Czym jest Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych
Dodatkowo zmiany w budżetach samorządowych po stronie dochodów wynikają również z sytuacji ekonomicznej spowodowanej epidemią COVID-19 – samorządy, chcąc wspierać swoich mieszkańców czy przedsiębiorców w obliczu kryzysu ekonomicznego, decydowały się na zastosowanie zwolnień czy zmniejszenie danin należnych im m.in. z tytułu podatku od nieruchomości. Samorządowe budżety uszczuplone zostały także mniejszymi wpływami, np. z korzystania przez mieszkańców w czasie epidemii z komunikacji miejskiej, czy parkingów. Trudności finansowe samorządy podkreślały od wielu miesięcy, postulując jednocześnie konieczność wprowadzenia mechanizmów rekompensujących utracone dochody. W czerwcu 2020 r. rząd zapowiedział uruchomienie mechanizmu wspierającego samorządy w postaci 6 mld złotych przeznaczonych na samorządowe inwestycje, które pierwotnie miały być do dyspozycji gmin i powiatów. W lipcu kwotę tę podwojono, rozszerzając grono beneficjentów rządowego wsparcia na wszystkie szczeble samorządu terytorialnego.
Podstawa prawna RFIL
Postawę do przekazania samorządów środków na inwestycję stworzył art. 65 ust. 28 ustawy z 31.3.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 568 ze zm.; dalej: ZmKoronawirusU20), który stanowi, że: „w celu przeciwdziałania skutkom społeczno-gospodarczym COVID-19 Rada Ministrów może określić, w drodze uchwały, zasady rozdziału i przekazywania wsparcia na inwestycyjne zadania dla jednostek samorządu terytorialnego, zakres, sposób i termin przedstawiania informacji o wykorzystaniu wsparcia oraz wskazać dysponenta części budżetowej lub ministra kierującego określonym działem administracji rządowej zgodnie z ustawą z 4.9.1997 r. o działach administracji rządowej (Dz.U. z 2020 r. poz. 1220) do udzielenia tego wsparcia”.
23.7.2020 r. Rada Ministrów przyjęła uchwałę Nr 102 w sprawie wsparcia na realizację zadań inwestycyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego (dalej: RFILUchw), która określiła zasady rozdziału i przekazywania wsparcia jednostkom samorządu terytorialnego oraz zakres, sposób i termin przedstawiania informacji o wykorzystaniu wsparcia.
Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych (dalej: RFIL) jest zatem elementem Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, stworzonego w celu wsparcia realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19.
Wysokość środków RFIL
Środki Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, przeznaczone na wsparcie w postaci środków finansowych skierowanych do gmin, w tym miast na prawach powiatu oraz do powiatów bez miast na prawach powiatu wynosi łącznie 6 mld złotych, odpowiednio 5 mld zł dla gmin i 1 mld zł dla powiatów, stanowią część RFIL. Rząd z góry ustalił kwoty minimalnego oraz maksymalnego wsparcia, o jakie uprawniona jednostka może zawnioskować w ramach RFIL: dla gmin jest to minimalnie 500 tys. zł, a maksymalnie 93 mln złotych, a dla powiatów odpowiednio 500 tys. zł i maksymalnie 20 mln zł. Kolejne 6 mld złotych rząd przeznaczył dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego, przy czym przy wykorzystaniu środków z drugiej puli, jednostka samorządu terytorialnego jest ograniczona wyłącznie minimalną wartością kosztorysową inwestycji finansowaną lub dofinansowaną z tychże środków – nie może być ona niższa niż 400 tys. zł. Rząd przewidział także możliwość zwiększenia środków drugiej puli o niewykorzystane środki z puli dostępnej dla gmin i powiatów (bowiem wniosek składany przez nie w pierwszej turze naboru nie musi zawierać kwoty maksymalnego wsparcia obliczonego algorytmem rządowym; wnioskowana kwota może być niższa niż ta podana w załącznikach Nr 1 lub 2 do RFILUchw). Co istotne, zadania inwestycyjne wspierane środkami RFIL mogą wykraczać poza maksymalną kwotę środków przypadających gminie czy powiatowi z RFIL – jednak kwota przekraczająca maksymalne wsparcie z RFIL będzie musiała być poniesiona z budżetu gminy bądź powiatu lub z innych środków publicznych. Wsparcie z RFIL można łączyć z innymi środkami publicznymi. Uprawniona jednostka samorządu terytorialnego może także przeznaczyć środki RFIL na wniesienie wkładu własnego do inwestycji finansowanych z udziałem innych środków publicznych w takim zakresie, w jakim zakładała ona finansowanie tego wkładu ze swoich dochodów.
