W Dz.U. z 2022 r. pod poz. 32 opublikowano ustawę z 2.12.2021 r. o zmianie ustawy o scalaniu i wymianie gruntów, ustawy o utracie mocy prawnej niektórych ksiąg wieczystych oraz ustawy o drogach publicznych.

Zmiany wprowadzono do ScalGrU. Zgodnie z dodanymi przepisami art. 7a i 7b ScalGrU, po wszczęciu postępowania scaleniowego lub wymiennego określa się przebieg granic obszaru scalenia lub wymiany gruntów. Do określania przebiegu granic obszaru scalenia lub wymiany gruntów stosuje się przepisy prawa geodezyjnego i kartograficznego dotyczące określania przebiegu granic.

Ważne

Starosta zawiadamia właścicieli gruntów przyległych do granic obszaru scalenia o miejscu i terminie wykonywania wspomnianych wyżej czynności w formie obwieszczenia, które wywiesza się na tablicy ogłoszeń urzędu gminy, na której terenie są położone grunty objęte scaleniem, oraz na tablicy ogłoszeń we wsi, której grunty tworzą obszar scalenia, i zamieszcza się w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej starostwa powiatowego, co najmniej na 7 dni przed tym terminem.

Ponadto, przed okazaniem projektu scalenia gruntów uczestnik scalenia może złożyć geodecie-projektantowi scalenia propozycje co do sposobu wydzielenia gruntów w zamian za grunty dotychczas posiadane, w szczególności w zakresie ich lokalizacji. Przepis ten stosuje się odpowiednio do wymiany gruntów.

Decyzja o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów stanowi tytuł do ujawnienia nowego stanu prawnego w księgach wieczystych i podstawę do wprowadzenia uczestników scalenia w posiadanie wydzielonych im gruntów. Decyzja ta nie narusza praw osób trzecich do gruntów wydzielonych w zamian za grunty posiadane przed scaleniem lub wymianą (art. 29 ust. 1 ScalGrU). Dodano przepisy, zgodnie z którymi po ujawnieniu w ewidencji gruntów i budynków nowych danych wynikających z ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów sąd właściwy do prowadzenia ksiąg wieczystych, na wniosek starosty, dokonuje wpisów w księgach wieczystych w powyższym zakresie oraz wykreśla wzmiankę o wszczęciu postępowania scaleniowego lub wymiennego. Jeżeli nieruchomość nie ma urządzonej księgi wieczystej, wniosek składa się do istniejącego zbioru dokumentów. Za dokonanie tych wpisów nie będą pobierane opłaty sądowe. Do wniosku starosty dołącza się odpis ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów, wypisy i wyrysy z operatu ewidencyjnego dla poszczególnych działek ewidencyjnych, a gdy jest to niezbędne – inne dokumenty stanowiące podstawę do ujawnienia tych zmian.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 31 ScalGrU, starosta zawiadamia o miejscu i terminie:

1) zebrań uczestników scalenia,

2) wyłożenia do publicznego wglądu wyników oszacowania gruntów, lasów oraz sadów, ogrodów, chmielników i innych upraw specjalnych,

3) w których można składać propozycje co do sposobu wydzielenia gruntów w zamian za grunty dotychczas posiadane, w szczególności w zakresie ich lokalizacji,

4) okazania projektu scalenia gruntów,

5) okazania stabilizacji punktów granicznych projektu scalenia gruntów – w przypadku jej wykonania

w formie obwieszczenia, które wywiesza się na tablicy ogłoszeń urzędu gminy, na której terenie są położone grunty objęte scaleniem, oraz na tablicy ogłoszeń we wsi, której grunty tworzą obszar scalenia, i zamieszcza się w BIP na stronie podmiotowej starostwa powiatowego, co najmniej na 7 dni przed tym terminem.

Ważne

Zebranie uczestników scalenia oraz wykonywanie prawa głosu może odbywać się z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej. W takim przypadku zawiadomienie o zebraniu uczestników scalenia zawiera dodatkowo informacje o sposobie uczestnictwa i wykonywania prawa głosu (art. 31a ScalGrU).

Dodano też nowe przepisy, z których wynika, że nieuregulowany lub nieujawniony stan prawny gruntów tworzących obszar scalenia nie stanowi prze-szkody do wszczęcia i prowadzenia postępowania scaleniowego oraz wydania decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów. Przez nieuregulowany stan prawny gruntów tworzących obszar scalenia należy rozumieć sytuację, w której:

  • dotychczasowy właściciel gruntów nie żyje i nie przeprowadzono postępowania spadkowego lub nie zostało ono zakończone;
  • nie można ustalić osób, którym przysługują prawa rzeczowe do gruntów, ze względu na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów albo innych dokumentów.

Natomiast przez nieujawniony stan prawny gruntów tworzących obszar scalenia należy rozumieć sytuację, w której rejestry lub ewidencje właściwe dla ustalenia uczestników scalenia nie zawierają danych umożliwiających ich ustalenie, w szczególności danych osobowych, w tym adresu, właściciela gruntów.

Ważne

Przepisy te stosuje się odpowiednio do gruntów przyległych do granic obszaru scalenia.

