Planowane zmiany w zasadach ustalania przez kierowników niektórych urzędów rozkładu czasu pracy w tygodniu oraz jego wymiaru w poszczególnych dniach tygodnia

Zasady ustalania przez kierowników urzędów rozkładu czasu pracy

Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zasady ustalania przez kierowników urzędów rozkładu czasu pracy w tygodniu oraz jego wymiaru w poszczególnych dniach tygodnia dla urzędników państwowych oraz innych pracowników, o których mowa w ustawie. Zgodnie z art. 48 ustawy o pracownikach urzędów państwowych (dalej: PracUrzPU) wskazywane są urzędy, dla których określenie zasad ustalania czasu pracy następuje w odrębnych (niż w drodze rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów) trybach. W związku z tym, projektowane rozporządzenie będzie regulowało te zagadnienia jedynie w odniesieniu do urzędów, o których mowa w art. 1 ust. 1 pkt 7b, 8a, 12, 14 i 15 oraz w ust. 2 PracUrzPU, tj. urzędów administracji rządowej, w których jednocześnie działa korpus służby cywilnej oraz w stosunku do Biura Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, Urzędu Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Urzędu Państwowej Komisji do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 oraz regionalnych izb obrachunkowych.

Wprowadzenie bardziej elastycznych rozwiązań w zakresie organizacji pracy urzędów

Wprowadzane przepisy mają m.in. na celu umożliwienie stosowania bardziej elastycznych rozwiązań w zakresie organizacji pracy urzędów z uwzględnieniem regulacji już obowiązujących, zawartych w Kodeksie pracy (np. w zakresie przepisów dotyczących elastycznego czasu pracy pracowników).

Ponadto, w związku z nowelizacją ustawy o służbie cywilnej (dalej: SłużbaCywilU) zostało wydane zarządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie sposobu organizacji czasu pracy urzędów. Regulacje zwarte w ww. zarządzeniu dotyczą wyłącznie członków korpusu służby cywilnej. Ponieważ jednak w urzędach określonych w art. 1 ust. 2 SłużbaCywilU są zatrudnieni zarówno członkowie korpusu służby cywilnej, jak i urzędnicy państwowi oraz inni pracownicy, w projekcie rozporządzenia zaproponowano regulacje analogiczne do zawartych w tym zarządzeniu. Ma to na celu zapewnienie jednolitości przepisów mających zastosowanie do pracowników zatrudnionych w jednym urzędzie, w tym wprowadzenie jednolitych zasad wyznaczania dnia wolnego oraz soboty, w którą zostanie odpracowany dzień wolny. Projekt rozporządzenia wyznacza ramy, w których kierownik urzędu ma ustalić rozkład i wymiar czasu pracy pracowników, określając czas, w którym ma być wykonywana praca w urzędzie (czyli czas, w którym urząd ma wykonywać swoje zadania). Im bardziej elastyczne będą te ramy, tym większe będą również możliwości elastycznego wyznaczania przez kierowników urzędów rozkładu i wymiaru czasu pracy pracowników urzędów.

Odejście od sztywnego ustalenia jednakowych godzin pracy dla wszystkich urzędów

Projekt rozporządzenia odchodzi od obecnego sztywnego ustalenia jednakowych godzin pracy dla wszystkich urzędów w godzinach od 8:15 do 16:15, dając większą swobodę do określenia godzin otwarcia urzędu kierownikowi urzędu. Zgodnie z projektowanym rozporządzeniem kierownik urzędu będzie miał obowiązek takiego ustalenia pracownikom rozkładu czasu pracy w tygodniu oraz jego wymiaru w poszczególnych dniach tygodnia, aby praca w urzędzie była wykonywana od poniedziałku do piątku, nieprzerwanie przez 8 godzin w każdym z tych dni. Ustalone w ten sposób godziny pracy w urzędzie powinny uwzględniać przede wszystkim specyfikę wykonywanych zadań oraz potrzeby korzystających z niego obywateli.