Najistotniejszą kwestią przy wydatkowaniu środków RFIL jest przeznaczenie środków. Wsparcie może być bowiem przeznaczone wyłącznie na wydatki majątkowe i to takie, które dopiero powstaną, nawet jeśli środki RFIL wspierają już rozpoczętą inwestycję. RFILUchw wskazuje jasno, że wsparcie nie może stanowić refundacji już poniesionych wydatków. Nie ma jednak w uchwale zakazu przeznaczania środków RFIL na finansowanie etapu rozpoczętej już inwestycji, który rozpocznie się dopiero po przyznaniu wsparcia RFIL. Oznacza to, że będzie możliwe finansowanie środkami RFIL np. rozpoczętej inwestycji w gminie – budowy żłobka, która to inwestycja przebiega etapami; dwa pierwsze etapy zostały zakończone, a kolejne dwa ruszą za kilka miesięcy, już po przyznaniu wsparcia z RFIL – wówczas gmina może środkami RFIL pokryć wydatki majątkowe w tej inwestycji – jednak tylko te, które dopiero powstaną.
Wydatkując środki RFIL na inwestycje, co do których zastosowanie mają przepisy o pomocy publicznej, należy mieć na uwadze, że wsparcie w ramach RFIL może być przeznaczone na wkład własny, o ile umowa na realizację projektu nie została jeszcze podpisana oraz nie spowoduje to przekroczenia pułapów intensywności pomocy publicznej.
Algorytm podziału środków
RFILUchw zawiera wspomniane już załączniki wskazujące maksymalne kwoty wsparcia dla danej gminy i danego powiatu w ramach środków RFIL. W przypadku gmin jest to wsparcie łącznie w wysokości 5 mld zł, a jednostkowe między 500 tys. zł a 93 mln zł, w powiatach łącznie 1 mld zł, jednostkowo między 500 tys. a 20 mln zł. Każda z gmin i każdy powiat ma przypisaną kwotę środków z RFIL, o którą może zawnioskować, jednak RFILUchw nie zawiera algorytmu podziału środków funduszu. Tenże algorytm stworzony m.in. w ministerstwie finansów był poddany konsultacjom z korporacjami samorządowymi. Związek Gmin Wiejskich RP na swojej stronie internetowej 24.6.2020 r. zamieścił algorytm podziału środków, w którym wskazano, że podział łącznej puli środków inwestycyjnych dla gmin (5 mld zł) następuje proporcjonalnie do planowanych wydatków majątkowych gmin, z uwzględnieniem korekty z tytułu zamożności gminy: dla każdej gminy ustala się, z dokładnością do 10. miejsca po przecinku, udział planowanych wydatków majątkowych w planowanych wydatkach majątkowych wszystkich gmin w roku 2020.
1. Udział danej gminy mnoży się przez łączną pulę środków finansowych na wsparcie zadań inwestycyjnych gmin otrzymując wstępną kwotę dofinansowania inwestycyjnego danej gminy (w pełnych złotych).
2. Oblicza się wskaźnik zamożności danej gminy jako iloraz kwot wynikających z następujących obliczeń:
a) ustala się zamożność w przeliczeniu na 1 mieszkańca danej gminy dzieląc jej planowane na 2020 r. dochody podatkowe powiększone o przypadającą gminie subwencję ogólną na rok 2020 i pomniejszone o wpłatę gminy do budżetu państwa na ten rok przez liczbę jej mieszkańców, będącą podstawą do wyliczenia subwencji i wpłat;
b) ustala się w sposób analogiczny kwotę w przeliczeniu na 1 mieszkańca dla wszystkich gmin, dzieląc planowane dochody podatkowe wszystkich gmin powiększone o przypadającą gminom subwencje ogólną na rok 2020 i pomniejszone o wpłaty gmin do budżetu państwa na ten rok, przez liczbę mieszkańców kraju będącą podstawą do wyliczenia tych wpłat.
