Wpływ generatywnej sztucznej inteligencji na kształtowanie polskiego rynku pracy
Cel projektu
Celem projektu badawczego prowadzonego przez NASK – Państwowy Instytut Badawczy we współpracy z Międzynarodową Organizacją Pracy jest ocena potencjalnych skutków rozwoju generatywnej sztucznej inteligencji (GenAI) dla polskiego rynku pracy. Zadanie jest finansowane z dotacji celowej pozyskanej w zakresie umowy nr 5/WB/DBI/2024 z dnia 4.10.2024 r. zawartej z Ministerstwem Cyfryzacji. Końcowe wyniki projektu zostaną przedstawione w czerwcu 2025 roku.
Wpływ GenAI na jakość pracy w Polsce
Celem zadania jest zgromadzenie kompleksowych i wiarygodnych danych na temat wpływu technologii generatywnej AI na jakość pracy, w tym:
- zmian w kompetencjach wymaganych przez pracodawców,
- modyfikacji warunków zatrudnienia,
- efektywności pracy w różnych zawodach,
- liczbę miejsc pracy w poszczególnych sektorach polskiej gospodarki.
Zebrane informacje zostaną poddane analizie i zaprezentowane w formie raportu końcowego zawierającego szczegółowe wnioski, statystyki oraz prognozy. Częścią opracowania będą również praktyczne rekomendacje umożliwiające lepsze zrozumienie roli generatywnej AI w kształtowaniu rynku pracy w Polsce.
Projekt uwzględni także charakterystykę zawodów na polskim rynku pracy. Dzięki temu możliwe będzie zestawienie wiedzy i prognoz dotyczących automatyzacji, zastępowalności oraz możliwej pozytywnej transformacji poszczególnych zawodów eksponowanych na wpływ GenAI z postawami, oczekiwaniami, lękami i wzorcami zachowań uczestników badań społecznych.
Badania społeczne: korzyści i zagrożeń wynikających z rozwoju GenAI
Pierwszym etapem projektu badawczego było opracowanie „Raportu otwarcia”, który zawiera m.in. opis struktury polskiego rynku pracy wraz z potencjalnym wpływem generatywnej AI oraz zarys metodologii zastosowanej w pracach badawczych.
W dalszych etapach projektu przeprowadzono trzy badania społeczne z wykorzystaniem uzupełniających się technik ilościowych i jakościowych.
1. Pierwsze badanie ilościowe (metoda CAWI) zrealizowane na przełomie października i listopada 2024 r.
Aktywni zawodowo respondenci (N=1646) oceniali potencjalny wpływ GenAI na automatyzację poszczególnych zadań zawodowych (obecnych w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności). Badanie stanowiło punkt wyjścia do opracowania indeksu ekspozycji zawodów na wpływ GenAI.
2. Badania jakościowe (metody IDI oraz FGI) – wywiady przeprowadzone w listopadzie 2024 r.
Uczestnikami wywiadów indywidualnych (IDI) były między innymi osoby zatrudnione na stanowiskach kierowniczych. Z kolei w wywiadach grupowych (FGI) brali udział specjaliści, technicy i inni pracownicy średniego szczebla oraz pracownicy biurowi (na podstawie międzynarodowej klasyfikacji zawodów ISCO-08). Dodatkową zmienną różnicującą respondentów była częstotliwość korzystania z narzędzi opartych na GenAI. Zrealizowano 48 wywiadów indywidualnych oraz 8 wywiadów grupowych. Badani odpowiadali na pytania dotyczące m.in. ich stanu wiedzy o GenAI, wykorzystywania narzędzi GenAI w pracy, mechanizmu wprowadzania (odgórnego lub oddolnego) takich narzędzi w firmach/organizacjach oraz opinii na temat długoterminowych perspektyw i przyszłości pracy w odniesieniu do rozwoju GenAI.
3. Drugie badanie ilościowe (metoda CAWI) – sondaż realizowany na przełomie listopada i grudnia 2024 r.
Badanie przeprowadzone na próbie respondentów w wieku 15+, reprezentatywnej pod względem płci, wieku oraz wielkości miejsca zamieszkania. Badani (N=3200) byli pytani m.in. o nastawienie do sztucznej inteligencji, korzystanie z narzędzi GenAI w pracy i w życiu prywatnym, a także postrzeganie korzyści i zagrożeń wynikających z rozwoju GenAI. Wyniki badania pozwolą na poznanie spektrum wielu zmiennych (świadomości, nastawienia, oczekiwań, lęków, opinii) związanych z generatywną sztuczną inteligencją i rynkiem pracy w Polsce.
