Ustawa z 25.5.2017 r. o restytucji narodowych dóbr kultury (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1086) określa:
- organy właściwe do spraw restytucji dóbr kultury,
- postępowanie z dobrami kultury wyprowadzonymi z naruszeniem prawa z terytorium RP,
- organy właściwe do spraw restytucji prowadzonej w stosunku do dóbr kultury znajdujących się na terytorium RP przez państwa obce i cudzoziemców,
- postępowanie w sprawie zwrotu dóbr kultury wyprowadzonych z naruszeniem prawa z terytorium państwa członkowskiego UE innego niż Rzeczpospolita Polska.
Ustawa transponuje do polskiego porządku prawnego przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/60/UE z 15.5.2014 r. w sprawie zwrotu dóbr kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego, zmieniającej rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 (Dz.Urz.UE. L 159 z 28.5.2014, str. 1 oraz Dz.Urz.UE L 147 z 12.6.2015, str. 24).
Celem dyrektywy jest ochrona integralności dziedzictwa kulturowego każdego z państw członkowskich Unii Europejskiej, przez ułatwienie tym państwom dochodzenia zwrotu dóbr kultury, wyprowadzonych nielegalnie z ich terytorium na terytorium innego państwa członkowskiego. Podstawowym mechanizmem prawnym jest szczególny tryb postępowania sądowego – postępowanie o zwrot dobra kultury na terytorium państwa członkowskiego, z którego zostało ono nielegalnie wyprowadzone. Postępowanie to, będące szczególnym rodzajem restytucji dóbr kultury, prowadzone jest przed sądem państwa, na którego terytorium wyprowadzone zostało dobro kultury, na wniosek państwa członkowskiego ubiegającego się o zwrot. Drugą stroną takiego postępowania jest aktualny posiadacz wyprowadzonego dobra kultury.
