Po wejściu w życie nowelizacji ustawodawca wyłączył nieruchomości wpisane do rejestru zabytków (albo ich części, jeżeli zostały wpisane do takiego rejestru) spod przewidzianego w prawie o ochronie przyrody reżimu zezwoleń, przenosząc je do reżimu pozwoleń prawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Oznacza to, że nawet na usunięcie jednego krzewu albo niewielkiego drzewka, którego obwód pnia na wysokości 5 cm nie przekracza 10 cm, wymagane jest pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Ustawą z 22.6.2017 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz niektórych innych ustaw (Dz.U z 2017 r. poz. 1595) ustawodawca istotnie znowelizował zamieszczone w ustawie z 16.4.2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U z 2016 r. poz. 2134 ze zm., dalej: OchrPrzyrodU) przepisy o ochronie drzew, krzewów i zieleni . Nowelizacja ta, pomimo tego, że dotyczy tylko usuwania drzew i krzewów z nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków, w istocie pociąga za sobą poważne konsekwencje.

Najistotniejsze zmiany w prawie:

  • pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków wymaga teraz podejmowanie innych niż wskazane enumeratywnie w przepisach działań, które mogłyby prowadzić do naruszenia substancji lub zmiany wyglądu zabytku wpisanego do rejestru, w tym usuwanie drzew lub krzewów z nieruchomości, z wyjątkiem prowadzenia akcji ratowniczej przez jednostki ochrony przeciwpożarowej lub inne właściwe służby powołane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia.
  • rezygnacja z opłat za usuwanie drzew i krzewów na nieruchomościach wpisanych do rejestru zabytków. Jeżeli nieruchomość (bądź jej część) jest wpisana do rejestru zabytków, to przepisy o administracyjnych karach pieniężnych zamieszczone w OchrPrzyrodU nie znajdą zastosowania. Usunięcie drzewa lub krzewu z takiej nieruchomości nie jest już deliktem administracyjnym określonym w art. 88 OchrPrzyrodU.
Przykład

Czy usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków jest zniszczeniem bądź uszkodzeniem zabytku?

Zniszczenie zabytku ma miejsce wówczas, kiedy sprawca nie unicestwia zabytku, ale pozbawia go jego dotychczasowych właściwości. Polega ono nie tylko na pozbawieniu rzeczy właściwości rzeczy w ogóle, ale również właściwości tego rodzaju, do jakiego należała ona przed czynem. W obecnym stanie prawnym usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków nie spowoduje konsekwencji przewidzianych przez OchrPrzyrodU, a na terenach pozostałych nieruchomości jest deliktem administracyjnym, zagrożonym administracyjną karą pieniężną.