Sąd odpowiadał na pytanie, czy uchwała dotycząca trybu przeprowadzenia konsultacji społecznych jest aktem prawa miejscowego i jako taka podlega publikacji w Dzienniku Urzędowym? W jaki sposób rada gminy może określać krąg osób uprawnionych do wzięcia udziału w konsultacjach społecznych, skoro art. 5a ust. 2 ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446 ze zm., dalej: SamGminU) przyznaje radzie gminy uprawnienie do określenia zasad i trybu przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami gminy?

Sprawa dotyczyła konsultacji w sprawie zmiany nazwy miejscowości Podlesie w Gminie Pierzchnica. Mieszkańcy zgłosili wniosek o ujednolicenie nazwy oraz numeracji na obszarze całej wsi, gdzie występowały jeszcze inne nazwy (takie jak: Nowa Droga, Towarzystwo i Zagrodzie).

W reakcji na wniosek mieszkańców radni Gminy Pierzchnica podjęli uchwałę w sprawie określenia trybu konsultacji – zasady i tryb przeprowadzenia konsultacji określały załączniki do uchwały. Tam zostało określone, że uprawnionymi do udziału w konsultacjach społecznych poświęconych urzędowym nazwom miejscowości są mieszkańcy miejscowości Nowe Gumienice oraz wsi Podlesie, którzy do dnia konsultacji ukończyli 18 lat, mają czynne prawo wyborcze do rady gminy i są wpisani do stałego rejestru wyborców.

Tę uchwałę do WSA zaskarżył Wojewoda Świętokrzyski, który uznał, że jakiekolwiek ograniczenie kręgu uprawnionych do udziału w konsultacjach musi mieć wyraźne oparcie w przepisach ustawy, a takiego upoważnienia brak. Ponadto, zdaniem wojewody, uchwała jako akt prawa miejscowego powinna zostać opublikowana w wojewódzkim Dzienniku Urzędowym.

Gmina nie zgadzała się ze zdaniem wojewody, zarówno co do określenia kręgu osób uprawnionych do udziału w konsultacjach, jak też obowiązku publikacji uchwały, dlatego wniosła do WSA o oddalenie skargi.

Sąd w Kielcach przyznał jednak rację Wojewodzie Świętokrzyskiemu (II SA/Ke 38/17). Uznał, że jest to akt prawa miejscowego i dlatego powinien zostać dla swojej ważności ogłoszony w Dzienniku Urzędowym (podobnie np. wyr. NSA z 8.12.2011 r., II OSK 1562/11). Takiej kwalifikacji nie może zmienić nawet fakt, że daną uchwałę powzięto tylko na potrzeby przeprowadzenia jednych konsultacji (a nie reguluje ona tego zagadnienia w odniesieniu do wszystkich przypadków).

Taką kwalifikację uchwały potwierdza też, zdaniem WSA, analiza jej cech: „(…) będąca przedmiotem kontroli uchwała (…) stanowi akt prawa miejscowego, gdyż zawiera normy o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, skierowane do podmiotów zewnętrznych wobec gminy, a ponadto zawiera regulacje o charakterze normatywnym, określając uprawnionych do udziału w konsultacjach”.

Sąd w Kielcach potwierdził również, że rada gminy wykroczyła daleko poza swoje uprawnienia z art. 5a ust. 2 SamGminU, zakreślając krąg osób uprawnionych do wzięcia udziału w konsultacjach. „Wśród zasad i trybu przeprowadzania konsultacji nie mieści się określenie praw podmiotowych decydujących o prawie jednostki do udziału w konsultacjach. Innymi słowy, ustawodawca (…) nie dokonał żadnego zawężenia kręgu podmiotów uprawnionych do wzięcia udziału w konsultacji. Jedynym ustawowym wymogiem jest fakt bycia członkiem danej społeczności”.

Sąd w uzasadnieniu wyroku podkreślił również, że „ograniczenie w korzystaniu z ustawowych praw i obowiązków może zostać ustanowione tylko w ustawie, a nie w uchwale rady gminy”.