Kto może trafić do domu dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży

W Dz.U. z 2022 r. pod poz. 150 opublikowano rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 17.1.2022 r. w sprawie domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży.

Dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży (dalej dom), zapewnia całodobowy, okresowy pobyt mieszkańcom, czyli:

  • matkom z małoletnimi dziećmi;
  • kobietom w ciąży;
  • ojcom z małoletnimi dziećmi;
  • innym osobom sprawującym opiekę prawną nad małoletnimi dziećmi.

Dom zapewnia odpowiednie do potrzeb mieszkańców wsparcie specjalistyczne mające na celu przezwyciężenie sytuacji kryzysowej, która była przyczyną skierowania do domu.

Podstawowe usługi świadczone przez dom

Standard podstawowych usług świadczonych przez dom obejmuje:

1) w zakresie interwencyjnym:

  • zapewnienie mieszkańcom i ich małoletnim dzieciom schronienia,
  • zapewnienie bezpieczeństwa oraz ochrony w związku z problemem przemocy w rodzinie,
  • udzielenie, w razie potrzeby, natychmiastowej pomocy psychologicznej;

2) w zakresie terapeutyczno-wspomagającym:

  • dokonanie diagnozy sytuacji mieszkańca,
  • udzielenie wsparcia terapeutycznego,
  • udzielenie wsparcia w formie specjalistycznego poradnictwa, w szczególności psychologicznego, prawnego lub socjalnego,
  • udzielenie wsparcia mającego na celu rozwój umiejętności psychospołecznych,
  • przygotowanie do świadomego i odpowiedzialnego wypełniania ról rodzicielskich oraz zapobieganie bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, w szczególności przez udzielanie konsultacji wychowawczych,
  • pomoc w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego,
  • doradztwo zawodowe, w tym w ramach współpracy z instytucjami rynku pracy,
  • pomoc w załatwianiu spraw urzędowych,
  • udzielenie wsparcia w uzyskaniu dostępu do lokalu mieszkalnego lub innego stałego miejsca schronienia po opuszczeniu domu.

3) w zakresie potrzeb bytowych:

  • zapewnienie mieszkańcom całodobowego, okresowego pobytu w odrębnych pokojach: dla mieszkańców z małoletnimi dziećmi, w razie potrzeby z miejscami do nauki dla dzieci, przy czym w jednym pokoju może przebywać dwoje mieszkańców z małoletnimi dziećmi, nie więcej jednak niż pięć osób, pod warunkiem uzyskania ich zgody, a także dla kobiet w ciąży – maksymalnie dla trzech kobiet w jednym pokoju,
  • zapewnienie wspólnego pomieszczenia do pobytu dziennego z miejscem do zabawy dla dzieci,
  • zapewnienie ogólnodostępnych łazienek, wyposażonych w sposób umożliwiający sprawne z nich korzystanie przez mieszkańców, w tym dzieci, proporcjonalnie do liczby mieszkańców – jedna łazienka przypada na nie więcej niż 5 osób,
  • zapewnienie co najmniej jednej ogólnodostępnej kuchni lub aneksu kuchennego z miejscami do przygotowywania posiłków, przy czym liczba miejsc do przygotowywania posiłków, jaką dysponuje dom, powinna być proporcjonalna do liczby mieszkańców, w tym dzieci – jedno miejsce do przygotowywania posiłków na nie więcej niż dziesięć osób wyposażone co najmniej w: kuchenkę, zlewozmywak, lodówkę, meble kuchenne oraz sprzęt i naczynia do przygotowywania i spożywania posiłków,
  • zapewnienie miejsc, dostosowanych także do potrzeb dzieci, w kuchni, aneksie kuchennym lub osobnym pomieszczeniu przeznaczonych do spożywania posiłków – jedno miejsce przypada na nie więcej niż osiem osób,
  • zapewnienie co najmniej jednego pomieszczenia do prania i suszenia,
  • zapewnienie, o ile pozwalają na to możliwości lokalowe, pomieszczenia do przechowywania wózków dziecięcych,
  • zapewnienie pomieszczenia do pracy indywidualnej z mieszkańcami.

Ponadto, w domu świadczone są usługi, odpowiednio do potrzeb, przez osoby posiadające następujące kwalifikacje zawodowe: psychologa, pedagoga, terapeuty, prawnika, a także pracownika socjalnego.

W domu usługi mogą też świadczyć inne osoby, w zakresie niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania domu. Poza tym, dom zapewnia środki higieny osobistej i środki czystości w sytuacji, gdy nie ma możliwości ich samodzielnego zakupu przez mieszkańca.

Regulamin organizacyjny

Funkcjonowanie domu określa regulamin organizacyjny opracowany przez osobę kierującą domem i uchwalony przez zarząd powiatu, a w przypadku domów prowadzonych na zlecenie na podstawie art. 25 PomSpołU, czyli zlecenie organizacjom pozarządowym realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej – zatwierdzony przez organ prowadzący dom.