Należy jednocześnie podkreślić, że czym innym są godziny pracy urzędu (w znaczeniu jego dostępności dla interesantów lub współpracy z innymi urzędami), a czym innym godziny pracy poszczególnych pracowników, które powinny być przez przełożonych tak ustalone, aby w godzinach pracy urzędu obsada pracownicza była adekwatna do wykonywanych zadań. W kwestiach dotyczących systemów i rozkładów czasu pracy poszczególnych pracowników zastosowanie będą miały regulacje zawarte w PracUrzPU oraz (w sprawach w niej nieuregulowanych) w Kodeksie pracy. Nie będzie zatem przeszkód do stosowania w urzędzie, tak jak obecnie, ruchomego czasu pracy, czy indywidualnego rozkładu czasu pracy, pod warunkiem zapewnienia pracy urzędu zgodnie z zasadami określonymi w projektowanym rozporządzeniu.

Możliwość pracy od godz. 6.00

Regulacje zawarte w projekcie rozporządzenia przewidują również, że ze względu na szczególny charakter wykonywanych zadań na danym stanowisku pracy, kierownik urzędu może ustalić rozkład czasu pracy pracownika zatrudnionego na tym stanowisku pracy tak, aby przewidywał pracę zmianową, przypadającą między godz. 6:00 jednego dnia a godz. 6:00 następnego dnia, w systemie czasu pracy, który ma zastosowanie do tego pracownika.

Ponadto, ze względu na szczególny charakter pracy wykonywanej w komórce organizacyjnej lub na stanowisku pracy, przewidziano możliwość ustalenia w rozkładzie czasu pracy pracowników tej komórki lub pracownika na tym stanowisku, dniem pracy dnia tygodnia niebędącego dniem pracy w urzędzie, w tym wyznaczonego przez kierownika urzędu dnia wolnego z tytułu obniżenia wymiaru czasu pracy – art. 130 § 2 Kodeksu pracy – lub dnia wolnego podlegającego odpracowaniu. Warunkiem skorzystania z tego uprawnienia będą uzasadnione potrzeby urzędu. Projekt rozporządzenia wprowadza również zasadę dotyczącą ustalania rozkładu czasu pracy w poszczególnych dniach tygodnia – kierownik urzędu w miarę możliwości będzie brał pod uwagę ważne względy osobiste lub rodzinne pracowników.

Dodatkowo, kierownik urzędu uzyska uprawnienie do wyznaczania dla pracowników dni wolnych od pracy z tytułu obniżenia wymiaru czasu pracy, o którym mowa w art. 130 § 2 Kodeksu pracy oraz wyznaczania dni wolnych od pracy podlegających odpracowaniu.

O wyznaczeniu dnia wolnego podlegającego odpracowaniu kierownik urzędu będzie musiał niezwłocznie poinformować pracowników oraz interesantów, natomiast o wyznaczeniu soboty będącej dniem pracy kierownik urzędu będzie musiał poinformować pracowników oraz interesantów co najmniej z 7-dniowym wyprzedzeniem.

Podkreślić należy, że przewidziane w ustawie oraz w odrębnych przepisach zadania dla kierownika urzędu wykonuje w urzędach administracji rządowej (z wyłączeniem urzędów rejonowych i urzędów terenowych administracji specjalnej) dyrektor generalny urzędu.

Krótkie vacatio legis

Projektowane rozporządzenie ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Projekt rozporządzenia daje kierownikom urzędów możliwość bardziej elastycznego niż obecnie kształtowania rozkładu i wymiaru czasu pracy urzędów (a w konsekwencji pracowników), pozostawiając im jednocześnie swobodę w zakresie tego, czy chcą z takiej możliwości skorzystać. W tym sensie obecne rozwiązania przyjęte w urzędach mieszczą się w zakresie projektowanych przepisów. W związku z powyższym nie wystąpi konieczność zmiany regulacji wewnętrznych niezwłocznie po wejściu w życie rozporządzenia.

Nowe kryterium jakościowe przy zamówieniach publicznych – zatrudnienie żołnierza Obrony Terytorialnej jak również żołnierza Aktywnej Rezerwy

Zatrudnienie żołnierza jako kryterium jakościowe

W art. 312a ust. 1 ustawy o obronie ojczyzny (dalej: ObrOjczyznyU) określono, że w przypadku zamówień o wartości mniejszej niż progi unijne, o których mowa w ustawie Prawo zamówień publicznych (dalej: PrZamPubl), zatrudnianie żołnierza Obrony Terytorialnej (OT), jak również żołnierza Aktywnej Rezerwy (AR) przez wykonawcę lub podwykonawcę w rozumieniu przepisów PrZamPubl, może być uznane jako kryterium jakościowe, o którym mowa w art. 242 ust. 2 pkt 2 PrZamPubl. Dla przypomnienia – kryterium, do którego się odsyła, to kryterium odnoszące się do aspektów społecznych, w tym integracji zawodowej i społecznej osób, o których mowa w art. 94 ust. 1 PrZamPubl – osób będących członkami grup społecznie marginalizowanych. Jednocześnie z dodanego art. 312a ust. 2 ObrOjczyznyU wynika, że przepis art. 312a ust. 1 ObrOjczyznyU stosuje się odpowiednio do żołnierza OT lub AR prowadzącego działalność gospodarczą.