3. W przypadku tej gminy, dla której wskaźnik zamożności jest wyższy niż 1, wstępną kwotę dofinansowania określoną w pierwszym punkcie koryguje się z tytułu zamożności gminy – dzieląc wstępną kwotę dofinansowania przez wskaźnik zamożności danej gminy.
4. Kwotę wynikającą z pomniejszenia określonego w pkt 3 rozdziela się pomiędzy gminy, których wskaźnik zamożności jest mniejszy bądź równy 1 wg udziału ich wstępnej kwoty dofinansowania określonej w pkt 1 w sumie wstępnych kwoty dofinansowania wszystkich gmin spełniających ten warunek.
5. Dla wstępnej kwoty dofinansowania gminy określonej zgodnie z pkt 3 i 4 ustala się limit górny w wysokości 93 500 tys. zł. oraz dolny pułap na poziomie 500 tys. zł, uzyskując ostateczną kwotę dofinansowania zadań inwestycyjnych gminy.
6. Ostateczna kwota dofinansowania gminy to:
a) 500 tys. zł – dla gminy, dla której wstępna kwota dofinansowania gminy, określona w pkt 4 jest mniejsza niż 500 tys. zł.;
b) wstępna kwota dofinansowania gminy określona w pkt 3 – dla gminy, dla której wstępna kwota dofinansowania gminy, określona w pkt 3 jest większa niż 500 tys. zł. i nie większa niż 93 500 tys. zł.
c) 93 500 tys. zł – dla gminy, dla której wstępna kwota dofinansowania gminy, określona w pkt 5 jest większa niż 93 500 tys. zł.
7. Podział łącznej puli środków inwestycyjnych dla powiatów, o której mowa w ust. 3, następuje proporcjonalnie do planowanych wydatków majątkowych powiatów, z uwzględnieniem korekty z tytułu zamożności powiatów. Szczegółowy sposób podziału określa ust. 8.
8. Dla każdego powiatu ustala się, z dokładnością do 10 miejsca po przecinku, udział planowanych wydatków majątkowych w planowanych wydatkach majątkowych wszystkich powiatów w roku 2020 r.
1. Udział danego powiatu mnoży się przez łączną pulę środków finansowych na wsparcie zadań inwestycyjnych powiatów, o której mowa w ust. 3, otrzymując wstępną kwotę dofinansowania inwestycyjnego danego powiatu (w pełnych złotych);
2. Oblicza się wskaźnik zamożności danego powiatu jako iloraz kwot z pkt a i b:
a) ustala się zamożność w przeliczeniu na 1 mieszkańca danego powiatu dzieląc jego planowane na 2020 r. dochody podatkowe powiększone o przypadającą powiatowi subwencję ogólną na rok 2020 i pomniejszone o wpłatę powiatu do budżetu państwa na ten rok przez liczbę jego mieszkańców będącą podstawą do wyliczenia subwencji i wpłat;
b) ustala się w sposób analogiczny kwotę w przeliczeniu na 1 mieszkańca dla wszystkich powiatów dzieląc planowane dochody podatkowe wszystkich powiatów powiększone o przypadającą powiatom subwencje ogólną na rok 2020 i pomniejszone o wpłaty powiatów do budżetu państwa na ten rok, przez liczbę mieszkańców kraju będącą podstawą do wyliczenia tych wpłat.
3. Dla powiatu, którego wskaźnik zamożności jest wyższy niż 1, wstępną kwotę dofinansowania określoną w pkt 1 koryguje się z tytułu zamożności powiatu – dzieląc wstępną kwotę dofinansowania przez wskaźnik zamożności danego powiatu.
4. Kwotę wynikającą z pomniejszenia określonego w pkt 3 rozdziela się pomiędzy powiaty, których wskaźnik zamożności jest mniejszy bądź równy 1 wg udziału ich wstępnej kwoty dofinansowania określonej w pkt 1 w sumie wstępnych kwot dofinansowania wszystkich powiatów spełniających ten warunek.
