W kontekście podanej problematyki warto wstępnie przypomnieć ogólne regulacje GospNierU, która w art. 13 ust. 1 stanowi, że z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości mogą być przedmiotem sprzedaży, zamiany i zrzeczenia się, oddania w użytkowanie wieczyste, w najem lub dzierżawę, użyczenia, oddania w trwały zarząd, a także mogą być obciążane ograniczonymi prawami rzeczowymi, wnoszone jako wkłady niepieniężne (aporty) do spółek, przekazywane jako wyposażenie tworzonych przedsiębiorstw państwowych oraz jako majątek tworzonych fundacji.

Warto wspomnieć, że użytkowanie wieczyste ma normatywne podstawy w przepisach KC, który w art. 232 stanowi, że grunty stanowiące własność Skarbu Państwa, a położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym, i osobom prawnym. W wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być także inne grunty Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków. Zgodnie zaś z art. 233 KC: użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.

Kluczowe znaczenie mają zaś przepisy zgrupowane w ramach art. 77 ww. ustawy, gdzie podano, że wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a, podlega aktualizacji nie częściej niż raz na 3 lata, jeżeli wartość tej nieruchomości ulegnie zmianie. Zaktualizowaną opłatę roczną ustala się, przy zastosowaniu dotychczasowej stawki procentowej, od wartości nieruchomości określonej na dzień aktualizacji opłaty. Jeżeli wartość nieruchomości gruntowej na dzień aktualizacji opłaty rocznej byłaby niższa niż ustalona w drodze przetargu cena tej nieruchomości w dniu oddania jej w użytkowanie wieczyste, aktualizacji nie dokonuje się. W przypadku nieruchomości oddanych w użytkowanie wieczyste na cele mieszkaniowe przepis stosuje się w okresie 5 lat, licząc od dnia zawarcia umowy o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste. Aktualizacji opłaty rocznej dokonuje się z urzędu albo na wniosek użytkownika wieczystego nieruchomości gruntowej, na podstawie wartości nieruchomości gruntowej określonej przez rzeczoznawcę majątkowego.

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w wystąpieniu pokontrolnym RIO w Poznaniu (znak WK-0911/17/2022); które ukazało się na stronie RIO Poznań 12.9.2022 r. a zostało skierowane do jednej z gmin województwa wielkopolskiego.

W stanie faktycznym ww. sprawy ustalono, że: w 2021 r. w użytkowaniu wieczystym było 12 nieruchomości gruntowych będących własnością Gminy (….) o łącznej powierzchni 1,5022 ha (akty notarialne z lat: 2001, 2008, 2009, 2011, 2013, 2016 i 2020). Ostatnia aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntów miała miejsce w 2014 r. i dotyczyła opłat naliczanych na 2015 r. Do dnia kontroli nie podjęto działań w celu dokonania kolejnej aktualizacji opłat rocznych w trybie art. 77 ustawy.

Natomiast w ramach wniosku pokontrolnego nakazano, aby zapewnić zachowanie szczególnej staranności w zarządzaniu mieniem gminnym oraz przestrzegać zasad określonych w GospNierU, a w szczególności wykorzystywać możliwość dokonywania okresowej aktualizacji rocznej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego, na zasadach określonych w art. 77 ustawy.

Podsumowując, ustalenia kontrolne RIO są w pełni uzasadnione. Wójt gminy jako podmiot gospodarujący mieniem komunalnym, powinien przestrzegać reguł związanych z gospodarowaniem mieniem komunalnym, w tym w zakresie zapewnienia aktualizacji opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego.

Źródło: https://bip.poznan.rio.gov.pl/kategorie/79-2022/artykuly/295-gmina-sosnie?Lang=PL