Jak wynika z art. 67 ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446 ze zm., dalej: SamGminU), utworzenie związku gminnego oraz przystąpienie gminy do związku wymagają przyjęcia jego statutu bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady odpowiednio przez rady zainteresowanych gmin albo radę zainteresowanej gminy. Natomiast statut związku zasady udziału w kosztach wspólnej działalności, zyskach i pokrywania strat związku.
A zatem, kwestię rozliczeń (kosztów wspólnej działalności, zysków i strat) w ramach związku gminnego ustawodawca pozostawił statutowi, który jest związany z zakresem czynności cywilnoprawnych . W związku z tym, spór odnoszący się do rozliczeń między związkiem a uczestniczącą w nim gminą, np. w związku z ponoszeniem kosztów działalności związku należy do zakresu spraw cywilnych. Źródłem tego sporu jest bowiem umowa zawarta między równorzędnymi podmiotami (podobnie też m.in. SN w wyr. z 2.4.2003 r., I GK 265/02).
Poza tym warto zwrócić uwagę, że gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych. Wówczas gmina wykonująca zadania publiczne objęte takim porozumieniem, przejmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin, związane z powierzonymi jej zadaniami, a gminy te mają obowiązek udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania (art. 74 SamGminU). Spory majątkowe wynikłe z takich porozumień rozpatruje sąd powszechny (art. 8 ust. 2b SamGminU).