5. Dla wstępnej kwoty dofinansowania powiatu określonej zgodnie z pkt 3 i 4, ustala się limit górny w wysokości 20 000 tys. zł oraz dolny pułap na poziomie 500 tys. zł, uzyskując ostateczną kwotę dofinansowania zadań inwestycyjnych powiatu.
6. Ostateczna kwota dofinansowania powiatu to:
a) 500 tys. zł – dla powiatu, w którym wstępna kwota dofinansowania powiatu, określona w pkt 4 jest mniejsza niż 500 tys. zł;
b) wstępna kwota dofinansowania powiatu określona w pkt 4 – dla powiatu, dla którego wstępna kwota dofinansowania powiatu, określona w pkt 4 jest większa niż 500 tys. zł i nie większa niż 20 000 tys. zł;
c) 20 000 tys. zł – dla powiatu, w którym wstępna kwota dofinansowania powiatu, określona w pkt 4 jest większa niż 20 000 tys. zł.
Do algorytmu wskazanego przez stronę rządową uwagi zgłosiły korporacje samorządowe – m.in. postulując uwzględnienie gęstości zaludnienia, jak w przypadku Janosikowego.
Istotne jest, że gminy i powiaty nie muszą samodzielnie wyliczać maksymalnej kwoty, jaka przypada im w ramach wsparcia z RFIL na podstawie algorytmu – rząd bowiem przedstawił gotowe wyliczenia kwot w załącznikach Nr 1 i 2 RFILUchw.
Na co można przeznaczyć środki RFIL?
Środki RFIL można wydatkować, jak to już wskazano, na zadania inwestycyjne – wszelkie środki, jakie w ramach RFIL otrzyma jednostka samorządu terytorialnego, w tym także całość odsetek od otrzymanych środków, zgromadzonych na rachunku bankowym lub lokacie, muszą zostać przeznaczone na wydatki majątkowe. Choć RFILUchw nie zawiera katalogu zadań inwestycyjnych na jakie mogą być przeznaczone środki RFIL, rząd przewiduje, że wydatki powinny być kierowane na realizację inwestycji bliskich mieszkańcom danej jednostki samorządu terytorialnego, m.in. na inwestycji w sieć kanalizacji i wodociągów, budowę dróg, remonty szkół czy przedszkoli, dostosowywanie budynków użyteczności publicznej dla osób z niepełnosprawnościami czy zagrożonych wykluczeniem.
Jak zawnioskować o środki w pierwszym naborze?
Od 27.7. do 10.8.2020 r. trwa nabór wniosków o przyznanie wsparcia gminom (5 mld zł) i powiatom (1mld zł). Gminy i powiaty składają wnioski przez elektroniczną skrzynkę podawczą do Prezesa Rady Ministrów, za pośrednictwem właściwego wojewody. We wniosku należy określić: nazwę jednostki samorządu terytorialnego i podać kod TERYT, kwotę wnioskowanych środków i wpisać numer konta urzędu oraz określić nazwę wojewody, za pośrednictwem którego dana jednostka wnioskuje o przyznanie środków z RFIL. Ponadto gmina i powiat są zobowiązane do:
• przeznaczenia całości otrzymanych środków na wydatki majątkowe;
• przeznaczenia całości odsetek od otrzymanych środków, zgromadzonych na rachunku bankowym lub lokacie, na wydatki majątkowe;
• przedkładania do właściwego wojewody w formie elektronicznej, za pośrednictwem elektronicznej skrzynki podawczej, informacji, na określonym w uchwale RM w sprawie wsparcia na realizację zadań inwestycyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego wzorze o wykorzystaniu środków, wg stanu na koniec grudnia 2020, 2021 i 2022 r. Informacja będzie przedkładana w terminie 14 dni po zakończeniu okresu, za który sporządzana jest Informacja oraz 60 dni po zakończeniu wydatkowania przekazanych środków;
• umieszczenia na przedmiocie inwestycji, w momencie jej rozpoczęcia, tabliczki z logo, zgodnie ze wzorem określonym w uchwale RM w sprawie wsparcia na realizację zadań inwestycyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego z informacją o pochodzeniu środków oraz zamieszczenia informacji o otrzymanych środkach na stronie internetowej urzędu gminy/powiatu.
