Czym jest europejska legitymacja zawodowa?
Europejska legitymacja zawodowa to jeden z najistotniejszych instrumentów wprowadzonych do systemu uznawania kwalifikacji zawodowych przepisami powołanej wyżej dyrektywy 2013/55/UE. Legitymacja jest alternatywną formą dla procedury uznania kwalifikacji zawodowych albo złożenia oświadczenia o zamiarze świadczenia usługi transgranicznej w zawodzie regulowanym w państwie przyjmującym. Generalnie, aby uzyskać decyzję w tych sprawach należy zwrócić się do właściwego organu państwa przyjmującego (w którym zamierza się wykonywać dany zawód albo działalność). Natomiast celem dyrektywy jest, aby każda osoba mogła złożyć wniosek o wydanie europejskiej legitymacji zawodowej – potwierdzającej kwalifikacje zawodowe w zawodzie regulowanym albo działalności regulowanej w danym państwie – we własnym państwie, w którym właściwe organy będą miały także obowiązek weryfikacji złożonych dokumentów. Następnie organ państwa przyjmującego, na podstawie przekazanych w systemie IMI dokumentów i informacji, podejmie decyzję o uznaniu albo nieuznaniu kwalifikacji. Legitymacja ma zastępować także złożenie oświadczenia w przypadku osób zamierzających świadczyć usługi transgraniczne.
Legitymacja będzie wydawana w formie elektronicznego certyfikatu przedstawicielom wybranych zawodów o dużej mobilności, regulowanych w wielu państwach członkowskich (możliwe natomiast jest wygenerowanie „papierowego” zaświadczenia o wydaniu takiej legitymacji). Określenie tych zawodów następuje w drodze aktu wykonawczego Komisji Europejskiej. Zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2015/983 w pierwszej fazie przepisy o europejskiej legitymacji zawodowej obejmą następujące zawody: pielęgniarka, farmaceuta, fizjoterapeuta, przewodnik górski, pośrednik w obrocie nieruchomościami.
Zakres nowych regulacji
Nowa ustawa określa zasady:
1) uznawania kwalifikacji zawodowych do wykonywania zawodów regulowanych oraz do podejmowania lub wykonywania działalności regulowanych, nabytych w: innych niż Polska państwach członkowskich UE, państwach członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronach umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz Konfederacji Szwajcarskiej;
2) świadczenia usług transgranicznych;
3) ubiegania się o wydanie europejskiej legitymacji zawodowej.
Przepisów UznKwZawUEU nie stosuje się do zawodu notariusza oraz zawodów regulowanych i działalności regulowanych, dla których przepisy regulacyjne określiły wymóg posiadania obywatelstwa polskiego.
Postępowanie w sprawie wydania europejskiej legitymacji zawodowej prowadzi się za pośrednictwem Systemu Wymiany Informacji na Rynku Wewnętrznym IMI (systemem IMI), stosując przepisy rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2015/983 z 24.6.2015 r. w sprawie procedury wydawania europejskiej legitymacji zawodowej oraz stosowania mechanizmu ostrzegania na podstawie dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady.
Organem właściwym w zakresie uznawania kwalifikacji zawodowych w poszczególnych zawodach regulowanych jest minister nadzorujący dział, do którego należy dany zawód regulowany lub wyznaczony przez niego podległy organ lub jednostka organizacyjna albo organ samorządu zawodowego, organizacja gospodarcza lub organ rejestrowy.
Wniosek o wydanie legitymacji w innym państwie
Wniosek o wydanie legitymacji może złożyć do właściwego organu albo wskazanej instytucji:
1) osoba zamierzająca wykonywać zawód regulowany albo podjąć lub wykonywać działalność regulowaną w państwie członkowskim, która posiada formalne kwalifikacje niezbędne do wykonywania zawodu regulowanego albo spełnia wymagania kwalifikacyjne, od których jest uzależnione podjęcie lub wykonywanie działalności regulowanej, oraz, o ile jest to wymagane, spełnia inne warunki określone w przepisach regulacyjnych albo wykonuje lub wykonywała przez co najmniej rok zawód albo działalność, które nie są regulowane w Polsce albo ukończyła kształcenie regulowane;
2) usługodawca zamierzający świadczyć w jednym albo więcej niż jednym państwie członkowskim usługę transgraniczną w zawodzie regulowanym albo działalności regulowanej, spełniający ww. warunki
– o ile jego kwalifikacje zawodowe podlegają uznaniu w tych państwach członkowskich.
