeciego (dłużnika) sprzedaży towarów lub usług stanowi odrębną od wskazanej sprzedaży towarów lub usług operację gospodarczą, wywołującą po stronie zbywcy wierzytelności skutki w podatku dochodowym w postaci wystąpienia przychodu oraz kosztów uzyskania przychodu”. Innymi słowy należy uznać, że zbycie wierzytelności nie skutkuje spłatą pierwotnej wierzytelności przez dłużnika, a jedynie prowadzi do zmiany podmiotu, wobec którego dłużnik jest zobowiązany do zapłaty.

Zbycie wierzytelności a koszty uzyskania przychodów

W interpretacji poruszono także kwestię zakazu wykazywania w kosztach uzyskania przychodów straty, rozumianej jako ujemna różnica pomiędzy wartością „brutto” wierzytelności, a kwotą przychodu z tytułu zbycia (cesji) tej wierzytelności. W ocenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej podatnik zbywając wierzytelność na rzecz faktora za 100% jej wartości nominalnej brutto, może w swoich kosztach zaliczyć wartość zbywanej wierzytelności pieniężnej w jej pełnej kwocie z uwzględnieniem VAT. Ustawodawca w art. 16 ust. 1 pkt 39 PDOPrU przewidział jednak wyłączenie określające, co nie może stanowić kosztów uzyskania przychodów. Z powyższego wynika, że strata może być kosztem podatkowym do wysokości nieprzekraczającej wartości uprzednio rozpoznanego przychodu należnego w kwocie netto.

Zasady ustalania kosztu uzyskania przychodu

W interpretacji wskazane zostały także podstawowe zasady, jakimi powinni kierować się podatnicy w celu ustalenia kosztów uzyskania przychodu w przypadku zbycia wierzytelności w ramach umowy faktoringu.

Podatnicy powinni pamiętać o następujących regułach:

  • ustaleniu, czy i w jakiej wysokości poniesiony został koszt w rozumieniu art. 15 ust.1 PDOPrU – zasadniczo kosztem jest nominalna wartość zbytej wierzytelności w ujęciu brutto,
  • ustaleniu, czy powstała strata ze zbycia wierzytelności,
  • w sytuacji, gdy nie powstała strata – koszt poniesiony będzie stanowił koszt uzyskania przychodu w całości,
  • w przypadku, gdy powstała strata, a zbyta wierzytelność była zarachowana jako przychód należny – należy ustalić stosunek straty do tego przychodu,
  • w przypadku, gdy strata jest wyższa od tego przychodu – nadwyżka powinna być odjęta od kosztu poniesionego i dopiero jego zmniejszona kwota będzie stanowiła koszt uzyskania przychodu,
  • w przypadku, gdy strata jest niższa albo równa temu przychodowi – koszt poniesiony będzie stanowił koszt uzyskania przychodu w całości.

Strata wynikająca ze zbycia wierzytelności

Z interpretacji wynika, że strata ze zbycia (cesji) wierzytelności nie powstaje również w sytuacji gdy, podatnik (faktorant) w ramach dwóch odrębnych umów faktoringu zbywa (ceduje) na rzecz faktorów wierzytelność z tytułu sprzedaży towarów lub usług.

Sytuacja ta dotyczy jedynie transakcji zrealizowanych w następującym schemacie:

  • na rzecz faktora nr 1 

– część odpowiadającą wartości nominalnej netto za 100% tej wartości,

  • na rzecz faktora nr 2 

– część odpowiadającą kwocie VAT za 100% jej wartości, czyli łącznie od obu faktorów za 100 wartości nominalnej brutto zbywanej (cedowanej) wierzytelności.

Wynagrodzenie dla faktora w wyjaśnieniach resortu

Resort w interpretacji odniósł się także do wynagrodzenia dla faktora. Zgodnie z wykładnią, podatnik do kosztów uzyskania przychodów będzie mógł zaliczyć zapłacone na rzecz faktora wynagrodzenie, za wykonywane przez ten podmiot na rzecz faktoranta usługi. Zdaniem ministerstwa podatnicy będą mogli zaliczyć do kosztów takie wynagrodzenie także w sytuacji, gdy wynagrodzenie z tego tytułu zostanie uregulowane w drodze umownego potrącenia z kwotą należności wypłacanej przez faktora faktorantowi za nabytą od niego wierzytelność.