Co istotne, dodatkowo w art. 312a ust. 3 ObrOjczyznyU przewidziano, że Minister Obrony Narodowej, w drodze zarządzenia, wyznacza jednostki organizacyjne, które przy udzielaniu zamówień publicznych, o których mowa w art. 312a ust. 1 ObrOjczyznyU, są obowiązane stosować kryterium jakościowe, niezależnie od stosowania innych kryteriów oceny ofert zgodnie z PrZamPubl, a także określa wagę przypisaną temu kryterium, która nie może być niższa niż 10%. Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy, wyznaczenie jednostek organizacyjnych zobowiązanych do stosowania takiego kryterium dotyczyć ma jednostek podległych i nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej.

Sposób weryfikacji zatrudnienia żołnierza

Należy zwrócić uwagę, że stosownie do art. 312a ust. 4 ObrOjczyznyU, to zamawiający, w odniesieniu do kryterium jakościowego (wymienionego w art. 312a ust. 1 ObrOjczyznyU), określa sposób weryfikacji zatrudniania żołnierza OT oraz żołnierza AR w dokumentach zamówienia, o których mowa w art. 7 pkt 3 PrZamPubl (a zatem w dokumentach sporządzonych przez zamawiającego lub dokumentach, do których zamawiający odwołuje się, innych niż ogłoszenie, służące do określenia lub opisania warunków zamówienia, w tym specyfikacji warunków zamówienia oraz opisie potrzeb i wymagań).

Promocja przedsiębiorców zatrudniających żołnierzy

Jak podkreślono w uzasadnieniu do projektu ustawy, powyższe rozwiązanie umożliwi promocję przedsiębiorców zatrudniających żołnierzy OT i AR, w kryteriach wyboru partnerów i dostawców w procesie udzielania zamówienia publicznego. Zaznaczono, że jest to realna szansa na promowanie firm, które swoim zaangażowaniem dają przykład innym podmiotom. Ponadto zauważono, że wprowadzenie preferencji przy ubieganiu się o udzielenie zamówienia publicznego wpłynie na działalność mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców.

Cel zmiany

Celem zmiany (jak również innych zmian wprowadzonych ustawą o zmianie niektórych ustaw w celu wsparcia przedsiębiorców zatrudniających żołnierzy Obrony Terytorialnej lub żołnierzy Aktywnej Rezerwy; dalej: ustawa) – jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy – jest zachęcenie pracodawców do zatrudniania żołnierzy OT i AR. Zaznaczono przy tym, że realizacja konstytucyjnych zadań przez Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności w obecnej sytuacji geopolitycznej, wymusza konieczność podjęcia interwencji legislacyjnej w zakresie wzmocnienia liczbowego personelu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Podkreślono, że istotnym elementem wpływającym na realizację zadań przez Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej ma rozwój niezawodowych form służby wojskowej, dedykowanych osobom, które służbę wojskową łączą z aktywnością zawodową poza Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej. Zwiększenie liczby kandydatów do służby w Wojskach Obrony Terytorialnej (żołnierze OT) i aktywnej rezerwy (żołnierze AR) jest możliwe również do osiągnięcia w wyniku wprowadzenia rozwiązań prawnych skutkujących przychylnością pracodawców, u których są zatrudnieni pracownicy będący żołnierzami OT lub AR. Obecna sytuacja geopolityczna, w tym kryzys migracyjny na pograniczu polsko-białoruskim, ale również sytuacja związana z zapobieganiem, a następnie usuwaniem skutków klęski żywiołowej wywołanej powodzią na terytorium południowo-zachodniej Polski, wymusza zwiększenie liczby tych żołnierzy zobligowanych do stawienia się w jednostkach wojskowych.

