Opis sytuacji: Na terenie gminy X funkcjonuje przychodnia, filia Gminnego Zespołu Ośrodków Zdrowia (GZOZ), którego dyrekcja oraz organ założycielski znajdują się w innej gminie. Gmina, na podstawie uchwały Rady Gminy i porozumienia Zarządu Gminy z Miastem i Gminą Y użycza budynki dla potrzeb funkcjonowania przychodni, a GZOZ zapewnia realizację zadań z zakresu ochrony zdrowia dla mieszkańców gminy X.

Beck Akademia - praktyczne szkolenia online - sprawdź aktualny harmonogram Sprawdź

Wskazana filia gminnego zespołu ośrodków zdrowia jest w ocenie udzielającego odpowiedzi na pytanie podmiotem ochrony ludności z mocy ustawy. Natomiast wszelkie próby przekazania zadań z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej wspomnianej jednostce powinny być poprzedzone konsultacjami z organem prowadzącym.

W zakresie stosowania art. 4 ust. 1 pkt 4 lit. f ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej (dalej: OchrCywU) zauważyć należy, że zadań ujętych we wskazanym przepisie nie przypisano organowi wykonawczemu gminy ani żadnemu innemu. Oznacza to, że konieczne jest uzyskanie wytycznych ministerialnych, w których doprecyzowane zostaną kompetencje terytorialnych organów ochrony ludności w ramach analizowanych zadań.

W ocenie autora odpowiedzi przepisy OchrCywU nie dają jednoznacznej odpowiedzi na pytanie dotyczące pierwszeństwa właściwości terytorialnej czy zarządczej w zakresie traktowania np. filii gminnego zespołu ośrodków zdrowia jako podmiotu ochrony ludności. Warto jednak sięgnąć do uzasadnienia do projektu OchrCywU. Wskazano w nim bowiem, że: „Uwzględniając podejmowane działania Unii Europejskiej w zakresie ochrony ludności, ułatwiające współpracę podczas operacji z zakresu ochrony ludności, a także założenie, że zaproponowane rozwiązania prawne powinny stworzyć warunki ochrony wszystkich obywateli oraz osób przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w każdej sytuacji, projektowaną ustawę oparto na następujących zasadach: (…) – szczegółowa odpowiedzialność organów władzy publicznej regulowana jest przez odrębne przepisy prawne i wynika z kompetencji tych organów”. Wskazany cytat eksponuje zamysł ustawodawcy, zgodnie z którym działanie np. podmiotów ochrony ludności jest uregulowane nie tylko w OchrCywU, lecz także w innych ustawach czy aktach. Wobec powyższego w przedmiotowej sprawie zaleca się skorzystanie z kompetencji organu wykonawczego gminy określonej w art. 10 ust. 1 pkt 3 OchrCywU i zorganizowanie współpracy z omawianym podmiotem ochrony ludności i obrony cywilnej na obszarze gminy. Powinna ona zostać zainicjowana przez kontakt z organem prowadzącym filię gminnego zespołu ośrodków zdrowia. Na kanwie zainicjowanego kontaktu należy doprecyzować, w jaki sposób wójt/burmistrz/prezydent miasta widzi potencjalną realizację zadań z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej w razie zaistnienia zagrożeń na terenie gminy wymagających reakcji ze strony gminnego zespołu ośrodków zdrowia. Uzyskanie praktycznego stanowiska organu prowadzącego wydaje się w tym wypadku kluczowe w odniesieniu do realizacji zadań, jakie terytorialny organ ochrony ludności przewiduje dla omawianego podmiotu.

W opinii autora odpowiedzi filia gminnego zespołu ośrodków zdrowia (GZOZ) jest podmiotem ochrony ludności na mocy art. 17 ust. 1 OchrCywU. Wynika to z art. 18–20 OchrCywU, w których wskazano konkretne przesłanki umożliwiające wyznaczenie danej organizacji jako podmiotu ochrony ludności. Patrząc z jednej strony na brzmienie art. 17 ust. 1 pkt 22 OchrCywU, a z drugiej warunki wskazane w art. 18–20 OchrCywU, w opinii autora odpowiedzi trudno wykazać zasadność korzystania z instrumentów ujętych w omawianych przepisach.

Odnosząc się do pytania dotyczącego możliwości nakazania realizacji zadań związanych z realizacją akcji jodowej, w tym wydawaniem tabletek jodku potasu lub zapewnieniem konsultacji medycznych dla osób chorych lub wymagających zachowania środków ostrożności przed przyjęciem jodku potasu w sytuacjach wskazanych w ulotce wyrobu medycznego, należy zauważyć, że w art. 4 OchrCywU wskazano, na czym polegają zadania ochrony ludności, ale nie przypisano ich automatycznie do organu wykonawczego gminy. Nie można zatem „dopowiadać sobie” dodatkowych kompetencji, ponieważ nie ma się pewności, że wspominanie w tym akapicie zadania nie zostaną w jakiejś mierze przypisane innemu terytorialne organowi ochrony ludności, na przykład staroście.

Dodatkowo pamiętać należy, że zgodnie z art. 9 ust. 2 OchrCywU minister właściwy do spraw wewnętrznych odpowiada za realizację polityki państwa w zakresie ochrony ludności i obrony cywilnej oraz koordynuje realizację zadań ochrony ludności i obrony cywilnej przez organy ochrony ludności. W nawiązaniu do wspomnianego przepisu, zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 5 OchrCywU, do zadań ministra właściwego do spraw wewnętrznych należy przygotowywanie i wdrażanie rozwiązań organizacyjnych na potrzeby ochrony ludności i obrony cywilnej.

Wskazane przepisy prowadzą do wniosku, że konkretne rozwiązania zaproponowane przez autora pytania powinny znaleźć swój wyraz w wytycznych wydawanych przez właściwe organy zarządzające procesem rozdysponowywania tabletek jodku potasu. Ponadto zasadne wydaje się oczekiwanie na szczegółowe wytyczne ministerialne związane z przygotowaniem się terytorialnych organów ochrony ludności do działań opisanych w art. 4 ust. 1 pkt 4 lit. f OchrCywU.