Stan faktyczny

W 2007 r. C.D. nabył na podstawie umowy darowizny działki. W 2010 r. zamienił je na inną nieruchomość. Organ podatkowy uznał, że C.D. uzyskał przychód z tytułu umowy zamiany i określił mu zobowiązanie podatkowe w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych w wysokości ponad 1,9 tys. zł. Podatnik wniósł odwołanie argumentując, że przychód z zamiany nieruchomości korzysta ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 28 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1509 ze zm.; dalej jako: PDOFizU), na mocy którego wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu sprzedaży całości lub części nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego; zwolnienie nie dotyczy przychodu uzyskanego ze sprzedaży gruntów, które w związku z tą sprzedażą utraciły charakter rolny lub leśny. Wskazał, że odmienna interpretacja tego przepisu zmuszałaby kontrahentów do dokonywania dwóch czynności prawnych (tj. umów sprzedaży) w miejsce jednej (zamiany) celem uniknięcia opodatkowania. Podkreślił, że w przepisach PDOFizU nie zdefiniowano terminów „sprzedaż” oraz „zamiana”, dlatego należy uwzględnić regulacje zawarte w art. 604 KC, zgodnie z którym do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące sprzedaży. Umowę sprzedaży od umowy zamiany różni jedynie forma ekwiwalentu, natomiast skutek jest tożsamy.

Uzasadnienie organu

Organ odwoławczy uznał, że zwolnieniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 28 PDOFizU, m oże podlegać jedynie przychód osiągnięty ze sprzedaży nieruchomości. Ustawodawca nie posługuje się w tym przepisie pojęciem „odpłatne zbycie”, które ma zakres znacznie szerszy niż sprzedaż. Regulacja ta nie dotyczy zatem podatników, którzy dokonali jakiegokolwiek odpłatnego zbycia, lecz wyłącznie tych, którzy dokonali sprzedaży całości lub części nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Akcentując, że sprzedaż i zamiana są dwiema odrębnymi, nietożsamymi formami odpłatnego zbycia, organ odwoławczy stwierdził, że art. 21 ust. 1 pkt 28 PDOFizU nie znajduje zastosowania do zamiany.

Uzasadnienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach 

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uwzględnił skargę i uchylił zaskarżoną decyzję. Sprzedaż ani zamiana nie zostały zdefiniowane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, w związku z czym, pomimo akcentowanej przez organ odwoławczy autonomii prawa podatkowego rozumianej jako kompromis pomiędzy zasadami spójności i zupełności systemu prawa, do którego prawo podatkowe przynależy, a jego niezależnością w obrębie tego systemu, konieczne jest odwołanie się do przepisów KC. Zdaniem Sądu, akcentowane przez organy podatkowe założenie dotyczące racjonalności ustawodawcy, nakazuje na równi traktować zamianę i sprzedaż gruntów rolnych. Odwołując się do ratio legis omawianego przepisu, czyli zintensyfikowania rynku obrotu nieruchomościami rolnymi, stwierdzono, że zamiana nieruchomości rolnych, która nie pozwala na spożytkowanie środków pieniężnych uzyskanych ze sprzedaży takiego gruntu na pozarolniczy cel, wpisuje się w istotę omawianej regulacji.

Uzasadnienie Naczelnego Sądu Administracyjnego

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok i oddalił skargę. Przychód uzyskany z zamiany gruntów rolnych nie jest objęty dyspozycją art. 21 ust. 1 pkt 28 PDOFizU, skoro mowa w nim wyłącznie o sprzedaży. W uzasadnieniu zaakcentowano wymóg ścisłego interpretowania przepisów dotyczących ulg podatkowych i zakaz poddawania ich wykładni rozszerzającej. Sprzedaż, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 28 PDOFizU, ma węższy zakres niż odpłatne zbycie z art. 10 ust. 1 pkt 8 PDOFizU. Przepisy prawa cywilnego nie mogą stanowić źródła powstania uprawnienia podatkowego, w zakresie w jakim stanowić miałyby one podstawę kryterium oceny skutku określonych zdarzeń, czynności i okoliczności, ponieważ jest to zastrzeżone wyłącznie dla przepisów prawa podatkowego.