Raport końcowy, podsumowujący wszystkie działania badawcze przeprowadzone w ramach projektu, zostanie opublikowany w czerwcu 2025 roku. Ma być syntezą danych pozyskanych z pakietu badań ilościowych i jakościowych, a także będzie zawierać oparte na wynikach międzynarodowych badań modele dotyczące obecnego oraz przyszłego wpływu technologii GenAI na polski rynek pracy. Pozwoli to zestawić wiedzę i prognozy w obszarze automatyzacji, zastępowalności oraz ewentualnej pozytywnej transformacji poszczególnych zawodów eksponowanych na wpływ GenAI z postawami, oczekiwaniami, lękami i wzorcami zachowań uczestników badań społecznych.
Zmieniające się realia rynku pracy – praktyczne wskazówki
Dane zebrane w ramach projektu pozwolą nie tylko na usystematyzowanie wiedzy na temat wpływu technologii generatywnej sztucznej inteligencji na polski rynek pracy, ale także na jej znaczące poszerzenie wśród kluczowych grup, takich jak administracja publiczna, przedsiębiorcy oraz obywatele. Dzięki temu wszyscy interesariusze będą mogli lepiej zrozumieć mechanizmy transformacji zawodów, które wynikają z automatyzacji napędzanej rozwojem generatywnej AI. Analizy dostarczą praktycznych wskazówek dotyczących adaptacji do zmieniających się realiów na rynku pracy, wskażą potencjalne obszary ryzyka oraz szanse związane z wdrażaniem nowych technologii, a także przyczynią się do bardziej świadomego kształtowania polityk publicznych, strategii biznesowych oraz indywidualnych ścieżek rozwoju zawodowego.
Źródło: gov.pl
Niezaskarżalność wniosku o nadanie przydziału mobilizacyjnego do obrony cywilnej
Na wniosek o nadanie przydziału mobilizacyjnego nie przysługuje środek zaskarżenia.
Ustawa z 5.12.2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej (Dz.U. 2024 poz. 1907 ze zm.; dalej OchrCywU), przewiduje instytucję tzw. przydziału mobilizacyjnego, czyli zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 5 OchrCywU „imiennego wyznaczenia osoby do realizacji zadań obrony cywilnej w organie lub podmiocie obrony cywilnej, zgodnie z wymaganiami kwalifikacyjnymi i jej doświadczeniem oraz predyspozycjami niezbędnymi do realizacji tych zadań”.
Przydział mobilizacyjny obejmuje kategorie osób wymienione ściśle w art. 134 ust. 1 OchrCywU, wyznaczenie w tym trybie posiada charakter władczy, niezależnie od woli osoby, której to dotyczy.
Przydziału mobilizacyjnego w myśl art.135 ust. 1 pkt 1 OchrCywU dokonuje wojewoda na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty albo marszałka województwa, po uzgodnieniu z właściwym miejscowo szefem wojskowego centrum rekrutacji. Krótko mówiąc, postępowanie w sprawie nadania przydziału inicjowane jest przez organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego (odpowiednio: gminy, powiatu, województwa). Zatem to organy samorządowe (w ramach swej właściwości rzeczowej i miejscowej) dokonują weryfikacji osób spełniających kryteria z art. 3 pkt 5 oraz z art. 134 ust. 1 OchrCywU, następnie składając do wojewody wnioski o nadanie przydziału mobilizacyjnego. Zaznaczenia wymaga, że bezpośrednio do wojewody wniosek składa starosta oraz marszałek województwa. Natomiast wniosek wójta (burmistrza,) o nadanie przydziału jest składany za pośrednictwem starosty. Zatem wójt kieruje wniosek nie bezpośrednio do wojewody, ale najpierw do starosty, który przekazuje go wojewodzie. Oczywiście w przypadku miast na prawach powiatu, ich organ wykonawczy (jako wykonujący zadania starosty) przekazuje wniosek również bezpośrednio do wojewody.
Wniosek organu wykonawczego jst wszczyna zatem procedurę wobec osoby, której przydział mobilizacyjny ma być nadany, zatem niewątpliwie dotyczy jej praw czy obowiązków. Czy zatem osobie tej przysługują jakiekolwiek środki prawne do przeciwdziałania już na etapie wniosku o nadanie przydziału?
Na wstępie trzeba zauważyć, że przepisy OchrCywU dotyczące nadanie przydziału mobilizacyjnego nie przewidują zastosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, nie wskazują również, aby przydział wymagał formy decyzji administracyjnej. Zgodnie z art. 134 ust. 7 OchrCywU nadanie przydziału następuje poprzez wydanie karty przydziału mobilizacyjnego obrony cywilnej. Procedura nadania przydziału mobilizacyjnego obrony cywilnej jest wzorowana na nadaniu przydziału mobilizacyjnego żołnierza rezerwy, gdzie również nadanie następuje w drodze wydania karty mobilizacyjnej w trybie art. 531 ustawy o obronie Ojczyzny; tam przepisy KPA stosuje się wyłącznie o doręczeniu karty. W przypadku nadań przydziałów mobilizacyjnych żołnierzom rezerwy nie ulega wątpliwości, że nie jest to czynność wymagająca prowadzenia postępowania administracyjnego zakończonego decyzją administracyjną. Wydanie karty kojarzy się raczej z tzw. innym aktem (czynnością) z zakresu administracji publicznej dotyczącym uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa. Wydaje się, że podobny charakter posiada wręczenie karty mobilizacyjnej przydziału mobilizacyjnego obrony cywilnej, które to wręczenie jest równoznaczne z nadaniem przydziału mobilizacyjnego obrony cywilnej. Warto dodać, że przepisy OchrCywU jasno precyzują sytuację, gdzie wydawane są decyzje administracyjne (jej np. art. 20 – decyzja o uznaniu za podmioty ochrony ludności). Przydział mobilizacyjny takowej regulacji nie jest poddany, nie jest też określony tryb odwoławczy.
