Budowa urządzeń przesyłowych na gruncie osoby trzeciej a zła wiara posiadacza służebności

Stan faktyczny

W 1991 r. na działce, będącej własnością państwa T. ówczesny zakład energetyczny wybudował linię przesyłową. Zakład dysponował wówczas decyzją lokalizacyjną oraz zgodą właścicieli nieruchomości zarówno na wybudowanie sieci, jak i na dostęp do nieruchomości na czas budowy, oraz po wybudowaniu, na dostęp w celu eksploatacji i konserwacji linii energetycznej.

Po ponad 25 latach, właściciele działki, na której znajdował się słup i linia energetyczna, skierowali do sądu wniosek o ustanowienie służebności przesyłu na rzecz właściciela sieci i następcy zakładu energetycznego – spółki dystrybucyjnej T. Spółka T. odpowiedziała natomiast zarzutem zasiedzenia służebności przesyłu i to w dobrej wierze. Zgodnie z ustawą z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.), terminy zasiedzenia dla służebności gruntowych są identyczne jak dla zasiedzenia własności – 20 lat w dobrej wierze, 30 lat – w złej wierze.

Stanowisko sądu I i II instancji

Służebność przesyłu, tak jak inne służebności gruntowe, wymaga jednak ustanowienia jej aktem notarialnym, a tu była jedynie nieformalna zgoda właściciela działki. Jednak sąd I instancji uznał, że skoro właściciele nie protestowali przeciwko budowie linii, ani nie podejmowali przez tak długi czas kroków prawnych, to należy uznać że spółka T. posiadała służebności w dobrej wierze. W efekcie ustalił, że do zasiedzenia doszło w 2011 r. i oddalił powództwo.

Apelację złożyli właściciele działki, ale sąd II instancji dostrzegł w sprawie poważny problem prawny: służebność formalnie nigdy nie była ustanowiona, nie było aktu notarialnego ani innego dokumentu poza decyzjami administracyjnymi dotyczącymi inwestycji. Istotna okazała się więc kwestia, czy zbudowanie, w tych warunkach, urządzeń przesyłowych na gruncie osoby trzeciej, nawet za jej zgodą, ale bez aktu notarialnego, wskazuje na dobrą wiarę właściciela urządzeń.

Stanowisko Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy w odpowiedzi wydał uchwałę, w myśl której wybudowanie urządzeń przesyłowych na gruncie osoby trzeciej za jej zgodą wyrażoną bez zachowania formy aktu notarialnego świadczy o złej wierze posiadacza służebności.