Zauważa się w praktyce, że przedsiębiorcy zatrudniający żołnierzy OT lub AR traktują te sytuacje jako znaczne obciążenie, szczególnie dla sektora małych i średnich firm. W związku z tym, obok szeregu ustawowych obowiązków ciążących na pracodawcach zatrudniających wymienionych żołnierzy (jak np. brak możliwości, poza nielicznymi wyjątkami, rozwiązania stosunku pracy czy też obowiązek udzielenia urlopu bezpłatnego na czas służby wojskowej) po raz pierwszy tworzy się również system preferencji.

Finansowanie z dotacji oświatowej szkoleń dla pracowników przedszkola

Zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych (dalej: FinZadOśwU) dotacja służy dofinansowaniu realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego, szkół lub placówek w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej. Następnie przepis ten szczegółowo wymienia grupy wydatków, na które może być wydatkowana dotacja. Jedną z grup wydatków są wydatki organu prowadzącego związanych z realizacją zadań organu prowadzącego, o których mowa w art. 10 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe, oraz zadania, o którym mowa w art. 83 ust. 6 ustawy o kierujących pojazdami. Prawo oświatowe w art. 10 określiło następujące zadania:

1) zapewnienie warunków działania szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki;

2) zapewnienie warunków umożliwiających stosowanie specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży objętych kształceniem specjalnym;

3) wykonywanie remontów obiektów szkolnych oraz zadań inwestycyjnych w tym zakresie;

4) zapewnienie obsługi administracyjnej, w tym prawnej, obsługi finansowej, w tym w zakresie wykonywania czynności, o których mowa w art. 4 ust. 3 pkt 2-6 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2021 r. poz. 217), i obsługi organizacyjnej szkoły lub placówki;

5) wyposażenie szkoły lub placówki w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów nauczania, programów wychowawczo-profilaktycznych, przeprowadzania egzaminów oraz wykonywania innych zadań statutowych.

Odnosząc powyższe przepisy do wydatków wskazanych w pytaniu należy jasno wskazać, że wydatki na opracowanie dokumentacji ppoż. dla budynku przedszkola (plany ewakuacyjne, instrukcja ppoż itp.) nie będą mogły być rozliczone z dotacji, gdyż dotyczy to majątku organu prowadzącego, a wydatek nie jest związany z kształceniem uczniów, czy też zapewnieniu im warunków kształcenia. Natomiast w przypadku wydatku na szkolenie wskazane w pytaniu odpowiedź nie jest już tak oczywista. Aby odpowiedzieć jakie wydatki można sfinansować z dotacji należy przeanalizować dokumenty organizacyjne obowiązujące w przedszkolu, tj. statut czy regulaminy pracy, wynagradzania, które obowiązują w placówce.

Również wszelkiego rodzaju szkolenia należy przeanalizować pod kątem ich przydatności do pracy z uczniami. Przykładowo podane w pytaniu szkolenie z zakresu szkolenie dla pracowników ze standardów ochrony małoletnich, jest zdaniem autora istotne w opiece nad dziećmi, gdyż to właśnie nauczyciele i inni pracownicy szkoły czy przedszkola mogą udzielić j pomocy dziecku.

Zatem, aby stwierdzić czy wydatek nie będzie wpisywał się w katalog wskazany w art. 35 FinZadOśwU, należy przeanalizować jego zasadność w oparciu o dokumenty obowiązujące w placówce, a także zweryfikować kto jest odbiorcą tego szkolenia i jak przełoży się to na zakres świadczonych usług w zakresie kształcenia, wychowania i opieki.

Zwolnienia lekarskie na nowych zasadach w 2025 r. Projekt MRPiPS w konsultacjach społecznych

Zakres projektowanych zmian

Opublikowany przez MRPiPS projekt nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obejmuje szeroki zakres zmian. Najistotniejsze kwestie dla pracodawców dotyczą warunków korzystania ze zwolnień lekarskich, które wynikają z proponowanych zmian w
ustawie z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2780).

Dopuszczalna aktywność pracownika przebywającego na L4

Z projektowanych przepisów wynika, że pracownik przebywający na L4 będzie mógł zostać dopuszczony do pracy w uzasadnionych sytuacjach, wykonując tzw. incydentalne czynności, bez utraty prawa do świadczenia chorobowego. Do takich czynności zaliczyć można np. wysyłanie maili, podpisywanie dokumentów, kontaktowanie się w sprawach służbowych.

