Z dniem 22.2.2016 r. wejdą w życie znowelizowane przepisy art. 251 Kodeksu pracy, limitującego zawieranie umów o pracę na czas określony. Zmiany te wprowadza ustawa z 25.6.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Nowe przepisy będą w pewnym zakresie stosowane także do umów o pracę na czas określony zawartych wcześniej.
Obecnie…
Z art. 251 § 1 i § 2 KP wynika, że zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy nie przekroczyła jednego miesiąca. Zatem dopuszczalne jest zawarcie dwóch kolejnych umów o pracę na czas określony z danym pracownikiem, natomiast trzecia kolejna umowa musi już zostać zawarta na czas nieokreślony.
Po zmianach…
Po zmianach, które wejdą w życie 22.2.2016 r., przepis ten będzie przewidywał 2 limity: czasowy i ilościowy. Począwszy od tego dnia okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie będzie mógł przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie będzie mogła przekraczać 3.
Tak jak i obecnie uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy będzie uważane za zawarcie, od dnia następującego po dniu, w którym miało nastąpić jej rozwiązanie, nowej umowy o pracę na czas określony w rozumieniu art. 251 § 1 KP.
Jeżeli okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony będzie dłuższy niż 33 miesiące lub jeżeli liczba zawartych umów będzie większa niż 3, będzie się uważać, że pracownik odpowiednio, od dnia następującego po upływie ww. okresu, lub od dnia zawarcia czwartej takiej umowy, jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Te nowe przepisy będą stosowane nie tylko do umów o pracę na czas określony zawieranych począwszy od tego dnia, ale w pewnym zakresie także do umów na czas określony zawartych przed 22.2.2016 r.
Nowe limity także dla umów zawartych przed 22.2.2016 r.
Zgodnie z przepisami przejściowymi ustawy nowelizującej Kodeks pracy (art. 14 ust. 4) do umów o pracę na czas określony, trwających w dniu 22.2.2016 r. stosowany będzie art. 251 KP w nowym brzmieniu, jednak:
- do dopuszczalnego 33-miesięcznego okresu zatrudnienia, wliczać się będzie tylko okres zatrudnienia na podstawie tej umowy przypadający od 22.2.2016 r.,
- trwająca w dniu 22.2.2016 r. umowa na czas określony będzie uważana za pierwszą umowę w rozumieniu art. 251 KP w nowym brzmieniu albo za drugą umowę w rozumieniu tego przepisu, jeżeli została zawarta jako druga umowa w rozumieniu obecnego art. 251 KP.
Przykład
Pracownik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na okres próbny od 1.7 do 30.9.2015 r., a następnie został zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony od 1.10.2015 r. do 30.9.2016 r. Do umowy na czas określony od 22.2.2016 r. będzie już stosowany art. 25
1 KP w nowym brzmieniu, co oznacza, że:
- dopuszczalny okres zatrudnienia tego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony wynoszący według nowych przepisów 33 miesiące będzie liczony od 22.2.2016 r. – zatem do 30.9.2016 r. zostanie wykorzystanych z tego limitu 7 miesięcy i 9 dni,
- trwająca na dzień 22.2.2016 r. umowa na czas określony będzie uważana za pierwszą taką umowę w rozumieniu nowego art. 251 KP.
Tak więc od 1.10.2016 r. pracodawca będzie mógł zatrudnić tego pracownika na podstawie umowy (umów) o pracę na czas określony na okres maksymalnie 25 miesięcy i 21 dni (7 miesięcy i 9 dni + + 25 miesięcy i 21 dni = 33 miesiące), zawierając w ramach tego okresu jeszcze maksymalnie dwie takie umowy.
Ważne
Jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za 30 dni (art. 114 KC).