Resumując, nadanie przydziału mobilizacyjnego nie następuje w drodze wydania decyzji administracyjnej poprzedzonej postępowaniem administracyjnym, co do którego stosowałoby się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Wniosek organu wykonawczego jst o nadanie przydziału mobilizacyjnego obrony cywilnej nie stanowi wszczęcia postępowania administracyjnego, nie przybiera formy postanowienia, na które mogłoby przysługiwać zażalenie. Warto dodać, że na dzień dzisiejszy OchrCywU nie przewiduje nawet informowania zainteresowanej osoby o umieszczeniu we wniosku o nadanie przydziału mobilizacyjnego. Krótko mówiąc, wniosek organu wykonawczego jst nie podlega zaskarżeniu przez osobę, która została nim objęta.
Szczegóły dotyczące procedury przydziału mobilizacyjnego mają zostać sprecyzowane w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 140 OchrCywU, lecz trudno przypuszczać, że miałaby być tam zmieniona zasada niezaskarżalności wniosku o nadanie przydziału mobilizacyjnego do obrony cywilnej, ponieważ jest to materia do regulowania przepisami rangi ustawowej.
Dyrektor szkoły na urlopie bezpłatnym też składa oświadczenia majątkowe
Tak, urlop bezpłatny nie powoduje zakończenia stosunku pracy, a ustawa nie przewiduje zwolnienia z obowiązku składania oświadczeń majątkowych.
Zgodnie z art. 24h ust. 5 ustawy o samorządzie gminnym pierwsze oświadczenie majątkowe kierownik jednostki organizacyjnej gminy składa w terminie 30 dni od nawiązania stosunku pracy, a kolejne oświadczenia majątkowe są składane przez nich co roku do dnia 30 kwietnia, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego oraz w dniu odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę. W tym przepisie nie przewidziano sytuacji zwolnienia z obowiązku składania oświadczenia majątkowego, nawet gdy praca nie jest świadczona, podobnie jak wtedy, gdy kierownik jednostki organizacyjnej gminy pełni inną funkcję.
Obowiązek składania oświadczenia majątkowego wynika z pełnienia danej funkcji, albo zatrudnienia, niezależnie od tego, czy faktycznie praca była wykonywana w danym okresie.
Takie stanowisko można też wywnioskować z uzasadnienia wyroku SN z 28.2.2006 r. (II PK 190/05): Ustawa [przyp. aut.] wyraźnie i jednoznacznie określa obowiązek złożenia pierwszego i kolejnych oświadczeń majątkowych (art. 24h ust. 5). Pierwsze oświadczenie majątkowe składane jest w terminie 30 dni od powołania na stanowisko lub od dnia zatrudnienia. Kolejne oświadczenia majątkowe składane są co roku do dnia 30 kwietnia, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego, oraz w dniu odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę. Ustawodawca więc w określony, precyzyjny sposób wskazał terminy składania oświadczeń majątkowych.
Zgodnie zatem z zasadą, że jasne przepisy nie wymagają interpretacji, trzeba uznać, że w przypadku trwania zatrudnienia taki obowiązek cały czas istnieje.
Publiczna usługa hybrydowa w organie pomocy społecznej
W przypadku, gdy strona nie ma adresu do doręczeń elektronicznych, organ pomocy społecznej nie jest zobowiązany do zastosowania publicznej usługi hybrydowej z uwagi na jej powszechną niedostępność i może dokonać doręczenia pocztą tradycyjną.
W związku z regulacją art. 147 ust. 5 ustawy o doręczeniach elektronicznych (dalej: DorElektrU) można przyjąć, że organy publiczne mają dodatkowy okres przejściowy do końca 2025 r., w którym nie muszą stosować publicznej usługi hybrydowej w zakresie korespondencji z osobami fizycznymi, które nie dysponują adresem do doręczeń elektronicznych. Przepis ten stanowi bowiem, że do 31.12.2025 r. przepisów art. 4 i art. 5 DorElektrU nie stosuje się w przypadku gdy korespondencja nie może być doręczona na adres do doręczeń elektronicznych albo z wykorzystaniem publicznej usługi hybrydowej ze względu na przesłanki organizacyjne. Istnienie przesłanek organizacyjnych ocenia nadawca.