Ponadto pracownik zatrudniony w dwóch miejscach pracy będzie miał prawo do korzystania ze świadczenia chorobowego u jednego pracodawcy i wykonywania pracy u drugiego, jeśli stan zdrowia nie będzie wykluczał takiej aktywności.

Kontrole zwolnień lekarskich

Zgodnie z planowanymi przepisami pracownik nie będzie miał już obowiązku przebywania pod określonym adresem w czasie trwania zwolnienia lekarskiego. Przykładowo będzie mógł wyjść do lekarza, apteki, sklepu, czy też na pocztę. W przypadku kontroli ZUS, takiej nieobecności nie będzie musiał – jak to ma miejsce obecnie – usprawiedliwiać, żeby zachować prawo do świadczenia chorobowego za cały okres zwolnienia.

Korzyści dla pracodawców z proponowanych rozwiązań

Projektowane zmiany mają przyczynić się do usprawnienia procesów w organizacji w przypadku absencji chorobowych pracowników, co docelowo może przyczynić się do bardziej elastycznego wykorzystywania czasu pracy i redukcji kosztów.

Etap prac nad projektem

Obecnie projekt jest na etapie konsultacji społecznych.

Źródło: gov.pl

Pełnienie obowiązków kierownika OPS

Tzw. p.o. kierownika oznacza sytuację, w której dana osoba została zatrudniona na stanowisku kierownika z założenia czasowo. W znacznej części przypadków przepisy nie przewidując takiej możliwości pośrednio wykluczają zatrudnienie jako „p.o. kierownika”. Przy braku występowania takiego stanowiska w siatce stanowiskowej mówimy bowiem o zatrudnieniu konkretnie na stanowisku kierownika, a nie osoby, która jedynie pełni obowiązki kierownika ale nim nie jest. Jak wskazuje WSA w Poznaniu w wyroku z 26.4.2012 r. (IV SA/Po 1248/11), powierzenie pełnienia obowiązków kierownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej stanowi obejście przepisów dotyczących obowiązku przeprowadzenia konkursu na stanowisko kierownicze w jednostce samorządu terytorialnego.

Możliwe jest jedynie zastosowanie art. 21 PracSamU. Na podstawie tego przepisu, jeżeli wymagają tego potrzeby jednostki, pracownikowi samorządowemu można powierzyć, na okres do 3 miesięcy w roku kalendarzowym, wykonywanie innej pracy niż określona w umowie o pracę, zgodnej z jego kwalifikacjami. W okresie tym przysługuje pracownikowi wynagrodzenie stosowne do wykonywanej pracy, lecz nie niższe od dotychczasowego. Powierzenie wykonywania innej pracy nie oznacza przeniesienia na inne stanowisko (co byłoby zresztą niemożliwe, biorąc pod uwagę , że mówimy o stanowiskach z dwóch grupo stanowiskowych – kierowniczym urzędniczym i pomocniczym), a co za tym idzie nie stosujemy do tej osoby wymogów związanych z podjęciem pracy na stanowisku urzędniczym. Nie jest objęta służbą przygotowawczą.

Wykluczenie wykonawcy – wprowadzenie zamawiającego w błąd

Na wstępie wyjść należy od wskazania, iż rejestr zabytków a gminna ewidencja zabytków to dwie odrębne formy ochrony zabytków, gdzie zabytek ujęty w gminnej ewidencji budynków nie musi jednocześnie być wpisany do rejestru zabytków, a więc podlegać ochronie i regulacjom właściwym dla zabytków wpisanych do tego rejestru. Mimo że brak jest o tym mowy w pytaniu, przyjąć należy, iż zamawiający określił w przetargu warunek w zakresie doświadczenia wykonawcy, a związany z wykonaniem podobnych robót na podobnych obiektach, a wpisanych do rejestru zabytków.

Mając powyższe na uwadze, wyjaśnić dalej wobec tego należy, iż zgodnie z art. 109 ust. 1 pkt 8 PrZamPubl z postępowania o udzielenie zamówienia zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa wprowadził zamawiającego w błąd przy przedstawianiu informacji, że nie podlega wykluczeniu, spełnia warunki udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji, co mogło mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia, lub który zataił te informacje lub nie jest w stanie przedstawić wymaganych podmiotowych środków dowodowych.

