Uchwała organu prowadzącego

Stosownie do art. 30 ust. 6 KN organ prowadzący szkołę będący jednostką samorządu terytorialnego, uwzględniając przewidywaną strukturę zatrudnienia, określa dla nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego, w drodze regulaminu:
1) wysokość stawek dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy, oraz szczegółowe warunki przyznawania tych dodatków, z zastrzeżeniem:
a) art. 33 KN, zgodnie z którym nauczycielom przysługuje dodatek za wysługę lat, w wysokości 1% wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy, wypłacany w okresach miesięcznych poczynając od czwartego roku pracy, z tym że dodatek ten nie może przekroczyć 20% wynagrodzenia zasadniczego (szczególne przypadki zaliczania okresów zatrudnienia oraz innych okresów uprawniających do dodatku za wysługę lat określa rozporządzenie MEN),
b) 34 KN, zgodnie z którym nauczycielom pracującym w trudnych lub uciążliwych warunkach przysługuje z tego tytułu dodatek za warunki pracy (wykaz trudnych i uciążliwych warunków pracy, stanowiących podstawę do przyznania z tego tytułu dodatku określa rozporządzenie MEN);
2) szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw, z zastrzeżeniem art. 35 ust. 3;
3) wysokość i warunki wypłacania składników wynagrodzenia tj.: nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dodatków socjalnych, o ile nie zostały one określone w ustawie lub w odrębnych przepisach,
w taki sposób, aby średnie wynagrodzenia nauczycieli, składające się ze składników, o których mowa w art. 30 ust. 1 KN, odpowiadały na obszarze działania danej jednostki samorządu terytorialnego co najmniej średnim wynagrodzeniom nauczycieli określonym w ustawie budżetowej.

Rada Gminy Biskupiec działając na podstawie przedmiotowego przepisu przyjęła uchwałę, w której m.in.:
1) określiła dni i okresy, za które nauczycielowi nie przysługuje dodatek motywacyjny,
2) wskazała dni i okresy, za które nauczyciel nie ma prawa do dodatku funkcyjnego,
3) wskazała okresy i dni, za które nauczycielowi nie przysługuje dodatek za warunki pracy,
4) wymieniła dni i okresy, za które nauczycielowi przysługuje dodatek za wysługę lat,
5) określiła dni i okresy, za które nauczyciel otrzymuje nagrody ze specjalnego funduszu nagród.

Wojewoda jako organ nadzoru zakwestionował wymienione zapisy uchwały jako podjęte z rażącym naruszeniem prawa. W ocenie wojewody kwestionowane postanowienia uchwały nie stanowią ani o wysokości dodatków, ani nie dotyczą szczegółowych warunków ich przyznawania. Zatem wskazane przepisy regulaminu wychodzą poza ramy upoważnienia ustawowego zawartego w art. 30 ust. 6 KN bowiem w zakresie nabywania prawa do dodatków obowiązują przepisy prawa powszechnie obowiązującego.

W szczególności są to:
1) rozporządzenie MENiS z 31.1.2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz.U. Nr 22, poz. 181 ze zm.), co oznacza, że regulacja szczególnych przypadków zaliczania okresów zatrudnienia oraz innych okresów uprawniających do dodatków należy do wyłącznej kompetencji ministra właściwego ds. oświaty,
2) rozporządzenie MEN z 10.8.2009 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli (Dz.U. z 2009 r. Nr 131, poz. 1078) co oznacza, że organ prowadzący nie może decydować w jakich przypadkach nauczyciel zachowuje lub traci prawo do dodatków z art. 30 ust. 1 KN.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o stwierdzenie nieważności zaskarżonych postanowień uchwały. Rada Gminy Biskupiec przyznała, że zaskarżone zapisy uchwały nie wskazują wysokości dodatków ani też nie określają szczegółowych warunków ich przyznawania, co w konsekwencji oznacza, że zapisy te nie mieszczą się w granicach upoważnień ustawowych. Dodatkowo organ prowadzący zgodził się ze stwierdzeniem, że pozbawienie jakiegokolwiek składnika wynagrodzenia musi posiadać wyraźne, oparte o normę prawa materialnego, upoważnienie ustawowe.

Wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego

Na wstępie skład orzekający wskazał, że organ prowadzący szkołę będący jst, przy uwzględnieniu przewidzianej struktury zatrudnienia ma uprawnienie, jak i zarazem obowiązek, określić dla nauczycieli m.in. wysokość stawki dodatku motywacyjnego, funkcyjnego, czy też za warunki pracy oraz szczegółowe warunki ich przyznawania. Nie ulega wątpliwości, że Rada Gminy Biskupiec określiła szczegółowe warunki przyznawania tych dodatków. Wojewoda wskazał natomiast, że Rada w nieuprawniony sposób wykroczyła poza delegację ustawową art. 30 ust. 6 pkt 1 KN ponieważ, określiła dni i okresy, za które nauczycielowi nie przysługuje określony dodatek.

W świetle art. 30 ust. 6 KN rada gminy (będąca organem prowadzącym szkołę) określa wysokość stawek dodatków oraz szczegółowe warunki przyznawania tych dodatków. Jednakże przez warunki przyznawania tych nie należy rozumieć uprawnienia organu prowadzącego do określenia warunków utraty tych dodatków albo warunków nie przyznawania tych dodatków. Uchwała rady gminy w tym zakresie jako akt prawa miejscowego jest konstytucyjnym źródłem prawa i nie może w zakresie normatywnej treści tego aktu wykraczać poza ustawowo określony zakres treści przekazanych przez ustawodawcę do unormowania przez radę gminy nawet w przypadku, gdy treści uchwały rady gminy nie pozostają w sprzeczności z normami ustawowymi. Sąd administracyjny przypomniał, że zakres treści przekazanych przez ustawodawcę do unormowania w akcie prawa miejscowego nie może podlegać wykładni rozszerzającej. Ponieważ uprawnienie do wydawania aktu prawa miejscowego jest wynikiem woli ustawodawcy wyrażonej każdorazowo w ustawie to organ, na który delegowano uprawnienie nie może samodzielnie decydować o zakresie treści. W rezultacie organ prowadzący nie może w regulaminie wprowadzać przepisów dotyczących „wynagrodzenie nauczycielskiego”, ale jedynie tych składników wynagrodzenia, które zostały wymienione w art. 30 ust. 6 KN. W kompetencji przepisu art. 30 ust. 6 KN nie mieści się, w ramach ustalania szczegółowych warunków przyznawania dodatków, uprawnienie do określenia tego, kiedy dodatek jako składnik wynagrodzenia winien być wypłacany lub kiedy nie przysługuje. Tym samym organ prowadzący wykroczył poza delegację ustawową w momencie, w którym określił dni i okresy za które nauczycielowi nie przysługuje dodatek motywacyjny, dodatek funkcyjny, dodatek za warunki pracy.

Odnosząc się do kwestii postanowień uchwały określających dni i okres za, które nauczycielowi przysługuje dodatek za wysługę lat sąd uwzględnił fakt, że rozporządzenie MENiS w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy określa szczególne przypadki zaliczania okresów zatrudnienia oraz innych okresów uprawniających nauczycieli do dodatku za wysługę lat. W związku z powyższym organ prowadzący nie tylko wyszedł poza delegację, ale także poza zakres spraw przekazanych właściwemu ministrowi do uregulowania w drodze rozporządzenia.

Tożsamy błąd rada gminy popełniła określając dni i okresy, za które nauczyciel otrzymuje nagrody ze specjalnego funduszu nagród. W tym kontekście należy przytoczyć art. 49 ust. 2 KN, stosownie do którego organ prowadzący szkołę ustala kryteria i tryb przyznawania nagród dla nauczycieli za ich osiągnięcia w zakresie pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, w tym realizacji zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, oraz realizacji innych zadań statutowych szkoły, uwzględniając w szczególności sposób podziału środków na nagrody organów prowadzących szkoły i dyrektorów szkół, tryb zgłaszania kandydatów do nagród oraz zasadę, że nagroda może być przyznana nauczycielowi po przepracowaniu w szkole co najmniej roku. W przywołanym przepisie brak jest jakiegokolwiek upoważnienia dla organu prowadzącego do określenia dni i okresów, za które nauczyciel otrzymuje nagrody ze specjalnego funduszu nagród.