Stan faktyczny

Spółka M. jako deweloper zrealizowała inwestycję – budowę budynku mieszkalnego, którą sfinansowano za pomocą kredytu udzielonego przez bank P. na 12,4 mln zł. Kredyt był zabezpieczony hipoteką umowną, obejmującą nieruchomość oraz lokale. Mieszkanie, obciążone hipoteką na rzecz banku P. w tym budynku nabył pan K. Zgodnie z umową sprzedaży, zawartą z deweloperem, jeżeli wierzytelność hipoteczna nie zostałaby uregulowana, deweloper miał zwrócić właścicielowi mieszkania całość ceny, za którą zostało ono nabyte.

Rok po tej transakcji spółka M. ogłosiła upadłość likwidacyjną. Bank skierował więc swoje roszczenia o zapłatę należności do właścicieli lokali obciążonych hipotekami, w tym do pana K.

Postępowanie przed sądem I i II instancji

Sprawa trafiła do sądu, gdzie właściciel mieszkania od początku kwestionował ważność wpisu hipoteki do księgi wieczystej i co za tym idzie istnienie długu hipotecznego.

Sąd I instancji nie uznał tych zarzutów i zasądził na rzecz banku żądaną kwotę, stwierdzając jeszcze, że pozwany właściciel mieszkania nie powinien kwestionować wpisu hipoteki do księgi wieczystej w postępowaniu o zapłatę długu. W tym celu powinien wytoczyć odrębne postępowanie o ustalenie zgodności wpisu w księdze wieczystej z aktualnym stanem prawnym.

Apelację złożył pozwany właściciel mieszkania. Sąd Apelacyjny w Warszawie, który ją rozpatrywał, uznał, że istnieje istotny problem prawny, który przedstawił do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu: czy domniemanie zgodności wpisu hipoteki z rzeczywistym stanem prawnym, o którym mowa w art. 3 ust. 1 KWU może być obalone wyłącznie w procesie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, czy też w każdym innym postępowaniu, jako przesłanka rozstrzygnięcia?

Stanowisko Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy w odpowiedzi wydał uchwałę, zgodnie z którą domniemanie zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym, o którym mowa w art. 3 ust. 1 KWU, także w odniesieniu do wpisu hipoteki, może zostać wzruszone ‒ jako przesłanka rozstrzygnięcia ‒ w innej sprawie cywilnej niż sprawa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Tym samym SN uznał, że w każdej sprawie można zakwestionować wpis hipoteki, a sąd rozpoznający ją, musi się tą kwestię rozpoznać i ocenić zasadność zarzutów.