Z art. 109 ust. 1 pkt 8 PrZamPubl wynika, że wprowadzenie w błąd musi przybrać formę zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa. Zamierzone działanie będzie miało miejsce wtedy, kiedy wykonawca wie, że nie spełnia jednego z warunków udziału w postępowaniu, a pomimo to składa wprowadzające w błąd oświadczenie, że ten warunek spełnia. Rażące niedbalstwo jest niedbalstwem szczególnym, którego rozmiar i waga przekracza brak zwykłej staranności. Mianem rażącego niedbalstwa określa się w doktrynie prawa cywilnego postać winy nieumyślnej, która przejawia się w tym, że sprawca nie chce postępować bezprawnie i chociaż przewiduje taką możliwość, nie godzi się na ten skutek, bezpodstawnie sądząc, że go uniknie. W przypadku oceny należytej staranności w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej musi ona uwzględniać, zgodnie z art. 355 § 2 Kodeksu cywilnego, zawodowy charakter tej działalności. Oznacza to, że od przedsiębiorcy wymagana jest szczególna staranność wyrażająca się większą zapobiegliwością, rzetelnością, dokładnością w działaniu, itd. Za takiego profesjonalistę należy również uznać, co do zasady, wykonawcę ubiegającego się o udzielenie zamówienia publicznego. Należyta staranność profesjonalisty nakłada na wykonawcę, który składa ofertę, dokumenty i oświadczenia we własnym imieniu, aby upewnił się, czy deklarowany w nich stan rzeczy odpowiada rzeczywistości (vide: wyr. KIO z 26.4.2022 r., KIO 918/22).

Należy ostrożnie zatem podejść do przedmiotowej sytuacji opisanej w pytaniu, gdyż „niewiedza” wykonawcy co do braku znaku równości pomiędzy rejestrem zabytków a gminną ewidencją zabytków może być wynikiem nie rażącego niedbalstwa, lecz jej łagodniejszej formy, określanej lekkomyślnością. Wówczas zaś przepis art. 109 ust. 1 pkt 8 PrZamPubl, nie znalazłby zastosowania. Należałoby zatem ocenić postępowanie wykonawcy z odwołaniem się wówczas do art. 109 ust. 1 pkt 10 PrZamPubl. Zgodzić należy się bowiem ze stanowiskiem, iż przepis art. 109 ust. 1 pkt 8 PrZamPubl może być zastosowany wyłącznie wówczas, jeżeli podanie nieprawdziwych Informacji było celowym (zamierzonym) działaniem wykonawcy lub jest skutkiem rażącego niedbalstwa. Sformułowanie „zamierzone działanie” wymaga wykazania, że jest to świadome zachowanie podmiotu, zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych. Jednocześnie nie każdy brak wykazania spełnienia warunków udziału w postępowaniu może być utożsamiany z zajściem okoliczności uprawniających do wykluczenia wykonawcy ze względu na przedstawienie informacji wprowadzających w błąd. Inny sposób rozumienia spełnienia warunku udziału w postępowaniu nie przesądza automatycznie o wprowadzeniu w błąd zamawiającego. Wykonawca będzie podlegał wykluczeniu, jeżeli informacje nieprawdziwe będzie podawał w wyniku działania zamierzonego lub rażącego niedbalstwa. Niezbędne do podjęcia czynności wykluczenia jest więc ustalenie, że wykonawca działał umyślnie – z zamiarem wprowadzenia zamawiającego w błąd – lub też wprawdzie nieumyślnie, jednak z naruszeniem w sposób rażący standardu wymaganej ostrożności. Z kolei przepis art. 109 ust. 1 pkt 10 PrZamPubl dopuszcza wykluczenie wykonawcy w sytuacji wprowadzenia w błąd zamawiającego w wyniku zachowań nieumyślnych wykonawcy, tj. lekkomyślności lub niedbalstwa. Lekkomyślność to sytuacja, gdy dłużnik zdaje sobie sprawę z tego, że określone zachowanie może prowadzić do naruszenia zobowiązania, ale bezpodstawnie sądzi, że uda mu się jednak tego uniknąć. Przy niedbalstwie dłużnik (wykonawca) nie zdaje sobie sprawy, choć powinien, że określone zachowanie prowadzić będzie do naruszenia przez niego zobowiązania (vide: wyr. KIO z 15.4.2022 r., KIO 901/22).

