Punktem wyjścia dla rady gminy do przyjmowania uchwały w sprawie różnych form ulg z tytułu należności cywilnoprawnych gminy i jej jednostek organizacyjnych są regulacje prawne art. 59 ust. 1‒2 FinPubU. Rada gminy nie może jednak wkraczać w kompetencje wójta gminy i narzucać własnego system sprawozdawczego w zakresie ulg stosowanych przez kierowników gminnych jednostek organizacyjnych ‒  rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego z 18.8.2021 r. (NPII.4131.1.850.2021; źródło: https://www.katowice.uw.gov.pl).

Analizując podaną problematykę należy zwrócić uwagę na fakt, że wspomniane regulacje art. 59 FinPubU dają niewątpliwie szerokie kompetencje dla rady gminy. Z tych regulacji wynika bowiem, że organ stanowiący JST jest władny określić szczegółowe zasady, sposób i tryb udzielania ulg w zakresie należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny. Dotyczy to takich form wsparcia jak: umorzenie należności, odroczenie terminu spłaty należności, czy rozłożenie spłaty należności na raty. Akt prawny przyjmowany przez radę gminy ma status aktu prawa miejscowego, czyli podlega ogłoszeniu w dzienniku urzędowym województwa i jest stosowany na obszarze właściwości danej gminy. 

Ważne

Nie oznacza to jednak, że w ramach ww. upoważnienia ustawowego rada gminy może ustalać dodatkowe przepisy związane z tymi formami wsparcia,  a do takich należą m. in. zapisy regulujące kwestie sprawozdawcze i obowiązki w tym zakresie kierowników jednostek organizacyjnych gminy. 

Owszem, kierownicy mogą realizować ww. formy wsparcia, np. stosować umorzenia czynszu dzierżawnego, lecz rada gminy nie ma podstaw, aby nakładać na tych kierowników obowiązki sprawozdawcze i to wobec wójta gminy. 

W kontekście wskazanych regulacji prawnych warto odnotować jedno z nowszych rozstrzygnięć nadzorczych z podanego zakresu przedmiotowego, tj. rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego z 18.8.2021 r. (NPII.4131.1.850.2021; źródło: https://www.katowice.uw.gov.pl). 

W ww. rozstrzygnięciu Wojewoda wskazał, że z treści art. 59 FinPubU nie wynika kompetencja organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego do nakładania na podmioty uprawnione do udzielania ulg obowiązku składania okresowych sprawozdań w zakresie przyznanych ulg. Dodatkowo podano, że taka kompetencja nie wynika również z przepisów SamGminU. Jednocześnie zwrócono uwagę na treść art. 33 ust. 3 i 5 SamGminU. Z tych regulacji wynika zaś, że kierownikiem urzędu jest wójt. Kierownik urzędu wykonuje uprawnienia zwierzchnika służbowego w stosunku do pracowników urzędu oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. 

Wojewoda uznał, że w tych uwarunkowaniach prawnych, możliwość nałożenia na kierowników jednostek organizacyjnych obowiązku sprawozdawczego w zakresie ulg udzielonych w trybie przedmiotowej uchwały posiada organ wykonawczy gminy, w ramach zwierzchnictwa służbowego. 

Orzecznictwo

Powołano się także na stanowisko zawarte w wyroku WSA w Gliwicach z 17.6.2013 r. (I SA/Gl 298/13). W orzeczeniu tym bowiem stwierdzono, że: Przepis art. 59 ust. 2 FinPubU nie wprowadza możliwości nakładania przez radę gminy obowiązków sprawozdawczych na kierowników podległych jednostek organizacyjnych. Nie mieści się to w ramach przewidzianej przepisem delegacji ustawowej do działania dla rady. Z art. 33 SamGminU wynika, iż uprawnienia do nakładania ewentualnie takiego obowiązku ma wójt (burmistrz, prezydent miasta), jako kierownik urzędu, wykonujący uprawnienia pracodawcy ‒ zwierzchnika służbowego ‒ w stosunku do kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.

Podsumowując należy wskazać, że rada gminy nie może zastępować wójta gminy w określaniu obowiązków kierowników jednostek organizacyjnych gminy. Wójt gminy może jednak ich zobowiązać do wykonywania obowiązków sprawozdawczych, np. w zakresie umorzeń należności z różnych umów cywilnoprawnych dotyczących gminnych nieruchomości.