Uczestnicy XVI Kongresu Gmin Wiejskich, który odbył się w dniach 6–10.10.2015 r., podkreślali, że konieczne jest wprowadzenie obowiązku zgodności decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu z ustaleniami studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy.

Gminy domagają się także uchylenia art. 36 i 37 przepisów ustawy z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 199; ze zm.; dalej: PlanZagospU), które przewidują zasady wypłaty odszkodowania właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu, jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego, albo jego zmianą, korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone lub wykupienia tej nieruchomości albo jej części. W ocenie uczestników Kongresu wystarczający dla realizacji roszczeń odszkodowawczych w takiej sytuacji jest art. 417 KC. Przepis ten przewiduje możliwość dochodzenia odszkodowania od Skarbu Państwa lub jednostki samorządowej za niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej.

Jednocześnie gminy chcą wyłączenia ich z odpowiedzialności odszkodowawczej w sytuacji, gdy uchwalane zmiany planu miejscowego są efektem decyzji lub aktów innych organów.

Uczestnicy Kongresu domagają się także wprowadzenie zasady, w myśl której gmina nie będzie miała obowiązku wypłaty odszkodowania za grunty zajęte pod drogi w sytuacji, gdy plan zagospodarowania wykonany został na wniosek właściciela gruntu.

Gminy apelują także o wprowadzenie w PlanZagospU przepisów umożliwiających radom gmin sprawdzenie stanu pokrycia planami miejscowymi obszarów gmin w celu wyeliminowania zbędnych dla rozwoju planów miejscowych.

W ocenie uczestników Kongresu niezbędne jest również wprowadzenie możliwości sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego na wniosek inwestora i na jego koszt.