Kwestie związane z ustalaniem stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe reguluje ustawa z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1242 ze zm., dalej: ustawa wypadkowa) oraz rozporządzenie MPiPS z 29.11.2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 878 ze zm.).
Kto musi sporządzić informację ZUS IWA?
Informację o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe ZUS IWA za dany rok kalendarzowy mają obowiązek przekazywać płatnicy, którzy spełniają łącznie następujące warunki:
- byli zgłoszeni nieprzerwanie w ZUS, jako płatnicy składek na ubezpieczenie wypadkowe od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia roku, za który składana jest informacja i co najmniej jeden dzień w styczniu następnego roku,
- w roku, za który składana jest informacja, zgłaszali do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych,
- byli wpisani do rejestru REGON w dniu 31 grudnia roku, za który jest składana informacja ZUS IWA.
Przez nieprzerwane zgłoszenie w ZUS jako płatnika składek na ubezpieczenie wypadkowe należy rozumieć to, że w każdym z miesięcy roku, za który składana jest informacja, przynajmniej jeden ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu. Obowiązku złożenia informacji ZUS IWA nie mają więc ci płatnicy, którzy choć w jednym miesiącu tego roku nie byli płatnikami składek na ubezpieczenie wypadkowe, tj. ani jeden ubezpieczony nie podlegał temu ubezpieczeniu.
Liczbę ubezpieczonych ustala się jako iloraz sumy ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy roku kalendarzowego, za który składana jest informacja i liczby miesięcy tego roku. Z uwagi na wymóg nieprzerwanego zgłoszenia w ZUS przy wyliczaniu liczby ubezpieczonych w każdym przypadku liczba miesięcy będzie wynosiła 12. Wynika to z art. 28 ust. 3 ustawy wypadkowej.
Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe dla grupy działalności ustala się w zależności od kategorii ryzyka ustalonej dla tej grupy. Kategorię ryzyka dla grupy działalności ustala się w zależności od ryzyka określonego wskaźnikami częstości:
1) poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem;
2) poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich;
3) stwierdzonych chorób zawodowych;
4) zatrudnionych w warunkach zagrożenia.
Korekta informacji
Płatnik składek ma obowiązek złożyć korektę informacji ZUS IWA w ciągu 7 dni od:
- stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie;
- otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu nieprawidłowości przez ZUS.
Jeżeli konieczność korekty danych podanych w informacji wynika ze stwierdzenia nieprawidłowości przez ZUS:
- w decyzji – płatnik powinien złożyć korektę informacji nie później niż w terminie 7 dni od uprawomocnienia się decyzji;
- podczas kontroli – płatnik płatnik powinien złożyć korektę informacji nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania protokołu kontroli.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych może także korygować z urzędu błędy stwierdzone w informacji ZUS IWA. Płatnik składek ma obowiązek przechowywać kopie informacji ZUS IWA oraz korekty tych informacji przez okres 10 lat licząc od dnia ich przekazania do ZUS, w formie dokumentu pisemnego lub elektronicznego.
O wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującej w danym roku składkowym ZUS zawiadamia płatnika składek nie później niż do dnia 20 kwietnia danego roku. Jeżeli płatnik składek do dnia 30 kwietnia danego roku nie otrzyma wskazanego wyżej zawiadomienia powinien zwrócić się do oddziału ZUS właściwego ze względu na swoją siedzibę o podanie wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.
Skutki nieprzekazania informacji lub przekazania informacji nieprawdziwych
Jeżeli płatnik składek nie przekaże danych lub przekaże nieprawdziwe dane, które są niezbędne do ustalenia wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, co spowoduje zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, ZUS ustala, w drodze decyzji, stopę procentową składki na cały rok składkowy w wysokości 150% stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych. Płatnik składek wówczas ma obowiązek opłacić zaległe składki wraz z odsetkami za zwłokę.
Jeżeli płatnik składek nie przekaże danych lub przekaże nieprawdziwe dane, co spowoduje zawyżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, ZUS ustala stopę procentową składki na cały rok składkowy w wysokości stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych.
We wskazanych wyżej przypadkach płatnik składek musi złożyć brakującą informację lub dokonać korekty nieprawidłowej informacji.