Wniosek oraz powyższe zobowiązanie podpisują skarbnik jednostki wpisując swoje imię i nazwisko, umieszczając datę i miejscowość i swój podpis oraz wójt/burmistrz/prezydent/starosta wpisując te same dane, tj. imię i nazwisko, umieszczając datę i miejscowość oraz swój podpis.
Następnie wojewoda do 17.8.2020 r. przekazuje Prezesowi Rady Ministrów informację o kwocie wnioskowanego wsparcia RFIL w wysokości nie wyższej niż suma kwot przypadających na poszczególnych wnioskodawców, określonych w załącznikach do RFILUchw w podziale na poszczególne jednostki. Prezes Rady Ministrów na podstawie otrzymanej od wojewody informacji, w terminie do 31.8.2020 r. składa dyspozycję wypłaty środków. Rząd planuje, że samorządy – wsparcie, o które zawnioskują – otrzymają już we wrześniu 2020 r.
Tryb wnioskowania i przyznawania wsparcia z RFIL określony w RFILUchw nie przewiduje procedury odwoławczej od decyzji – rząd przewiduje, że maksymalnie uproszczony wniosek pozwoli na złożenie poprawnego oraz terminowego dokumentu i każda jednostka otrzyma wsparcie w wysokości o jaką zawnioskuje, o ile nie będzie wyższa, niż kwoty wyliczone algorytmem i zawarte w załącznikach Nr 1 i 2 do RFILUchw.
Wnioskowanie o środki w kolejnym naborze
Pula środków RFIL będzie rozdysponowana w minimum dwóch naborach. Pierwszy dotyczy wniosków wyłącznie gmin i powiatów. Drugi z kolei – inwestycji wszystkich jednostek samorządu terytorialnego – w budżecie tego naboru, oprócz środków przewidzianych w RFILUchw w wysokości 6 mld złotych, znajdą się także środki niewykorzystane w pierwszym naborze, co de facto oznacza, że w drugim naborze pula środków będzie zwiększona o kwoty przypadające tym gminom i powiatom, które nie złożyły wniosku bądź złożyły go po terminie, bądź też zawnioskowały o niższą kwotę, niż maksymalna kwota przypadająca danej jednostce na podstawie wyliczeń algorytmem.
Termin naboru wniosków na wsparcie inwestycji w ramach RFIL Prezes Rady Ministrów ogłosi na co najmniej 30 dni przed upływem terminu naboru, a wszelkie informacje na temat naboru zostaną umieszczone na stronie BIP urzędu obsługującego PRM. Premier ogłosi w 2020 r. przynajmniej dwa nabory wniosków o wsparcie z RFIL, dostępne dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego (tj. z puli 6 mld złotych na projekty inwestycyjne, których wartość kosztorysowa nie jest niższa niż 400 tys. zł).
