Koniec każdego roku budżetowego wiąże się z potrzebą porządkowania różnych aspektów związanych z gospodarką finansową danej jednostki, a dotyczy to w szczególności różnego rodzaju należności, w tym nieściągalnych czy przedawnionych. Należności takie występują praktycznie w każdym samorządzie, w każdej jednostce pozostającej w strukturze samorządu.
Z uwagi na poruszoną problematykę należy przypomnieć pewne przepisy FinPubU oraz RachunkU.
W pierwszej z ustaw na uwagę zasługują m.in. art. 40 ust. 1 oraz art. 53 ust. 1 FinPubU. Wynika z ich treści, że jednostki sektora finansów publicznych prowadzą rachunkowość zgodnie z przepisami o rachunkowości, z uwzględnieniem zasad określonych w niniejszej ustawie. Nadto, kierownik jednostki sektora finansów publicznych jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej tej jednostki, z zastrzeżeniem ust. 5.
Natomiast w art. 4 ust. 5 RachunkU postanowiono, że kierownik jednostki, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej, ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych ustawą, w tym z tytułu nadzoru, również w przypadku, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości – z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury – zostaną powierzone innej osobie lub przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 11 ust. 2, za ich zgodą. Przyjęcie odpowiedzialności przez inną osobę lub przedsiębiorcę powinno być stwierdzone w formie pisemnej. W przypadku, gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy, a nie została wskazana osoba odpowiedzialna, odpowiedzialność ponoszą wszyscy członkowie tego organu.
W kontekście sygnalizowanej problematyki warto odnotować stanowisko zawarte w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach z 1.3.2022 r. (znak WI.54.11.2022).
W ww. piśmie zajmowano bowiem stanowisko w przedmiocie tego, czy kompetencje do odpisania w straty znacznych należności posiada kierownik jednostki budżetowej (tamże – dyrektor PCPR) czy może jednak organ wykonawczy powiatu (tamże – zarząd powiatu).
W analizie prawnej regionalna izba obrachunkowa wskazała m.in., że przepisy ustawy samorządowej (w ww. przypadku SamPowiatU) nie dają uprawnień organowi wykonawczemu powiatu w zakresie realizacji planów finansowych oraz w zakresie prowadzenia rachunkowości podległych jednostek budżetowych.
Następnie podano, że czynności w zakresie odpisania należności przedawnionych, niezależnie od ich wartości, powinien dokonać kierownik danej jednostki budżetowej, którym w ww. przypadku jest dyrektor PCPR – posiadający status kierownika jednostki sektora finansów publicznych. Dodatkowo wskazano, że wykonanie takiej czynności nie wymaga również formalnej zgody ze strony organu wykonawczego czy opinii tego organu.
Powyższe stanowisko, rzecz jasna, pozostanie także aktualne w relacjach zachodzących w strukturze samorządu gminnego, pomiędzy wójtem gminy a kierownikiem danej jednostki organizacyjnej.
Podsumowując, przepisy FinPubU oraz RachunkU stwarzają samodzielne możliwości prawne dla kierowników jednostek budżetowych JST, do dokonywania m.in. odpisów należności przedawnionych. Jest to stanowisko użyteczne, w szczególności mając na uwadze zbliżający się koniec roku budżetowego.
Źródło: RIO w Kielcach
