W tym zakresie należy przypomnieć, że pobór podatków w drodze inkasa jest możliwy, o ile rada gminy tak postanowi w specjalnej uchwale. Przykładowo, uprawnienie takie ustawodawca przewidział dla rady gminy w art. 6 ust. 12 oraz w art. 19 pkt 2 PodLokU. Z tych regulacji wynika, że rada gminy może zarządzać pobór podatku od nieruchomości od osób fizycznych w drodze inkasa oraz wyznaczać inkasentów i określać wysokość wynagrodzenia za inkaso. Nadto, rada gminy w drodze uchwały może zarządzić pobór tych opłat w drodze inkasa oraz określić inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso, a także może wprowadzić obowiązek prowadzenia przez inkasentów ewidencji osób, o których mowa w art. 17 ust. 1 PodLokU, zobowiązanych do uiszczania opłaty miejscowej.

Podobne uprawnienia dla rady gminy przewidziano w odniesieniu do podatku rolnego i podatku leśnego. W odniesieniu do podatku leśnego ma to prawne uzasadnienie w art. 6 ust. 7 PodLeśnyU, gdzie postanowiono, że rada gminy, w drodze uchwały, może zarządzić pobór podatku leśnego od osób wymienionych w ust. 2 w drodze inkasa oraz wyznaczyć inkasentów i określić wysokość wynagrodzenia za inkaso.

Co jednak istotne, we wszystkich ww. regulacjach jest mowa o uprawnieniu rady gminy dla ustanowienia inkasa, ale podatków (opłat), a nie zaległości podatkowych. Na ten aspekt prawny zwrócono uwagę właśnie we wskazanym na wstępie wystąpieniu pokontrolnym.

Należy przy tym wskazać na art. 51 OrdPU, z którego wynika, że zaległością podatkową jest podatek niezapłacony w terminie płatności. Za zaległość podatkową uważa się także niezapłaconą w terminie płatności zaliczkę na podatek, w tym również zaliczkę, o której mowa w art. 23a OrdPU, lub ratę podatku.

W podanym wystąpieniu pokontrolnym regionalna izba obrachunkowa wskazała zaś, że pobieranie zaległości podatkowych przez inkasentów narusza przepisy art. 9 i art. 47 § 4a OrdPU. Z nich zaś wynika, po pierwsze, że inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. Po drugie – terminem płatności dla inkasentów jest dzień następujący po ostatnim dniu, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata podatku powinna nastąpić, chyba że organ stanowiący właściwej jednostki samorządu terytorialnego wyznaczył termin późniejszy.

Z powyższych regulacji prawnych należy więc wnioskować, że inkaso jest metodą poboru podatków, a nie zaległości podatkowych. Stąd, jak najbardziej inkasenci mogą pobierać np. podatek od nieruchomości (od osób fizycznych), podatek leśny, podatek rolny, czy różne opłaty lokalne (targowe, miejscowe, uzdrowiskowe). Co jednak istotne, wspomniani inkasenci nie mogą jednak pobierać zaległości z ww. tytułów prawnych. Nie mają do tego ani ustawowego umocowania, ani nie może do tego upoważniać rada gminy w uchwale. 

Podsumowując, należy wskazać, że zarzuty sformułowane przez regionalną izbę obrachunkową są uzasadnione a przede wszystkim mają oparcie w przepisach prawa. Warto dodać, że inkasenci mogą pobierać tylko – podatki, czyli należności gminy, które nie stały się jeszcze zaległościami podatkowymi. 

Źródło: https://warszawa.rio.gov.pl