O środki RFIL przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie wydatków majątkowych jednostek samorządu terytorialnego w drugiej turze będą mogły starać się gminy, powiaty i województwa. Środki dostępne będą również na wniosek, którego wzór stanowi jeden z załączników do RFILUchw. Wniosek ten, choć bardziej rozbudowany od wniosku składanego przez gminy i powiaty w pierwszej turze, również jest krótkim i prostym formularzem. Poza określeniem jednostki samorządu terytorialnego, wpisaniem jej nazwy, kodu TERYT, podaniem nazwy wojewody, za pośrednictwem którego składany jest do Premiera wniosek o uzyskanie wsparcia, jednostka samorządu terytorialnego musi wskazać:
1) kwotę wnioskowanych środków;
2) numer konta;
3) w maksymalnie 500 znakach wskazać przedmiot i opisać inwestycję;
4) określić planowany miesiąc i rok rozpoczęcia oraz zakończenia inwestycji;
5) wskazać szacowane koszty inwestycji;
6) określić relację szacowanego kosztu inwestycji do planowanych dochodów ogółem jst w roku rozpoczęcia realizacji inwestycji;
7) uzasadnić wniosek kryteriami:
a) zrównoważonego rozwoju,
b) kompleksowości w formie wskaźnikowej (we wniosku znajdują się przykładowe wskaźniki kompleksowości, np.: zakup tramwaju dla obsługi planowanej lub realizowanej linii, czy linia powiązana jest z węzłem komunikacji autobusowej podmiejskiej, czy linia powiązana jest z obszarem innej jst; w przypadku budowy hal sportowych, basenów, budowy i rozbudowy szkół, przedszkoli – zapewnienie dostępności do tych obiektów w odległości mniejszej niż 1000 m lub 20 min. dojazdu komunikacją zbiorową; w przypadku parkingu park and ride: realizacja sieci dróg rowerowych obsługujących rejon w promieniu 4 km od parkingu park and ride),
c) ograniczenia emisyjności i ingerencji w środowisko (również w formie wskaźnikowej, we wniosku znajdują się przykładowe wskaźniki, np.: w przypadku infrastruktury rowerowej: liczba kilometrów nowych dróg rowerowych przypadających na 10 tys. mieszkańców; w przypadku parkingu park and ride – liczba miejsc postojowych),
d) udziału liczby mieszkańców jst, na których inwestycja wywiera korzystny wpływ – z określeniem procentowego udziału i krótkim uzasadnieniem,
e) spodziewanego efektu planowanej inwestycji (również w formie wskaźnikowej, we wniosku znajdują się przykładowe wskaźniki, np.: w przypadku inwestycji rowerowych: długość mających być zrealizowane ciągów rowerowych w stosunku do zakontraktowanych do realizacji na obszarze gminy w okresie 5 lat przed zgłoszeniem wniosku długości dróg samochodowych, w przypadku parkingu park and ride – przyrost miejsc postojowych, w przypadku budowy szkoły: wzrost wydatków gminy w budżecie na jednego ucznia),
f) wpływu planowanej inwestycji na ograniczenie skutków klęsk żywiołowych lub zapobieganie im w przyszłości, jeżeli planowana inwestycja może mieć taki wpływ,
g) dostępności w rozumieniu ustawy z 19.7.2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz.U. z 2020 r. poz. 1062).
Ponadto we wniosku należy podać klasyfikacje budżetową wydatków na planowaną inwestycję (dział i rozdział) oraz określić procentowy udział wydatków z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 w wartości planowanej inwestycji.
RFILUchw nie wprowadza limitu wniosków, jakie może złożyć dana jednostka samorządu terytorialnego. Oznacza to, że każda JST może zgłosić nawet kilka inwestycji, które wpisują się w kryteria oceny wniosków i ich wartość kosztorysowa wynosi przynajmniej 400 tys. zł.
Kryteria wyboru projektów
W drugiej turze naboru wniosków na wsparcie wydatków inwestycyjnych jednostek samorządu środkami RFIL, zastosowane będą kryteria oceny wniosków. Jest to sytuacja odmienna od wniosków w pierwszej turze, gdzie gminne i powiatowe wnioski nie będą oceniane, a otrzymanie środków z RFIL warunkowane jest wyłącznie złożeniem wypełnionego i podpisanego odpowiednio wniosku do właściwego organu – przydział środków jest niemalże automatyczny.
Kryteria oceny wniosków są jasno sprecyzowane w RFILUchw i będą to:
• realizacja zasady zrównoważonego rozwoju;
• kompleksowość planowanych inwestycji;
• ograniczenie emisyjności i poziomu ingerencji planowanych inwestycji w środowisko;
• koszt planowanych inwestycji w stosunku do planowanych dochodów jednostki w roku rozpoczęcia inwestycji;
• liczbę osób, na które planowane inwestycje będą miały korzystny wpływ;
• relację kosztu planowanych inwestycji do prognozowanego efektu;
• wpływ planowanej inwestycji na ograniczenie skutków klęsk żywiołowych lub zapobieganie im w przyszłości, jeżeli planowana inwestycja może mieć taki wpływ;
• zapewnienie dostępności w rozumieniu ustawy z 19.7.2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz.U. z 2020 r. poz. 1062),
a zatem kryteria, którymi jednostka samorządu terytorialnego zobowiązana jest uzasadnić swój wniosek.
