Z punktu widzenia poruszonej problematyki kluczowe regulacje zostały zawarte w art. 25 ust. 4-7 SamGminU. Z podanych regulacji prawnych wynika, że na zasadach ustalonych przez radę gminy radnemu przysługują diety oraz zwrot kosztów podróży służbowych. Nadto, wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie 2,4-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów WynSfBudżU. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, maksymalną wysokość diet przysługujących radnemu w ciągu miesiąca, uwzględniając liczbę mieszkańców gminy, przy czym kwota wymieniona w ust. 6 oznacza maksymalną wysokość diet w gminach o największej liczbie mieszkańców.

Dodatkowo, jak wynika z art. 24 SamGminU, radny jest obowiązany brać udział w pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany.

W podanym wyżej rozstrzygnięciu nadzorczym wojewoda zakwestionował zaś zapis przewidujący ryczałtową dietę dla przewodniczący rady gminy o treści: Ustala się zryczałtowaną dietę w stosunku miesięcznym dla radnego pełniącego funkcję przewodniczącego rady w wysokości 1300,00 zł.

Ustalenie takiego zapisu wiąże się niewątpliwie z wydatkami budżetowymi, w tym przypadku z budżetu gminy. Wojewoda analizując tenże zapis podał, że narusza on art. 25 ust. 4 w zw. z art. 24 SamGminU. Dalej podkreślił, że rada nie wskazała w uchwale zasad przyznawania
diety, w szczególności zasad zwrotu diety w sytuacji, gdy przewodniczący nie
wykonuje swojej funkcji. W ocenie organu nadzoru, taka regulacja powoduje, że określony ryczałt miesięczny traci charakter rekompensacyjny, a przyjmuje charakter stałego, miesięcznego wynagrodzenia, które jest niezależne od rzeczywistego udziału przewodniczącego w pracach rady oraz wykonywania innych czynności związanych ze sprawowaniem mandatu i funkcją. Ponadto wskazano, że ustalając dietę w formie miesięcznego ryczałtu, w sposób nie budzący wątpliwości, rada gminy powinna określić zasady potrącania diet z tytułu nieobecności przewodniczącego na sesjach rady, na posiedzeniach komisji rady, czy też przejściowego niewykonywania innych czynności.

W dalszej analizie zaakcentowano także, że do zasad, na jakich przysługuje radnemu dieta, należy określenie wysokości diety, przy tym przyjmuje się, że dieta nie jest wynagrodzeniem za pracę, a ma stanowić ekwiwalent utraconych korzyści, jakich radny nie uzyskuje w związku z wykonywaniem mandatu przedstawicielskiego (np. z tytułu przerwy w prowadzeniu działalności gospodarczej, utraty wynagrodzenia za pracę). Do zasad należy też regulacja uzależniająca wysokość diety od zakresu obowiązków oraz ograniczenie wysokości z powodu nieuczestniczenia w pracach rady, czy też przejściowego niewykonywania innych czynności przez radnych.

Podsumowując, rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody jest uzasadnione. Rada gminy nie może wprowadzać diet w stałej wysokości miesięcznej, w sytuacji, gdy faktycznie radny nie uczestniczy w pracach rady. W uchwale w sprawie wysokości diet powinny znaleźć się mechanizmy umożliwiające potrącanie kwot z tytułu nieobecności radnego na sesjach rady, czy komisjach rady. Jest to także wyrazem dbałości o celowe i oszczędne wydatkowanie środków samorządowych.

Źródło: https://luwwlublinie.bip.gov.pl/