Standard podstawowych usług świadczonych przez dom zapewnia:

  • podmiotowe traktowanie i partnerstwo we wzajemnych relacjach pomiędzy mieszkańcami i personelem;
  • tworzenie godnych warunków bytowych;
  • uwzględnianie indywidualnych potrzeb mieszkańców;
  • stwarzanie warunków do rozwoju osobistego;
  • poszanowanie sfery prywatności mieszkańców.

Indywidualny plan wsparcia

Pomoc w ramach usług w zakresie terapeutyczno-wspomagającym świadczonych przez dom odbywa się na podstawie indywidualnego planu wsparcia opracowywanego niezwłocznie po przyjęciu do domu przez wyznaczonego przez osobę kierującą domem pracownika domu oraz opracowany w uzgodnieniu z mieszkańcem, a następnie realizowany przy współpracy i aktywnym zaangażowaniu mieszkańca.

Plan określa wyznaczone w porozumieniu z mieszkańcem cele, które ma osiągnąć dla przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej, oraz działania podejmowane dla osiągnięcia tych celów, opracowane w oparciu o dokonaną diagnozę sytuacji mieszkańca. W ramach opracowywania i realizacji planu przetwarzane są dane dotyczące sytuacji mieszkańca, w sposób zapewniający odpowiednie bezpieczeństwo danych osobowych, w zakresie niezbędnym do wsparcia udzielanego przez dom, w szczególności dotyczące sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej.

Realizacja planu będzie na bieżąco monitorowana, a poszczególne działania będą dokumentowane i będą stanowić podstawę do ewentualnej weryfikacji celów i działań w nim ujętych. Koordynowanie realizacji działań ujętych w planie oraz monitorowanie jego realizacji będzie realizowane przez asystenta indywidualnego planu wsparcia, wyznaczonego przez kierownika domu, i realizowane jest w porozumieniu z mieszkańcem.

W ramach planu dom współpracuje z ośrodkiem pomocy społecznej, znajdującym się na terenie gminy miejsca zamieszkania mieszkańca lub gminy, na terenie której mieszkaniec deklaruje chęć zamieszkania po opuszczeniu domu. W ramach takiej współpracy będzie możliwa wymiana danych dotyczących mieszkańca domu, w zakresie niezbędnym do udzielenia przez ośrodek pomocy społecznej wsparcia po opuszczeniu domu, w szczególności w uzyskaniu dostępu do lokalu mieszkalnego lub innego stałego miejsca schronienia po opuszczeniu domu.

Decyzja o skierowaniu do domu

Skierowanie do domu następuje w drodze decyzji administracyjnej wydawanej na czas określony, nie dłuższy niż 12 miesięcy. Przy czym, pobyt w domu, ze względu na jego tymczasowy charakter, nie zmienia właściwości gminy w zakresie udzielania mieszkańcowi domu świadczeń z pomocy społecznej.

Osoba ubiegająca się o skierowanie do domu składa wniosek w ośrodku pomocy społecznej właściwym ze względu na jej miejsce zamieszkania, a w przypadku osób bezdomnych – w ośrodku właściwym ze względu na gminę miejsca pobytu.

Podstawę do wydania decyzji administracyjnej o skierowaniu do domu stanowi:

  • wniosek osoby ubiegającej się o skierowanie do domu;
  • rodzinny wywiad środowiskowy;
  • zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do umieszczenia w domu w odniesieniu do wszystkich osób kierowanych do domu;
  • skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub książeczka zdrowia dziecka;
  • orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, o ile osoba takie posiada;
  • opinia ośrodka, w którym złożono wniosek o skierowanie do domu, zawierająca uzasadnienie pobytu w domu.

Szczegółowe zasady przyjmowania do domu na podstawie decyzji określają przepisy § 5 ust. 6–12 rozporządzenia.

Ważne

W uzasadnionych przypadkach pobyt mieszkańca domu będzie można przedłużyć ponad 12 miesięcy, nie dłużej jednak niż o 6 miesięcy. Decyzję w tej sprawie podejmie starosta na uzasadniony wniosek mieszkańca po uzyskaniu opinii kierownika domu.

Wprowadzono też zasadę, że w przypadku osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości w trakcie pobytu w domu, w sytuacji kiedy w domu przebywa jego matka, ojciec albo opiekun prawny z młodszym rodzeństwem, osoba może pozostać w domu do czasu przebywania w placówce rodzica albo opiekuna prawnego, pod warunkiem, że nadal uczęszcza do szkoły lub szkoły wyższej lub legitymuje się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Przepisy przejściowe

Z przepisów przejściowych wynika, że:

  • do postępowań w sprawie kierowania i przyjmowania do domu wszczętych i niezakończonych przed 8.2.2022 r. stosuje się przepisy dotychczasowe;
  • programy usamodzielnienia sporządzone przed 8.2.2022 r. stanowią podstawę opracowania planu, który powinien być sporządzony w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia wejścia w życie rozporządzenia, czyli do 8.4.2022 r.;
  • istniejące w dniu 8.2.2022 r. domy, które nie spełniają standardów podstawowych usług mają obowiązek osiągnąć te standardy najpóźniej w ciągu 24 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia, czyli do 8.2.2024 r.
Ważne

Utraciło moc rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z 8.3.2005 r. w sprawie domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży (Dz.U. z 2005 r. poz. 418).