Oceny wniosków dokona Komisja do spraw Wsparcia Jednostek Samorządu Terytorialnego powołana przez Prezesa Rady Ministrów, w które skład wejdzie 3 przedstawicieli Prezesa Rady Ministrów oraz po 2 przedstawicieli ministrów do spraw gospodarki, finansów publicznych oraz rozwoju regionalnego. Zadaniem komisji będzie ocena wniosków oraz przekazanie Prezesowi Rady Ministrów rekomendacji, co do wysokości środków przyznawanych poszczególnym wnioskodawcom. Oznacza to, że Komisja może zdecydować także o niższym niż wnioskowane przez jednostkę samorządu terytorialnego wsparciu ze środków RFIL na wydatki majątkowe.
Na podstawie rekomendacji Komisji, Prezes Rady Ministrów złoży dyspozycje wypłaty środków w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosków przez wojewodę. Dalsze szczegóły zasad naboru wniosków w drugiej turze zostaną określone w późniejszym terminie: „Jeżeli chodzi o szczegóły składania wniosków zostaną one określone w ogłoszeniu o naborze, które przedstawi Prezes Rady Ministrów. Premier będzie zobowiązany do ogłoszenia co najmniej dwóch naborów w roku 2020” – powiedział Paweł Szafernaker, sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.
Do kiedy należy wydatkować środki i zakończyć inwestycję oraz jak rozliczyć wydane środki RFIL
Środki RFIL przekazane zostaną na rachunki bankowe wojewodów przez dysponenta lub ministra kierującego określonym działem administracji rządowej, wskazanego przez Prezesa Rady Ministrów. Następnie wojewoda przekazuje środki jednostkom samorządu terytorialnego.
Rząd nie określił maksymalnego terminu, w jakim można wydać środki RFIL, choć przyjęto, że samorządy będą mogły skorzystać ze środków do końca 2022 r., co swoje odzwierciedlenie ma w konstrukcji § 13RFILUchw, gdzie termin złożenia wojewodzie ostatniej informacji o wykorzystaniu środków z RFIL przez jednostkę samorządu terytorialnego określono na koniec 2022 r. Niestety w RFILUchw nie wskazano, czy przyznane środki są niewygasającymi dotacjami majątkowymi z funduszu celowego. Problem ten zauważył ZMP, który wskazał, że w takiej sytuacji należy: „w przypadku miast na prawach powiatu wskazać, czy [środki przekazane w formie RFIL – przyp. aut.] są dochodami tych miast w ich części gminnej, części powiatowej, czy obu w określonych proporcjach; b) dla wszystkich JST określić mechanizmy przekazywania i rozliczania tych dotacji (czy ew. ich zwrotu w przypadku ich wykorzystania niezgodnie z przeznaczeniem); c) rozstrzygnąć, czy sprawozdania z otrzymania i wydatkowania tych dotacji będą sporządzane na zasadach i w sprawozdaniach, dotyczących obecnie przekazywanych dotacji celowych, czy w jakimś «szczególnym» trybie. Obecnie takie dotacje są ujmowane w par. dochodowym 626, par.4 =0 i wystarczyłoby dodać w tym celu nowy rozdział: «Fundusz Inwestycji Lokalnych» w obecnym Dziale 758 «Różne rozliczenia»”.
Jednostka samorządu terytorialnego, która otrzymała środki RFIL, będzie zobowiązana do przedłożenia do właściwego wojewody informacji o wykorzystaniu środków (informacja będzie składana elektronicznie przez skrzynkę podawczą wojewody). Takie informacje jednostka będzie musiała złożyć według stanu na koniec 2020, 2021 oraz 2022 r. w terminie 14 dni od zakończenia okresu, za który sporządzana jest informacja o wykorzystaniu oraz dodatkowo 60 dni od dnia zakończenia wydatkowania środków RFIL. Wzór „Informacji o wykorzystaniu środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 na inwestycyjne zadania dla jednostek samorządu terytorialnego do końca roku/informacji o wykorzystaniu środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 na inwestycyjne zadania dla jednostek samorządu terytorialnego składana po zakończeniu realizacji inwestycji” stanowi załącznik do RFILUchw. W „Informacji…” jednostka musi wskazać swoją nazwę, podać kod TERYT, określić właściwego wojewodę, wskazać sumę przyznanych środków finansowych na inwestycyjne zadania jednostek samorządu terytorialnego, podać klasyfikację budżetową, wartość wydatku majątkowego w pełnych złotych oraz określić udział wydatków ze środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 w wydatku majątkowym. Pod „Informacją…” podpisać się muszą skarbnik jednostki oraz odpowiednio wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta powiatu bądź marszałek województwa.