Przykład
Pracownik był zatrudniony najpierw na podstawie umowy o pracę na okres próbny od 1.5. do 31.7.2014 r., następnie na podstawie umowy na czas określony od 1.8.2014 r. do 31.7.2015 r. Obecnie jest z nim zawarta druga taka umowa na okres od 1.8.2015 r. do 31.7.2016 r. Do tej drugiej umowy od 22.2.2016 r. stosowany będzie nowy art. 251 KP, co oznacza, że:
- dopuszczalny okres zatrudnienia tego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony wynoszący według nowych przepisów 33 miesiące będzie liczony od 22.2.2016 r. – zatem do 31.7.2016 r. zostanie wykorzystanych z tego limitu 5 miesięcy i 10 dni,
- trwająca na dzień 22.2.2016 r. umowa na czas określony będzie uważana za drugą taką umowę w rozumieniu nowego art. 251 KP, ponieważ jest ona drugą umową w rozumieniu obecnego art. 251 KP.
Tak więc od 1.8.2016 r. pracodawca będzie mógł zatrudnić tego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony na okres maksymalnie 27 miesięcy i 20 dni (5 miesięcy i 10 dni + 27 miesięcy i 20 dni = 33 miesiące) i zawrzeć w ramach tego okresu jeszcze tylko jedną taką umowę.
Przykład
Pracownik był zatrudniony u pracodawcy na podstawie umów o pracę: na okres próbny w okresie od 1.12.2013 r. do 28.2.2014 r., na czas określony w okresie od 1.3.2014 r. do 28.2.2015 r. i na czas określony w okresie od 1.4.2015 r. do 29.2.2016 r. Skoro między dwoma ostatnimi umowami jest ponadmiesięczna, bo 31-dniowa przerwa, to umowa zawarta od 1.4.2015 r. nie jest drugą umową o pracę na czas określony w rozumieniu obecnego art. 25
1 KP. Zatem nie będzie także drugą umową w rozumieniu art. 251 KP w nowym brzmieniu. Tym samym dla art. 25
1 KP w nowym brzmieniu znaczenie ma tylko ta ostatnia umowa o pracę na czas określony:
- okres 8 dni (od 22.2.2016 r. do 29.2.2016 r.) wlicza się do okresu dopuszczalnych 33 miesięcy,
- jest to pierwsza umowa w rozumieniu nowego art. 251 KP (z trzech dopuszczalnych).
Zatem od 1.3.2016 r. pracodawca może z tym pracownikiem zawrzeć jeszcze maksymalnie 2 umowy na czas określony, na łączny okres 32 miesięcy i 22 dni.
Przykład
Z pracownikiem zawarto umowę o pracę na czas określony na okres od 1.12.2015 r. do 30.11.2018 r. (3 lata). Jeżeli umowa ta nie rozwiąże się najpóźniej z dniem 21.11.2018 r. (w tym dniu osiągnięty zostanie okres 33 miesięcy, liczony od 22.2.2016 r.), to 22.11.2018 r. pracownik będzie uważany za zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Przed tym dniem umowa może zostać rozwiązana np. na mocy porozumienia stron albo przez wypowiedzenie dokonane przez pracownika lub pracodawcę.
Inne zasady dla pracowników szczególnie chronionych
Powyższe zasady nie będą jednak stosowane do umów o pracę zawartych na czas określony przed 22.2.2016 r., jeżeli rozwiązanie takiej umowy przypada po upływie 33 miesięcy od tego dnia i stosunek pracy pracownika podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę w okresie od 22.2.2016 r. do dnia upływu okresu 33 miesięcy liczonych od 22.2.2016 r. W takim przypadku umowa rozwiąże się z upływem okresu, na jaki została zawarta. Wynika to z art. 14 ust. 6 ustawy nowelizującej Kodeks pracy.