Właściwy organ zamieszcza w systemie IMI informację o dokumentach, które należy dołączyć do wniosku o wydanie europejskiej legitymacji zawodowej. W razie otrzymania wniosku o wydanie legitymacji organ taki – albo wskazana instytucja w określonym w ustawie terminie – kolejno:
- potwierdza otrzymanie wniosku,
- w razie potrzeby wzywa wnioskodawcę do uzupełnienia brakujących dokumentów,
- weryfikuje ważność i autentyczność dokumentów dołączonych do wniosku,
- może dołączyć do wniosku wydane przez ten organ albo tę instytucję dokumenty potwierdzające posiadanie przez wnioskodawcę kwalifikacji zawodowych,
- zatwierdza dokumenty dołączone do wniosku,
- przekazuje w systemie IMI do wskazanego państwa członkowskiego wniosek o wydanie legitymacji z zatwierdzonymi dokumentami, informując o tym wnioskodawcę,
- udziela dodatkowych informacji lub przekazuje poświadczone kopie dokumentów potrzebnych do wydania legitymacji – na żądanie państwa członkowskiego.
Z uwagi na fakt, że informacje zawarte w europejskiej legitymacji zawodowej oraz dokumenty dołączane do wniosku o jej wydanie pozostają w systemie, mogą zostać ponownie wykorzystane (o ile są wciąż aktualne) w celu ubiegania się o uznanie kwalifikacji albo w przypadku zamiaru świadczenia usługi transgranicznej, także w innym państwie członkowskim.
Wydawanie legitymacji w Polsce
Właściwy organ wydaje europejską legitymację zawodową:
1) osobie zamierzającej wykonywać w Polsce zawód regulowany albo podjąć lub wykonywać działalność regulowaną;
2) usługodawcy zamierzającemu świadczyć w Polsce usługę transgraniczną w zawodach regulowanych albo działalnościach regulowanych.
Po otrzymaniu wniosku o wydanie legitymacji wraz ze zweryfikowanymi i zatwierdzonymi dokumentami z innego państwa członkowskiego właściwy organ:
- wydaje legitymację osobie albo usługodawcy,
- może zobowiązać osobę do odbycia stażu adaptacyjnego lub przystąpienia do testu umiejętności albo może zobowiązać usługodawcę do przystąpienia do testu umiejętności.
Za wydanie europejskiej legitymacji zawodowej na rachunek bankowy właściwego organu wnosi się opłatę w wysokości 35% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie przepisów ustawy z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, obowiązującego w roku wydania legitymacji.
Ważność legitymacji
Jeżeli właściwy organ nie wyda europejskiej legitymacji zawodowej w ustawowym terminie albo w terminie przedłużonym zgodnie z ustawą, to europejska legitymacja zawodowa zostaje automatycznie wydana przez system IMI i wysłana za jego pośrednictwem do składającego wniosek o jej wydanie. Europejska legitymacja zawodowa zachowuje ważność przez okres, w jakim jej posiadacz posiada prawo wykonywania zawodu albo działalności na podstawie dokumentów i informacji zawartych w systemie IMI.
Właściwy organ albo wskazana instytucja dokonują aktualizacji zawartych w systemie IMI informacji o osobach i usługodawcach, dla których wydały europejską legitymację zawodową.
Odmowa wydania legitymacji, cofnięcie legitymacji
W przypadku nieuznania kwalifikacji zawodowych osoby albo usługodawcy właściwy organ albo wskazana instytucja wydaje decyzję o odmowie wydania europejskiej legitymacji zawodowej. W przypadkach wskazanych w ustawie możliwe jest także cofnięcie legitymacji – w drodze decyzji administracyjnej wydanej przez właściwy organ albo wskazaną instytucję, które ją wydały (gdy jej wydanie nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa, gdy nastąpiła zmiana stanu faktycznego potwierdzonego dokumentami, na podstawie których wydano legitymację, mającą wpływ na prawo lub zakres wykonywania zawodu regulowanego albo działalności regulowanej, gdy wniosek o jej wydanie lub złożone z nim dokumenty zawierały nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje, gdy legitymacja została wydana na podstawie podrobionego lub przerobionego dokumentu).
