Dochody z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych za 2019 r. powinny być odpowiednio zagospodarowane

Aktualnie regionalne izby obrachunkowe wykonują tzw. czynności opiniodawcze – w stosunku do przedkładanych przez jednostki samorządu terytorialnego informacji, o których mowa w art. 266 FinPubU. Dla przypomnienia, z tego przepisu wynika, że:

„1. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego przedstawia organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego i regionalnej izbie obrachunkowej, w terminie do dnia 31 sierpnia:

1) informację o przebiegu wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego za pierwsze półrocze;

2) informację o kształtowaniu się wieloletniej prognozy finansowej, w tym o przebiegu realizacji przedsięwzięć, o których mowa w art. 226 ust. 3;

3) informację, o której mowa w art. 265 pkt 1”.

Ogólnie rzecz ujmując, regionalne izby obrachunkowe wydają opinie (pozytywne lub negatywne) o przebiegu wykonania budżetu przez daną jednostkę samorządu terytorialnego za I półrocze 2020 r. Warto przy tym wspomnieć, że ww. termin (31 sierpnia) na złożenie ww. dokumentacji do regionalnej izby obrachunkowej, został przedłużony, na mocy specjalnych regulacji, do 30.9.2020 r., tj. na podstawie § 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 31.3.2020 r. w sprawie określenia innych terminów wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji (Dz. U. z 2020 r. poz. 570).

W toku procedury opiniodawczej, regionalna izba obrachunkowa analizuje różne aspekty wykonanego budżetu danej jednostki za I półrocze 2020 r., w tym wykonanie planu dochodów i wydatków. W zakres kontroli wchodzi również weryfikacja wpływów pochodzących z tytułu opłat za wydanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych i opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, które to opłaty wynikają z ustawy z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2277 ze zm.). Jak się w praktyce okazuje, niektóre z gmin nie wprowadziły do budżetu nadwyżek (niewykorzystanych) środków z ww. opłat a pochodzących jeszcze za 2019 r. Tymczasem w art. 18² AlkU postanowiono, że:

„Dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 18 lub art. 18¹ oraz dochody z opłat określonych w art. 11¹ wykorzystywane będą na realizację:

1) gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz Gminnych Programów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii,

2) zadań realizowanych przez placówkę wsparcia dziennego, o której mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz Gminnych Programów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii

– i nie mogą być przeznaczane na inne cele”.

Przepis ten stanowi tzw. szczególne zasady wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego, i, co do zasady, obliguje gminę do przeznaczenia całości wpływów z ww. opłat, na wskazane wyżej cele przez ustawodawcę.

Warto jednocześnie dodać, że pewną alternatywą dla obowiązku przeznaczenia tych środków (w całości) na powyższe cele, jest przepis tzw. tarczy antykryzysowej, tj. art. 15qc KoronawirusU, gdzie wskazano, że: „Do dnia 31 grudnia 2020 r. wójt (burmistrz, prezydent miasta) może wykorzystać dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 18 lub art. 18¹ ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz dochody z opłat określonych w art. 11¹ tej ustawy również na działania związane z przeciwdziałaniem COVID-19”. Na mocy tej specjalnej regulacji, gminom stworzono możliwość alternatywnego przeznaczenia środków pochodzących z ww. opłat na szerokie rozumiane wydatki dotyczące przeciwdziałania COVID -19.

W każdym bądź razie, powstałe nadwyżki powyższych wpływów z tych opłat za 2019 r. jednostki samorządu terytorialnego winny po prostu w odpowiedni sposób „zagospodarować”, albo wybierając opcję ich przeznaczenia na wydatki z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, albo na cele dotyczące COVID-19. W sytuacji zaś, gdy dana jednostka nie dokona takiego przyporządkowania, z dużym prawdopodobieństwem regionalna izba obrachunkowa – w opinii w sprawie informacji o przebiegu wykonania budżetu za I półrocze 2020 r. – wykaże to zaniechanie jako nieprawidłowość. Rzecz jasna, nie oznacza to, że opinia w przedmiocie wykonania budżetu będzie negatywna, jednakże będzie zawierała jednoznaczny „sygnał” do naprawy powyższego stanu rzeczy.