Przypadki, w których gminy działają jako podatnicy podatku VAT i mogą odliczać podatek naliczony, budzą wiele pytań i kontrowersji. Warto przyjrzeć się jednej ze spraw, którymi w ostatnim czasie zajmował się NSA, bo orzeczenie wydane przez skład siedmiu sędziów będzie wskazówką na przyszłość w podobnych sytuacjach. Czy gmina, która wykorzystywała wybudowaną infrastrukturę najpierw do czynności nieopodatkowanych, może po pewnym czasie dokonać tzw. korekty wieloletniej podatku naliczonego?

W omawianej sprawie gmina, jako zarejestrowany podatnik VAT, zwróciła się z pytaniem do Ministra Finansów. W latach 2009-2011 poniosła wydatki na budowę infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, ale nie odliczała VAT naliczonego wynikającego z faktur zakupowych związanych z realizacją inwestycji. Po wybudowaniu infrastruktury przekazała ją nieodpłatnie do używania spółce, w której posiada 100 proc. udziałów. Po kilku latach postanowiła uporządkować sprawy poszczególnych działań własnych i chciała wnieść poszczególne elementy infrastruktury jako aport do tej samej spółki.

Gmina zapytała Ministra Finansów, czy odpłatne udostępnienie infrastruktury na rzecz spółki będzie stanowiło zmianę przeznaczenia tej infrastruktury i czy w związku z tym gmina będzie miała prawo do zastosowania tzw. korekty wieloletniej podatku naliczonego. Sama jednostka samorządu terytorialnego uważała, że może zastosować dziesięcioletni okres korekty i co roku odliczać 1/10 podatku naliczonego, wynikającego z faktur.

Minister Finansów uznał stanowisko gminy za nieprawidłowe. Stwierdził, że gmina nie działała w tym przypadku w charakterze podatnika VAT w rozumieniu art. 15 ust. 1, 2 w zw. z ust. 6 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.; dalej VATU). Gmina ponosiła wydatki z zamiarem oddania infrastruktury w bezpłatne użytkowanie, więc nie działała w charakterze podatnika. Oddając elementy w bezpłatne użytkowanie wyłączyła je w całości z systemu VAT – nie ma więc prawa do odliczenia podatku.

W tej sytuacji gmina wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp., który zgodził się z jej argumentacją i uchylił interpretację MF. Zdaniem WSA gmina udowodniła, że zamierzała wykorzystywać infrastrukturę do działalności opodatkowanej. Gmina, wykonując zadania użyteczności publicznej, m.in. dotyczące zaopatrzenia w wodę, prowadzi działalność gospodarczą.

Organ administracji nie wskazał zaś, „(…) przekazanie infrastruktury do nieodpłatnego używania w pierwszym okresie po zakończeniu inwestycji, przy wskazanym przez skarżącą zamiarze jej wybudowania w celu wykorzystywania do czynności opodatkowanych, świadczyło o tym, że Gmina nie nabyła infrastruktury do działalności gospodarczej”.

Ostatecznie sprawa trafiła do NSA, a ten przekazał ją do rozpatrzenia w składzie siedmiu sędziów. Sąd stwierdził, że charakter infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej przemawia za przyjęciem, że w czasie jego wytwarzania gmina zamierzała działać jako podatnik VAT – powołał się przy tym na tezy zawarte w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 25.7.2018 r., w sprawie C – 140/17.

Sąd zwrócił także uwagę, że fakt, iż taka infrastruktura przez dwa lata po wybudowaniu była nieodpłatnie udostępniona spółce komunalnej i nie była wykorzystywana do działalności gospodarczej gminy, nie może przesądzać o tym, czy w trakcie wytwarzania gmina działała w charakterze podatnika podatku od towarów i usług.