Wyborca może być ujęty tylko w jednym spisie wyborców. Zasadą jest, że wyborca głosuje w tej komisji obwodowej, w której jest ujęty w spisie, czyli w komisji właściwej według miejsca jego zamieszkania. Tym niemniej istnieją możliwości głosowania w innym miejscu. Należy do nich zaliczyć:
- zmianę miejsca głosowania;
- zaświadczenie o prawie do głosowania w miejscu pobytu w dniu wyborów.
Urzędy gmin są zaangażowane w przeprowadzanie obu tych procedur.
Ad. 1. Zmiana miejsca głosowania
Urzędy gmin przyjmują od wyborców wnioski o zmianę miejsca głosowania. Wniosek taki, aby został załatwiony pozytywnie, musi być złożony w kodeksowym terminie i musi spełniać wymagania formalne.
Każdy wyborca może zmienić miejsce głosowania w danych wyborach. Wniosek w tej sprawie składa się w okresie od 44. dnia przed dniem wyborów do 3. dnia przed dniem wyborów, czyli w przypadku majowych wyborów prezydenckich – od 4 kwietnia 2025 r. do 15 maja 2025 r. Wniosek o zmianę miejsca głosowania może zostać złożony na piśmie utrwalonym w postaci papierowej albo elektronicznej. Wniosek papierowy jest obsługiwany przez urzędy gmin. Musi on być opatrzony własnoręcznym podpisem i złożony w urzędzie gminy właściwej dla wybranego przez wyborcę stałego obwodu głosowania na obszarze gminy, w której wyborca przebywać będzie w dniu wyborów i gdzie w związku z tym zamierza głosować.
Wniosek w formie elektronicznej musi być opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, przy użyciu usługi elektronicznej udostępnionej przez ministra cyfryzacji.
Kodeks wyborczy wymienia, że każdy wniosek musi zawierać nazwisko, imię (imiona) wyborcy, obywatelstwo, numer ewidencyjny PESEL wnioskodawcy i adres przebywania w dniu wyborów.
Portal gov.pl umożliwia wyborcom łatwą zmianę miejsca głosowania drogą elektroniczną. W tym celu konieczne jest zalogowanie się na stronie https://www.gov.pl/web/gov/zmien-miejsce-glosowania za pomocą loginu i hasła do profilu zaufanego lub innego sposobu logowania na profil zaufany, na przykład przy pomocy e-dowodu.
Wyborca zamierzający złożyć wniosek w urzędzie musi go wypełnić i mając przy sobie dokument tożsamości (dowód osobisty, e-dowód lub paszport) udać się z tymi dokumentami do urzędu gminy, w której zamierza głosować. Wniosek jest wolny od opłat.
Złożenie wniosku o zmianę miejsca głosowania skutkuje ujęciem wyborcy w spisie w obwodzie głosowania właściwym dla adresu zadeklarowanego przebywania w dniu wyborów i skreśleniem ze spisu w stałym obwodzie głosowania właściwym dla adresu zameldowania na pobyt stały lub adresu stałego zamieszkania.
Jeżeli w wyborach Prezydenta RP będzie przeprowadzane ponowne głosowanie („druga tura”), to wniosek o zmianę miejsca głosowania w drugiej turze można złożyć 13, ale nie później niż na 3 dni przed ponownym głosowaniem, czyli w tych wyborach najpóźniej do dnia 29 maja 2025 r.
Należy też pamiętać, że – jak informuje PKW w Informacji o warunkach udziału obywateli polskich w głosowaniu w obwodach głosowania utworzonych w kraju w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych na dzień 18 maja 2025 r., ZPOW.501.5.2025 – wyborcy, którzy złożyli wniosek o zmianę miejsca głosowania przed I turą, będą ujęci w tym samym spisie wyborców również w przypadku przeprowadzania II tury wyborów.
Wzięcie udziału w głosowaniu w innym obwodzie, w tym również powrót do głosowania w miejscu stałego zamieszkania, będzie możliwe wyłącznie po:
1) otrzymaniu z dowolnie wybranego urzędu gminy zaświadczenia o prawie do głosowania lub
2) po złożeniu, najpóźniej do dnia 29 maja 2025 r., wniosku o zmianę miejsca głosowania wedle zasad opisanych wcześniej.