Mając na uwadze powszechną niedostępność publicznej usługi hybrydowej, można przyjąć, że faktycznie istnieją przesłanki organizacyjne uniemożliwiające realizację tej formy doręczenia. Pomijając zatem ograniczenia doręczeń elektronicznych wynikające z art. 39 Kodeksu postępowania administracyjnego czy art. 6 DorElektrU, organ może zastosować tradycyjną formę korespondencji powołując się właśnie na przepis przejściowy, tzn. art. 147 ust. 5 DorElektrU.
Szacowanie wartości zamówień na zakup sprzętu komputerowego i oprogramowania
Zakup sprzętu komputerowego należy uznać za dostawę podobną do dostawy standardowego biurowego oprogramowania. W związku z powyższym zamawiający powinien dokonać łącznego szacowania obu tych dostaw. Ponieważ jednak szacowana wartość zamówienia na oprogramowanie jest niska, zamawiający powinien przeanalizować możliwość skorzystania z dyspozycji art. 30 ust. 4 ustawy Prawo zamówień publicznych (dalej: PrZamPubl) i udzielenia zamówienia na tę część bez stosowania przepisów ustawy.
Zgodnie z dyspozycją art. 30 ust. 2 PrZampubl, w przypadku gdy zamawiający planuje nabycie podobnych dostaw, wartością zamówienia jest łączna wartość podobnych dostaw, nawet jeżeli zamawiający udziela zamówienia w częściach, z których każda stanowi przedmiot odrębnego postępowania, lub dopuszcza możliwość składania ofert częściowych.
Z Komentarza do PrZamPubl opracowanego przez UZP wynika, że interpretując pojęcie „podobnych dostaw” należy kierować się motywem 19 dyrektywy klasycznej, w którym wyjaśniono, że: „ (…) do celów szacowania progów pojęcie podobnych dostaw należy rozumieć jako produkty o identycznym lub podobnym przeznaczeniu – jak np. dostawy różnych rodzajów żywności lub różnych mebli biurowych. W tym samym motywie wyjaśniono dalej, że „zazwyczaj wykonawca działający w danym sektorze byłby zainteresowany dostawą takich artykułów jako części swojego normalnego asortymentu”. Oznacza to, że przesłanka podobieństwa dostaw winna być rozumiana celowościowo i w sposób zobiektywizowany (dostawy podobne to takie, które mają identyczne lub podobne przeznaczenie, z zastrzeżeniem, że w tym motywie dyrektywy klasycznej mowa jest o podobnym przeznaczeniu różnych przedmiotów dostawy, a nie przeznaczeniu, jakie dla przedmiotu dostawy znajdzie zamawiający). Podsumowując, w przypadku dostaw łącznemu szacowaniu podlegają te dostawy, które były lub powinny zostać przewidziane przez zamawiającego i są przedmiotowo podobne”.
Jak wynika z powyższego, dostawa podobna to taka, której przeznaczenie jest podobne, a jej dostawę w normalnych, standardowych warunkach może świadczyć ten sam wykonawca działający w określonym sektorze. W oparciu o powyższą definicję, w mojej ocenie zakup sprzętu komputerowego należy uznać za dostawę podobną do dostawy typowego, standardowego oprogramowania, do jakiego z pewnością zalicza się program antywirusowy. Przeznaczenie obu tych produktów jest bowiem podobne, są one ze sobą kompatybilne, potrzebne zamawiającemu w tym samym czasie i dostępne u tych samych wykonawców, często nawet w pakiecie. Z inną sytuacją mielibyśmy do czynienia w przypadku, gdyby zakup dotyczył specjalistycznego, niestandardowego oprogramowania, które nie jest dostępne w powszechnej sprzedaży. W opisanym w pytaniu stanie faktycznym należy więc obie dostawy oszacować łącznie i co do zasady zastosować przepisy właściwe dla całego zamówienia, nawet w przypadku podzielenia go na części.
