Z dniem 13.10.2022 r. wejdzie w życie nowelizacja ustawy z 9.2.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 807). Ustawa ta wprowadza zupełnie nowe mechanizmy prawne, a mianowicie związane ze sprawowaniem nadzoru w spółkach, w tym spółce z o.o., czy w spółce akcyjnej. Chodzi w tym zakresie m.in. o wprowadzenie możliwości powierzenia określonych zadań dla tzw. doradcy rady nadzorczej.

W przypadku spółki z o.o. stanowią w tym zakresie przepisy prawne zgrupowane w ramach nowego art. 2192 KSH. Z tych przepisów wynika m.in., że jeżeli umowa spółki tak stanowi, rada nadzorcza może podjąć uchwałę w sprawie zbadania na koszt spółki określonej sprawy dotyczącej działalności spółki lub jej majątku przez wybranego doradcę (doradca rady nadzorczej). Doradca rady nadzorczej może zostać wybrany również w celu przygotowania określonych analiz oraz opinii (§ 1). Nadto, zarząd zapewnia doradcy rady nadzorczej dostęp do dokumentów i udziela mu żądanych informacji (§ 3). Doradca rady nadzorczej oraz osoba fizyczna wykonująca czynności w jego imieniu lub na jego rzecz są obowiązani zachować w tajemnicy wszystkie niemające publicznego charakteru informacje i dokumenty otrzymane od spółki. Obowiązek zachowania tajemnicy nie jest ograniczony w czasie (§ 4). Natomiast w umowie między spółką a doradcą rady nadzorczej spółkę reprezentuje rada nadzorcza.

Z punktu widzenia spółek z o.o. istotne jest to, że wprowadzenie ww. mechanizmów (a więc i wydatków z nimi powiązanych) jest zależne od tego, czy w ramach umowy spółki zostanie przewidziana taka opcja dla rady nadzorczej. Zresztą zwrócono na to uwagę w uzasadnieniu projektu ww. ustawy, gdzie m.in. wskazano, że: Analogicznych przepisów nie przewidziano w spółkach z o.o. oraz prostych spółkach akcyjnych z uwagi na fakt, iż w ramach tych kategorii spółek możliwość korzystania z doradcy rady nadzorczej została skonstruowana na zasadzie „opt in” oraz musi zostać uprzednio przewidziana w ich podstawowym dokumencie korporacyjnym. Konsekwencją takiej konstrukcji jest oczywista zdolność wspólników albo akcjonariuszy do zastrzeżenia warunków lub ograniczeń dla rad nadzorczych w czerpaniu z omawianego mechanizmu w sytuacji jego dopuszczalności w konkretnym podmiocie.

We wspomnianym uzasadnieniu projektu ustawy dodano również, że samodzielność rady nadzorczej oznacza nie tylko zdolność zindywidualizowania przez ten organ podmiotu mającego przeprowadzić właściwe badanie, ale także określenia przedmiotu oraz wszelkich istotnych ram mających się odbyć prac analitycznych. Istotą proponowanego narzędzia jest wyposażenie rady nadzorczej w uprawnienie do reprezentowania spółki w omawianym obszarze wobec podmiotu trzeciego, w tym do złożenia w imieniu spółki odpowiedniego oświadczenia woli kształtującego stosunek prawny nawiązany z doradcą rady nadzorczej.

Podsumowując, wskazane przepisy z jednej strony mogą wzmocnić nadzór nad funkcjonowaniem spółek samorządowych, a z drugiej strony wdrożenie tych mechanizmów będzie wiązało się z koniecznością wyłożenia dodatkowych środków finansowych przez te spółki. Co jednak istotne, w przypadku tych spółek wyasygnowanie dodatkowych środków może mieć uzasadnienie, bowiem zaangażowany jest w nich (spółkach) częstokroć znaczny kapitał JST. W tych okolicznościach dodatkowa weryfikacja działań prowadzonych przez zarządy tych spółek jest uzasadniona względami ekonomicznymi.