Przykład
Pracodawca zatrudnił pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony na okres od 1.7.2014 r. do 30.6.2015 r., a następnie na okres od 1.7.2015 r. do 30.06.2019 r. (4 lata – 48 miesięcy). W dniu 1.2.2016 r. pracownik został objęty 4-letnią ochroną przedemerytalną przed wypowiedzeniem umowy o pracę na podstawie art. 39 KP. Jednak ta druga umowa o pracę na czas określony nie przekształci się w umowę na czas nieokreślony, mimo że okres dopuszczalnych 33 miesięcy upłynie w dniu 21.11.2018 r., ale rozwiąże się z upływem okresu, na który została zawarta, tj. 30.06.2019 r., ponieważ w okresie od 22.2.2016 r. do 21.11.2018 r. pracownik przez cały czas podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem umowy o pracę.
Przykład
Pracodawca zatrudnił pracownicę na podstawie umowy o pracę na okres próbny od 1.10.2015 r. do 31.12.2015 r., a następnie na podstawie umowy o pracę na czas określony na okres od 1.1.2016 r. do 31.12.2018 r. W dniu 6.6.2016 r. pracownica przedkłada zaświadczenie lekarskie, z którego wynika, że jest w ciąży. Najprawdopodobniej będzie korzystała ze zwolnienia od pracy z powodu choroby do dnia porodu, a następnie będzie korzystała z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, a być może i wychowawczego. Skoro w okresie od 22.2.2016 r. do 31.5.2016 r. pracownica ta nie podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, to umowa o pracę na czas określony będzie uważana za umowę na czas nieokreślony od 22.11.2018 r., jeżeli wcześniej nie zostanie ona rozwiązana (na mocy porozumienia stron albo wypowiedzenia).
Umowy zawierane w okresie miesięcznym od rozwiązania poprzedniej umowy
Z przepisów przejściowych do ustawy nowelizującej KP wynika także, że umowa o pracę na czas określony zawarta od 22.2.2016 r., ale w okresie 1 miesiąca od rozwiązania drugiej umowy w rozumieniu obecnego art. 251 KP, jeżeli okres ten rozpoczął bieg przed dniem 22.2.2016 r. lub w tym dniu, jest uważana za umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony.
Ważne
Przekroczenie jednego miesiąca w rozumieniu art. 251 KP następuje, gdy przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę trwa co najmniej 31 dni.
Pogląd taki zaprezentował SN w wyroku z 15.2.2000 r. (I PKN 512/99, OSNAPiUS 2001/13/439).
Przykład
Pracownik był zatrudniony u pracodawcy na podstawie: umowy na okres próbny w okresie od 1.12.2013 r. do 28.2.2014 r., pierwszej umowy o pracę na czas określony w okresie od 1.3.2014 r. do 28.2.2015 r., a obecnie jest zatrudniony na podstawie drugiej umowy na czas określony w okresie od 1.3.2015 r. do 31.1.2016 r. Pracodawca zamierza zawrzeć z tym pracownikiem kolejną umowę na czas określony od 1.3.2016 r. W związku z tym, że przerwa między rozwiązaniem drugiej umowy o pracę na czas określony (31.1.2016 r.) a zawarciem kolejnej umowy na czas określony (1.3.2016 r.) wynosi 29 dni, czyli jest krótsza niż miesiąc i przerwa ta zacznie bieg przed 22.2.2016 r., to umowa zawarta 1.3.2016 r. będzie uznana za zawartą na czas nieokreślony.
Przykład
Pracownik był zatrudniony u pracodawcy na podstawie: umowy na okres próbny w okresie od 1.10. do 31.12.2013 r., pierwszej umowy o pracę na czas określony w okresie od 1.1. do 31.12.2014 r. i drugiej umowy na czas określony w okresie od 1.1.do 31.12.2015 r. Od 22.2.2016 r. (po przeszło miesięcznej przerwie od ostatniej umowy) pracodawca może go ponownie zatrudnić na podstawie umowy (umów) na czas określony – na okres maksymalnie 33 miesięcy i na podstawie maksymalnie 3 tego rodzaju umów. Wcześniejsze umowy na czas określony zawarte z tym pracownikiem nie mają znaczenia dla art. 251 KP w nowym brzmieniu.