Ponieważ jednak szacowany koszt oprogramowania jest niewysoki (15 000,00 zł brutto), w opisanym w pytaniu przypadku zamawiający może skorzystać z możliwości, jaką daje art. 30 ust. 4 PrZamPubl, zgodnie z którym w przypadku zamówień udzielanych w częściach do udzielenia zamówienia na daną część zamawiający może stosować przepisy ustawy właściwe dla wartości tej części zamówienia, jeżeli jej wartość jest mniejsza niż wyrażona w złotych równowartość kwoty 80 000 euro dla dostaw, pod warunkiem, że łączna wartość tych części wynosi nie więcej niż 20% wartości zamówienia. Wskazany przepis nie łamie zasady reguły łącznego szacowania wartości zamówienia z uwzględnieniem wszystkich części, pozwala jednak natomiast na wyłączenie pewnej części zamówienia i przeprocedowanie jej według łagodniejszego reżimu lub nawet, jeżeli wartość tej części nie przekracza kwot wskazanych w art. 2 ust. 1 pkt 1–4 PrZamPubl, udzielenie tej części zamówienia bez stosowania przepisów PrZamPubl. Należy jednak pamiętać, iż skorzystanie z tej możliwości jest dozwolone tylko w przypadku, kiedy spełniona zostanie również druga przesłanka wskazana w art. 30 ust. 4 PrZamPubl, czyli łączna wartość tej części (lub tych części, jeżeli zamawiający udzieli w tym trybie więcej niż 1 zamówienia) nie może przekraczać 20% wartości szacunkowej zamówienia ustalonej zgodnie z art. 30 ust. 2 PrZamPubl.
Sztandar gminy nie musi być konsultowany
Ustawa nie nakłada na organy gminy obowiązku konsultowania uchwały o ustanowieniu sztandaru.
Instytucja konsultacji społecznych w gminie została uregulowana w art. 5a ustawy o samorządzie gminnym (dalej: SamGminU). Ustawodawca przewidział tam dwie grupy sytuacji, w których przeprowadzane mogą być konsultacje społeczne: gdy tak stanowi ustawa lub w sprawach ważnych dla gminy. W tym konkretnym przypadku należy sprawdzić regulacje ustawy o odznakach i mundurach, który stanowi podstawę prawną dla takich działań jednostek samorządu terytorialnego.
W art. 3 SamGminU nie ma nałożonego na jednostkę samorządu terytorialnego takiego obowiązku: 1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą ustanawiać, w drodze uchwały organu stanowiącego danej jednostki, własne herby, flagi, emblematy oraz insygnia i inne symbole (jest za to wymóg uzyskania opinii ministra właściwego do spraw wewnętrznych i administracji). Skoro nie ma tutaj zapisanego takiego obowiązku, ani też nie ma go w art. 18 ust. 2 pkt 13, który zastrzega tę kompetencję dla rady gminy (rada gminy podejmuje w tej sprawie uchwałę), to trzeba rozstrzygnąć, czy podlega pod pojęcie „sprawy ważne dla gminy”.
Jest to termin nieostry, dlatego ważna jest jego interpretacja. W rozstrzygnięciach, zarówno sądów administracyjnych, jak i organów nadzoru, można znaleźć odniesienie się do tego pojęcia. Generalnie sądy i organy nadzoru stoją na stanowisku, że to od uznania gminy zależy, czy dana sprawa zostanie zakwalifikowana do kategorii „ważnych”.
Taki wniosek można wysnuć z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24.10.2018 r. (II OSK 2498/16): Instytucję konsultacji reguluje przepis art. 5a SamGminU, zgodnie z którym w wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy mogą być przeprowadzone na jej terytorium konsultacje z mieszkańcami. Należy zwrócić uwagę, że przepis ten nie wylicza spraw obligatoryjnie wymagających konsultacji, zaś nawet w przypadkach zakwalifikowanych, jako „sprawy ważne dla gminy” przewiduje możliwość ich prowadzenia, oddając zasady i tryb prowadzenia konsultacji regulacji w uchwale gminy.
Podobne tezy można odszukać w innych wyrokach i rozstrzygnięciach nadzorczych. Zarówno Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, jak i Wojewoda Lubelski stanęli na stanowisku, że to organy gminy decydują, co jest sprawą „ważną dla gminy”.
Fakultatywność konsultacji w innych sprawach ważnych polega na prawie gminy do kwalifikowania danych spraw jako ważne. W jednej gminie dana sprawa może być ważna, a w innej gminie podobna sprawa może nie mieć już takiego charakteru. Zawsze jednak, gdy właściwy organ gminy zakwalifikuje daną sprawę jako ważną i przeprowadzi konsultacje, to w ocenie organu nadzoru oznacza to uznanie danej sprawy za ważną – stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 15.5.2019 r. (I SA/Łd 286/19).
Analogicznie wypowiedział się Wojewoda Lubelski: Przepis art. 5a ust. 1 SamGminU enumeratywnie określa przypadki, w jakich możliwe jest przeprowadzenie konsultacji społecznych: w wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy. Nie precyzuje „spraw ważnych dla gminy”, z wyjątkiem sytuacji wskazanych wprost w ustawie, pozostawiając tę kwestię do swobodnego uznania jednostki samorządu. Decyzja w tej sprawie należy zatem do organu podejmującego działania w sprawie konsultacji. Organ ten rozstrzyga o tym, czy wówczas, kiedy sprawa jest ważna dla gminy, przeprowadzi konsultacje, czy też podejmie określone działanie (rozstrzygnięcie) bez przeprowadzenia konsultacji (rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Lubelskiego z 21.7.2015 r. PN-II.4131.329.2015). Skoro zatem nie jest to materia z ustawy podlegająca konsultacjom, to rada gminy sama może uznać, czy podda ją konsultacjom społecznym.