Ponadto, nie uchyla się decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów z przyczyn określonych w art. 145–145b KPA, które dotyczą wznowienia postępowania, jeżeli od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna, upłynęły 2 lata. Odwołanie od decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów rozpatruje się w ciągu 3 miesięcy od dnia otrzymania odwołania przez organ właściwy do rozpatrzenia odwołania. Wojewódzki sąd administracyjny rozpatruje skargę w przedmiocie zatwierdzenia projektu scalenia lub wymiany gruntów w ciągu 2 miesięcy od dnia otrzymania skargi przez właściwy sąd. Jeżeli skarga nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych lub jej nieopłacenia, bieg terminu, o którym mowa w zdaniu pierwszym, rozpoczyna się z dniem jej opłacenia i usunięcia braków formalnych. Sąd administracyjny, w przypadku uwzględnienia skargi w przedmiocie zatwierdzenia projektu scalenia lub wymiany gruntów po upływie tego 2-miesięcznego terminu, stwierdza wydanie decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów z naruszeniem prawa (art. 33 ust. 3–6 ScalGdU).

Zgodnie zaś z nowym art. 33a ScalGrU, odnoszącym się do stanu epidemii, w okresie obowiązywania na terytorium RP lub jego części stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych na podstawie ZapobChoróbU  lub w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego oraz w okresie 30 dni od dnia odwołania tych stanów:

1) nie wybiera się rady uczestników scalenia oraz nie powołuje się zespołu dla celów postępowania scaleniowego (zob. art. 9 ust. 3 ScalGrU), a funkcje tej rady sprawuje powołany przez starostę w drodze postanowienia zespół do spraw scaleń; w skład zespołu do spraw scaleń wchodzi sołtys wsi, której grunty tworzą obszar scalenia, dwóch albo trzech członków rady sołeckiej wsi, której grunty tworzą obszar scalenia, przedstawiciel Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa będącego uczestnikiem scalenia, przedstawiciel gminy, na której terenie są położone grunty objęte scaleniem, oraz dwóch albo trzech właścicieli gospodarstw rolnych wybranych przez starostę, których grunty znajdują się na obszarze objętym scaleniem (do postanowienia w sprawie powołania zespołu do spraw scaleń stosuje się odpowiednio przepisy art. 7 ust. 3 i 4 ScalGrU);

2) jeżeli liczba uczestników scalenia jest większa niż 10 osób, rada uczestników scalenia albo zespół dla celów postępowania scaleniowego – w przypadku ich wybrania przed wprowadzeniem stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii lub stanu nadzwyczajnego, albo zespół do spraw scaleń, na zebraniu zwołanym przez starostę, określa w formie uchwały zasady szacunku gruntów (art. 11 ust. 1 ScalGrU), oraz wyraża w formie uchwały zgodę (art. 13 ust. 1 ScalGrU); uchwały zapadają większością 3/4 głosów w obecności co najmniej połowy liczby członków rady uczestników scalenia albo zespołu dla celów postępowania scaleniowego (art. 9 ust. 3 ScalGrU), albo zespołu do spraw scaleń (odpowiednio stosuje się tu przepisy art. 13 ust. 3–5 ScalGrU dotyczące szacowania gruntów);

3) wyniki oszacowania gruntów, lasów oraz sadów, ogrodów, chmielników i innych upraw specjalnych udostępnia się do publicznego wglądu na okres 7 dni w wyznaczonym przez starostę miejscu; o miejscu i terminie wyłożenia do publicznego wglądu wyników oszacowania gruntów starosta zawiadamia w formie obwieszczenia, które wywiesza się na tablicy ogłoszeń urzędu gminy, na której terenie są położone grunty objęte scaleniem, oraz na tablicy ogłoszeń we wsi, której grunty tworzą obszar scalenia, i zamieszcza się w BIP na stronie podmiotowej starostwa powiatowego, co najmniej na 7 dni przed tym terminem;

4) uczestnicy scalenia mogą wnosić zastrzeżenia do dokonanego szacunku w okresie wyłożenia wyników oszacowania gruntów do publicznego wglądu;

5) do zapoznania się uczestników scalenia z wynikami ustaleń komisji rozpatrującej zastrzeżenia do szacunku gruntów stosuje się odpowiednio pkt 3;

6) starosta zawiadamia o terminie objęcia w posiadanie przez uczestników scalenia nowo wydzielonych gruntów w formie obwieszczenia, które wywiesza się na tablicy ogłoszeń urzędu gminy, na której terenie są położone grunty objęte scaleniem, oraz na tablicy ogłoszeń we wsi, której grunty tworzą obszar scalenia, i zamieszcza się w BIP na stronie podmiotowej starostwa powiatowego, co najmniej na 7 dni przed terminem objęcia w posiadanie; za datę objęcia w posiadanie uważa się termin wskazany w zawiadomieniu.

 

Do postępowań: stosuje się:
scaleniowych lub wymiennych wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną przed 10.2.2022 r. przepisy ScalGrU w nowym brzmieniu, z tym że:

  • art. 7 ust. 3 i 4 oraz art. 31 ScalGrU stosuje się w brzmieniu dotychczasowym;
  • nie stosuje się art. 7a, art. 7b oraz art. 10 ust. 1 pkt 6 i 7 ScalGrU
administracyjnych w sprawach stwierdzenia nieważności decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów wszczętych i niezakończonych przed 10.2.2022 r. art. 33 ust. 2 ScalGrU w nowym brzmieniu
scaleniowych lub wymiennych wznowionych z przyczyn określonych w art. 145–145b KPA i niezakończonych przed 10.2.2022 r.
  • art. 33 ust. 2 ScalGrU w brzmieniu dotychczasowym
  • nie stosuje się art. 33 ust. 3 ScalGrU
administracyjnych w sprawach uchylenia lub zmiany decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów wszczętych na podstawie art. 154 lub art. 155 KPA i niezakończonych przed 10.2.2022 r. art. 33 ust. 2 ScalGrU w brzmieniu dotychczasowym.