Złożenie wniosku o zmianę miejsca głosowania nakłada na urzędy gmin obowiązek – z jednej strony – ujęcia wyborcy w spisie w obwodzie głosowania właściwym dla adresu przebywania i – z drugiej strony – skreślenia ze spisu w stałym obwodzie głosowania właściwym dla adresu zameldowania na pobyt stały lub adresu stałego zamieszkania
Ad. 2. Zaświadczenie o prawie do głosowania w miejscu pobytu w dniu wyborów
Wyborcy zmieniającemu miejsce pobytu przed dniem wyborów przysługuje też prawo żądania wydania zaświadczenia o prawie do głosowania. Otrzymuje je na wniosek złożony do dowolnie wybranego urzędu gminy. Z zaświadczeniem takim można głosować w dowolnym obwodzie głosowania w kraju, za granicą lub na polskim statku morskim.
Tego wniosku nie można złożyć elektronicznie. Jest on w związku z tym od początku do końca obsługiwany przez urzędy gmin. Wniosek taki można złożyć jedynie na piśmie utrwalonym w postaci papierowej, opatrzonym własnoręcznym podpisem w okresie od 4 kwietnia 2025 r. do 15 maja 2025 r. Aby otrzymać zaświadczenie o prawie do głosowania, należy przygotować dowód osobisty lub paszport oraz sam wniosek o wydanie zaświadczenia o prawie do głosowania. Można upoważnić inną osobę do odbioru zaświadczenia. W takim przypadku wyborca składa w urzędzie gminy wniosek o wydanie zaświadczenia i upoważnienie (mogą być ujęte w jednym dokumencie), w którym wskazuje swoje imię (imiona) i nazwisko, numer PESEL, adres zamieszkania, informację, w jakich wyborach wyborca jest uprawiony do głosowania, a także dane osoby upoważnionej do odebrania zaświadczenia.
Wniosek musi zostać podpisany przez wyborcę, nawet jeśli zaświadczenie odbiera pełnomocnik. Wójt wybranej gminy przygotowuje zaświadczenie i wydaje je wyborcy lub upoważnionej przez niego osobie za pokwitowaniem w urzędzie gminy, w którym złożono wniosek.
Zarówno zaświadczenie o prawie do głosowania, jak i pełnomocnictwo do odbioru zaświadczenia są bezpłatne.
W wyborach prezydenckich na podstawie takiego wniosku wyborcy wydaje się dwa zaświadczenia:
1) zaświadczenie o prawie do głosowania w dniu pierwszego głosowania (czyli 18 maja) oraz
2) zaświadczenie o prawie do głosowania w dniu ponownego głosowania, 1 czerwca (osobne zaświadczenia dla I i II tury wyborów).
Jeżeli w najbliższych wyborach prezydenckich będzie przeprowadzana II tura wyborów, to wyborca zmieniający miejsce pobytu między I a II turą może otrzymać zaświadczenie o prawie do głosowania tylko w dniu ponownego głosowania. Wniosek o wydanie takiego zaświadczenia trzeba złożyć po dniu pierwszego głosowania w dowolnie wybranym urzędzie gminy, w terminie do dnia 29 maja 2025 r.
Wyborcę, któremu wydano zaświadczenie o prawie do głosowania, należy skreślić ze spisu wyborców, w którym uprzednio był ujęty. Na podstawie zaświadczenia wyborca może głosować w dowolnie wybranym lokalu wyborczym. Wyborcę przedkładającego komisji zaświadczenie dopuszcza się do głosowania po uprzednim wpisaniu go do spisu wyborców. Zaświadczenie o prawie do głosowania załącza się do spisu wyborców.
Należy pamiętać, że zaświadczenie o prawie do głosowania jest wydawane tylko raz i nie można dostać kolejnego. W wypadku jego zagubienia, zniszczenia itp. wyborca traci możliwość głosowania: nie ma zaświadczenia, a jednocześnie jest skreślony ze swojego „stałego” spisu wyborców.