Warunki techniczne skrzyżowań linii kolejowych, bocznic kolejowych z liniami tramwajowymi, ich usytuowanie – nowe rozporządzenie
Rozporządzenie określa warunki techniczne dla projektowania, budowy i przebudowy skrzyżowań linii kolejowych oraz bocznic kolejowych z liniami tramwajowymi. W przypadku braku regulacji w tym akcie stosuje się przepisy dotyczące skrzyżowań linii kolejowych z drogami.
Zgodnie z § 6 skrzyżowania wielopoziomowe to skrzyżowania, na których linie tramwajowe przechodzą nad albo pod liniami kolejowymi lub bocznicami kolejowymi. Są one stosowane na zelektryfikowanych i niezelektryfikowanych liniach kolejowych oraz na bocznicach kolejowych (§ 5). Wymagają one zastosowania zabezpieczeń przeciwporażeniowych i ziemnozwarciowych.
Z kolei skrzyżowanie w jednym poziomie stosuje się wyłącznie na niezelektryfikowanych liniach kolejowych oraz niezelektryfikowanych bocznicach kolejowych, na których ruch kolejowy jest prowadzony z prędkością maksymalną nie wyższą niż 120 km/h, oraz w przypadku, gdy skrzyżowanie to zapewnia wystarczającą przepustowość dla zakładanego ruchu kolejowego i ruchu tramwajowego. Z kolei jeżeli prędkość maksymalna na linii kolejowej jest wyższa niż 80 km/h na całej szerokości skrzyżowania w jednym poziomie, zarządca kolei wprowadza stałe ograniczenie prędkości do 80 km/h dla wszystkich pojazdów kolejowych (§ 8). Ponadto dla przejazdów na jednym poziomie rozporządzenie reguluje też m.in. prawidłową geometrię torów, rozwiązania techniczne dotyczące m.in. rodzajów krzyżownic, ruchomych iglic, dostosowania rowków, systemy zabezpieczeń (takie jak sygnalizacja, rogatki, systemy przejazdowe – kategorie A, B, C, D), wymogi dotyczące zapewnienia widoczności na skrzyżowaniu, długość i zasady wyznaczania strefy niebezpiecznej, wysokość sieci trakcyjnej, zastosowanie urządzeń kompensacyjnych.
Rozporządzenie nie dotyczy istniejących skrzyżowań oraz tych w trakcie realizacji (np. złożone wnioski o pozwolenie na budowę przed dniem wejścia w życie rozporządzenia). Inwestorzy mogą jednak wnioskować o zastosowanie nowych przepisów do już rozpoczętych inwestycji, pod warunkiem złożenia wniosku w ciągu 30 dni od wejścia w życie rozporządzenia.
Rozporządzenie wchodzi w życie po 14 dniach od ogłoszenia, tj. 18.2.2025 r.
Nowe rozporządzenie w sprawie sprawozdawczości budżetowej
W dniu 1.1.2025 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów z 29.1.2025 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. z 2025 r. poz. 133). Wskazane rozporządzenie stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 41 ust. 2 ustawy o finansach publicznych. Nowe rozporządzenie zastępuje dotychczas obowiązujące rozporządzenie Ministra Finansów z 11.1.2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. z 2024 r. poz. 454 ze zm.).
Co do zasady, nowe rozporządzenie utrzymuje ogólne założenia przewidziane w dotychczasowym rozporządzeniu. Zmiany zaś obejmuję 3 zasadnicze bloki:
1) zmiany w zakresie budżetu państwa;
2) zmiany w zakresie budżetu środków europejskich (BSE);
3) zmiany w zakresie budżetu jednostek samorządu terytorialnego (JST).
Z punktu widzenia funkcjonowania JST, utrzymano wszystkie dotąd obowiązujące rodzaje sprawozdań, w tym:
- Rb–27S – sprawozdanie z wykonania planu dochodów budżetowych samorządowej jednostki budżetowej/jednostki samorządu terytorialnego; wzór sprawozdania stanowi załącznik nr 7 do rozporządzenia;
- Rb–27ZZ – sprawozdanie z wykonania planu dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami; wzór sprawozdania stanowi załącznik nr 8 do rozporządzenia;
- Rb-PDP – sprawozdanie z wykonania dochodów podatkowych gminy/miasta na prawach powiatu; wzór sprawozdania stanowi załącznik nr 9 do rozporządzenia;
- Rb–28S – sprawozdanie z wykonania planu wydatków budżetowych samorządowej jednostki budżetowej/jednostki samorządu terytorialnego; wzór sprawozdania stanowi załącznik nr 19 do rozporządzenia;
- Rb–28NWS – sprawozdanie z wykonania planu wydatków samorządowej jednostki budżetowej/jednostki samorządu terytorialnego, które nie wygasły z upływem roku budżetowego; wzór sprawozdania stanowi załącznik nr 20 do rozporządzenia;
- Rb-NDS – sprawozdanie o nadwyżce/deficycie jednostki samorządu terytorialnego; wzór sprawozdania stanowi załącznik nr 21 do rozporządzenia;
- Rb–30S – sprawozdanie z wykonania planów finansowych samorządowych zakładów budżetowych; wzór sprawozdania stanowi załącznik nr 22 do rozporządzenia.