Po otrzymaniu od wszystkich jednostek „Informacji…”, wojewoda przekaże (za pośrednictwem elektronicznej skrzynki podawczej) do ostatniego dnia miesiąca, w którym jednostka przekazała informacje o wykorzystaniu, zbiorczą informację o wykorzystaniu przez jednostki środków do ministra właściwego do spraw gospodarki i ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
Zasady oznaczania inwestycji
Inwestycje dofinansowane bądź finansowane ze środków RFIL będą musiały zostać oznakowane logiem z nazwą Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych. Wzór logo stanowi załącznik Nr 6 do RFILUchw i zawiera flagę RP, godło RP oraz informację: DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW RZĄDOWEGO FUNDUSZU INWESTYCJI LOKALNYCH i pól: dofinansowanie i kwota całkowitej wartości inwestycji – w tych polach umieścić należy odpowiednie kwoty. Logo musi zostać zamieszczone na tablicy informacyjnej oraz stronie internetowej urzędu jednostki samorządu terytorialnego, która otrzymała środki z RFIL. Minimalny rozmiar logo umieszczonego na tablicy informacyjnej to 80 cm × 120 cm. Logo powinno wypełniać całą powierzchnię tablicy informacyjnej, gdyż na tablicy nie może zostać umieszczony inny znak graficzny i inna treść poza treścią logo RFIL. Ponadto logo musi być czytelne i widoczne dla odbiorców, a tablicę informacyjną należy umieścić już w momencie rozpoczęcia inwestycji. Jeśli inwestycja rozpoczęła się przed uzyskaniem finansowania lub dofinansowania, tablicę umieszcza się bezpośrednio po otrzymaniu finansowania lub dofinansowania. Jednostka samorządu terytorialnego realizująca inwestycję wspartą środkami RFIL musi pamiętać o umieszczeniu tablicy informacyjnej na przedmiocie inwestycji lub w jej pobliżu, w miejscu ogólnodostępnym i dobrze widocznym, a jeśli prace budowlane w zakresie inwestycji wspartej środkami RFIL są prowadzone w kilku lokalizacjach, należy ustawić tablice w każdej z tych lokalizacji. Tablica informacyjna powinna być wyeksponowana przez 5 lat od dnia otrzymania środków z Funduszu, a jednostka, która zobowiązana jest do umieszczenia tablicy informacyjnej z logo, powinna dbać o to, aby przez cały ten czas odpowiednie oznaczenie było czytelne i znajdowało się w odpowiednim miejscu. Ponadto logo zamieszcza się też na stronie internetowej urzędu jednostki w zakładce lub podstronie przeznaczonej specjalnie dla projektów realizowanych ze środków budżetu państwa lub ze środków Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, a dostęp do tej zakładki lub podstrony powinien być możliwy ze strony głównej serwisu i odpowiednio wyeksponowany.
RFILUchw wydaje się być dokumentem mającym na celu określenie w maksymalnie uproszczony sposób skorzystanie ze środków RFIL – nie tworzy ona nadmiernych procedur i nie zobowiązuje samorządów do wypełniania długich wniosków z wyczerpującym opisem inwestycji. Jednocześnie w uchwale nie ma informacji o możliwości m.in. odwołania od decyzji Komisji w przypadku odrzucenia wniosku w drugim etapie naboru bądź w przypadku przyznania przez Komisje niższego, niż wnioskowane przez jednostkę wsparcia ze środków RFIL. Uchwała nie wskazuje też procedury ewentualnego zwrotu środków, jeśli jednostka wydatkuje je niezgodnie z przeznaczaniem (np. na refundację już poniesionych wydatków).