Dochody z opłat za sprzedaż alkoholu mogą zostać przeznaczone tylko na określone cele

W ocenie regionalnej izby obrachunkowej doszło do naruszenia art. 18² AlkU, gdzie postanowiono, że:

Dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 18 lub art. 181 oraz dochody z opłat określonych w art. 111 wykorzystywane będą na realizację:

1) gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz Gminnych Programów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii,

2) zadań realizowanych przez placówkę wsparcia dziennego, o której mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz Gminnych Programów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii

– i nie mogą być przeznaczane na inne cele.

W stanie faktycznym opisanym w wystąpieniu pokontrolnym, wskazane środki zostały przeznaczone na zakup artykułów żywnościowych na okazjonalne spotkania emerytów i rencistów, co nie mieściło się w gminnym programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.

W powyższym kontekście warto wspomnieć o art. 4¹ ust. 1 i 2 AlkU, z których wynika, po pierwsze, że prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu należy do zadań własnych gmin. W szczególności zadania te obejmują:

1) zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu;

2) udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie;

3) prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych;

5) wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych;

6) podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art. 131 i 15 ustawy oraz występowanie przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego;

7) wspieranie zatrudnienia socjalnego poprzez organizowanie i finansowanie centrów integracji społecznej.

Po drugie, realizacja zadań, o których mowa wyżej, jest prowadzona w postaci gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, stanowiącego część strategii rozwiązywania problemów społecznych, uchwalanego corocznie przez radę gminy, uwzględniającego cele operacyjne dotyczące profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, określone w Narodowym Programie Zdrowia. Gminny program jest realizowany przez ośrodek pomocy społecznej albo centrum usług społecznych, o których mowa w przepisach o pomocy społecznej, lub inną jednostkę wskazaną w tym programie. W celu realizacji gminnego programu wójt (burmistrz, prezydent miasta) może powołać pełnomocnika. 

Z kontekstu powyższych regulacji prawnych wynika, że gmina nie może w sposób dowolny przeznaczać środków pochodzących z ww. opłat. Wyznacznikiem legalności ich wydatkowania jest realizowanie gminnego programu przeciwdziałania alkoholizmowi. Z kolei, przeznaczenie środków na inne cele będzie naruszeniem przytoczonych regulacji ustawowych, nawet wówczas, gdy byłyby to cele związane z realizacją tzw. zadań własnych gminy. Z tych względów ustalenia kontrolne regionalnej izby obrachunkowej były słuszne i uzasadnione. 

Źródło: http://bip.bydgoszcz.rio.gov.pl