Dokonując analizy nowych rozwiązań legislacyjnych z punktu widzenia – zmian w zakresie JST warto wyodrębnić kluczowe z nich:
1) zmiana załącznika nr 9 do rozporządzenia, tj. wzoru sprawozdania Rb-PDP z wykonania dochodów podatkowych gminy/miasta na prawach powiatu, polegająca na dostosowaniu wzoru sprawozdania do wykazu podstawowych dochodów podatkowych, o których mowa w art. 24 ust. 5 pkt 1 ustawy o dochodach JST oraz wynikających z decyzji wydawanych przez organ podatkowy stosownie do treści art. 24 ust. 7 ustawy o dochodach JST;
2) zmiana załącznika nr 31, tj. wzoru sprawozdania Rb-ST wynikająca z konieczności uwzględnienia art. 40 ust. 1 ustawy o dochodach JST;
3) zmiana § 7 ust. 1 załącznika nr 38 „Instrukcja…” w zakresie sposobu sporządzania sprawozdania Rb-PDP polegająca na usunięciu przepisów dotyczących wykazywania udziałów we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) oraz udziałów we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT);
4) zmiana załącznika nr 38 „Instrukcja…” w części dotyczącej zasad sporządzania sprawozdania Rb-27S w zakresie subwencji ogólnej związana ze zmianą terminów przekazywania rat tej subwencji (§ 3 ust. 6 pkt 2 załącznika nr 38);
5) dodanie w załączniku nr 31 do rozporządzenia, tj. we wzorze sprawozdania Rb-ST o stanie środków na rachunkach bankowych jednostki samorządu terytorialnego, w części Informacja o stanie środków na rachunkach bankowych jednostki samorządu terytorialnego, wiersza umożliwiającego wykazywanie odsetek od środków zgromadzonych na rachunku wydatków niewygasających;
6) przywrócenia – obowiązujących do końca 2021 r. – zasad sporządzania sprawozdań Rb-27S w zakresie danych ujmowanych w kolumnie „Dochody wykonane” tj. wyeliminowanie obowiązku wykazywania w tej kolumnie środków w drodze, które nie wpłynęły na rachunek bieżący stanowiące wpłaty z tytułu dochodów dokonanych w placówce pocztowej w rozumieniu ustawy – Prawo pocztowe, w biurze usług płatniczych, w instytucji płatniczej lub w instytucji pieniądza elektronicznego (§ 3 ust. 1 pkt 4, ust. 3 i 7 załącznika nr 38);
7) doprecyzowanie sposobu sporządzania sprawozdania jednostkowego Rb-27S jednostki samorządu terytorialnego (w § 6 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia oraz w § 2 ust. 4 załącznika nr 38 „Instrukcja…”);
8) objęcie sprawozdań jednostkowych sporządzanych przez kierowników jednostek albo kierowników jednostek obsługujących organizacyjnych przepisem umożliwiającym przedłużenie terminu na złożenie sprawozdania do zarządu w przypadku nieprawidłowego działania systemu informatycznego (§ 12 ust. 7 rozporządzenia).
Z innych ważnych regulacji przejściowych warto odnotować przepisy:
- § 19 – przepisy rozporządzenia stosuje się po raz pierwszy do sprawozdań sporządzanych za okresy sprawozdawcze rozpoczynające się od dnia 1.1.2025 r.,
- § 20 – sprawozdania miesięczne za grudzień 2024 r. i roczne za 2024 r. oraz za IV kwartały 2024 r. sporządza się i przekazuje zgodnie z przepisami dotychczasowymi,
- § 21 – korekty sprawozdań Rb–27S oraz Rb-PDP za 2023 r. oraz za lata wcześniejsze sporządza się i przekazuje zgodnie z przepisami dotychczasowymi.
Podsumowując, JST winny zapoznać się z nowymi regulacjami, aby w należyty sposób sporządzać sprawozdania budżetowe. Pozwoli to uniknąć wykazywania przez RIO ewentualnych nieprawidłowości związanych ze sprawozdawczością, co ma znaczenie także z punktu widzenia odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Udział wykonawców z państw trzecich w zamówieniach publicznych – wskazówki dla zamawiających
Warto zwrócić uwagę na 3 główne wnioski, które można wyprowadzić z przywołanego wyroku TSUE. Po pierwsze, w sytuacji nieprzyjęcia przez Unię aktów o charakterze generalnym dotyczących dostępu do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego w Unii dla wykonawców z państwa trzeciego, które nie zawarło z Unią umowy międzynarodowej gwarantującej równy i wzajemny dostęp do zamówień publicznych, to do zamawiającego należy dokonanie oceny, czy należy dopuścić do postępowania o udzielenie zamówienia publicznego wykonawców z takiego państwa trzeciego i na jakich warunkach.
Po drugie, zamawiający może przedstawić w dokumentach zamówienia (np. w SWZ) warunki traktowania, które mają odzwierciedlać obiektywną różnicę między sytuacją prawną tych wykonawców a sytuacją prawną wykonawców unijnych i wykonawców z państw trzecich.
Po trzecie, do zamawiającego należy również dokonanie oceny, czy wykonawcy z państw trzecich, które nie zawarły z Unią umowy międzynarodowej gwarantującej równy i wzajemny dostęp do zamówień publicznych i koncesji, mogą uczestniczyć w postępowaniu w charakterze podmiotu udostępniającego zasoby, członka konsorcjum lub podwykonawcy.
Ponadto podkreślenia wymaga, że w orzeczeniu Trybunał nie wykluczył stosowania zasad przejrzystości do postępowań z udziałem wykonawców z państw trzecich, z którymi Unia Europejska nie jest związana żadną umową międzynarodową gwarantującą na zasadzie wzajemności i równości dostęp do rynku zamówień publicznych. Oznacza to, że wszelkie decyzje zamawiającego dotyczące udziału w postępowaniu wykonawców pochodzących z państw trzecich, które nie zawarły z Unią umowy międzynarodowej gwarantującej równy i wzajemny dostęp do zamówień publicznych, powinny zostać w sposób odpowiedni upublicznione w dokumentach zamówienia.
Źródło: https://www.gov.pl/web/uzp/udzial-wykonawcow-z-panstw-trzecich-w-swietle-wyroku-tsue-z-dnia-22-pazdziernika-2024-r-w-sprawie-c-65222-kolin
Zmiany w rozporządzeniu w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Założenia do projektu
Planowany wzrost wynagrodzenia dla osób zatrudnionych na podstawie wyboru
Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy budżetowej na 2025 r. ustalono kwotę bazową dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe w wysokości 1 878,89 zł. Ustawa budżetowa na 2025 rok zakłada podwyższenie o 5% kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (dotychczasowa kwota bazowa wynosi 1789,42 zł), wraz z jej wzrostem wzrośnie limit maksymalnego wynagrodzenia dla osób zatrudnionych na podstawie wyboru do kwoty 21043,57 zł.
W związku z tym, niezbędna jest zmiana rozporządzenia Rady Ministrów z 25.10.2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z 2024 r. poz. 1638) w powyższym zakresie (załącznik nr 1 i 2 do rozporządzenia).
Podwyższenie kwot wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatku funkcyjnego pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru
Projekt rozporządzenia przewiduje podwyższenie kwot maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru określonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia. Powyższe kwoty zostały ustalone w taki sposób, aby łącznie z dodatkiem specjalnym nie przekroczyły wysokości 21 043,57 zł, czyli – zgodnie z art. 37 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych – 11,2-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe.
Podwyższenie kwot wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatku funkcyjnego pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie powołania
Projekt rozporządzenia przewiduje również podwyższenie kwot maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie powołania oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego określonych w załączniku nr 2 do rozporządzenia. Wraz z dokonaniem zmian wysokości wynagrodzenia dla pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru konieczne jest dokonanie zmian w wysokości wynagrodzenia pracowników zatrudnionych na podstawie powołania. Określone w niniejszym projekcie rozporządzenia maksymalne poziomy wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatku funkcyjnego pracowników zatrudnionych na podstawie powołania są ustalone odpowiednio w relacji do maksymalnych poziomów wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatku funkcyjnego pracowników zatrudnionych na podstawie wyboru i ich wzrost wynosi ok. 5%.
Aktualizacja minimalnego wynagrodzenia pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę
Celem projektowanego rozporządzenia jest również dokonanie uaktualnienia minimalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, określonego w załączniku nr 3 do rozporządzenia. Nowe stawki uwzględniają wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, która od 1.1.2025 r. wynosi 4666 zł. Proponowany w projekcie wzrost kwot minimalnego wynagrodzenia zasadniczego wynosi od 5% do 16,65%.
Projekt przewiduje, żeby kwoty maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego określone w załączniku nr 1 i 2 do projektowanego rozporządzenia oraz kwoty minimalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego określone w załączniku nr 3 do projektowanego rozporządzenia, miały zastosowanie do wynagrodzeń oraz dodatków należnych od 1.1.2025 r. Projektowane rozporządzenie ma wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.