Niech rozstrzygające będzie tu zaś stanowisko zajęte przez KIO w wyr. z 14.3.2022 r. (KIO 375/220), gdzie wyjaśniono, iż o ile działanie noszące cechy lekkomyślności lub niedbalstwa polegają na nieumyślności, a więc na niezamierzonym działaniu strony, o tyle działanie w sposób umyślny zamawiający musi danemu wykonawcy udowodnić.

Do Senatu trafiła kluczowa dla JST ustawa dotycząca gospodarki finansowej

Sejm na posiedzeniu w dniu 8.11.2024 r. uchwalił ustawę o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw. Akt prawny ma fundamentalne znaczenie dla gospodarki finansowej JST wszelkich szczebli. Na szczególną uwagę zasługuje art. 1, na mocy którego mają być wprowadzone zmiany w ustawie o finansach publicznych (dalej: FinPubU).

Dodanie nowego przepisu art. 243 ust. 2a FinPubU

Omawiana nowelizacja przewiduje wprowadzenie nowego ust. 2a w art. 243 FinPubU o treści: „Przy obliczaniu relacji, o której mowa w ust. 1, do dochodów bieżących budżetu pomniejszonych o wydatki bieżące dodaje się wykonane dochody ze sprzedaży majątku wynikające ze sprawozdań, o których mowa w ust. 2 pkt 4”.

Regulacja ta umożliwi doliczenie do relacji z art. 243 FinPubU dochodów ze sprzedaży majątku, wychodząc naprzeciw postulatom strony samorządowej. Proponowane rozwiązanie minimalizuje dotychczas występujący problem zawyżania maksymalnych indywidualnych wskaźników spłaty zobowiązań, określonych w art. 243 ust. 1 FinPubU, wynikający ze zbyt optymistycznego prognozowania tego źródła dochodów. Jednocześnie umożliwi uwzględnienie w wieloletniej prognozie finansowej dochodów ze sprzedaży majątku faktycznie uzyskanych, wynikających ze sprawozdań budżetowych.

Dodanie nowego działu w FinPubU

Nowelizacja zakłada również wprowadzenie nowego działu VIA o następującej treści:

„Art. 296a. 1. Do ustalenia na lata 2026–2029 relacji, o której mowa w art. 242 ust. 1 i 2, dochody bieżące jednostki samorządu terytorialnego mogą być powiększone także o przychody, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 6.

2. W latach 2024–2029 jednostka samorządu terytorialnego może w danym roku budżetowym przekroczyć relację, o której mowa w art. 242 ust. 1 i 2, jeżeli w latach 2022–2029 suma przekroczeń tej relacji w poszczególnych latach nie będzie wyższa od sumy nadwyżek wynikających z tej relacji w poszczególnych latach.

Art. 296b. Do ustalenia na lata 2026–2029 relacji, o której mowa w art. 243 ust. 1, nie stosuje się przepisów art. 243 ust. 1 pkt 4 oraz ust. 3 pkt 2.

Art. 296c. 1. W latach 2024–2029 relacja, o której mowa w art. 243 ust. 1, może nie być zachowana, jeżeli prognozowana łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na koniec danego roku nie przekroczy 100% planowanych dochodów ogółem tej jednostki w tym roku budżetowym, pomniejszonych o planowane kwoty dotacji i środków o podobnym charakterze oraz powiększonych o przychody z tytułów określonych w art. 217 ust. 2 pkt 4–8 nieprzeznaczone na sfinansowanie deficytu budżetowego.

2. W latach 2024–2029 łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego, która prognozowała na koniec danego roku niezachowanie relacji, o której mowa w art. 243 ust. 1, nie może przekraczać 100% wykonanych w tym roku budżetowym dochodów ogółem tej jednostki, pomniejszonych o kwoty wykonanych dotacji i środków o podobnym charakterze oraz powiększonych o przychody z tytułów określonych w art. 217 ust. 2 pkt 4–8 nieprzeznaczone na sfinansowanie deficytu budżetowego.

3. Niezachowanie w latach 2024–2029 relacji, o której mowa w art. 243 ust. 1, nie może zagrażać realizacji zadań publicznych przez jednostkę samorządu terytorialnego w roku budżetowym i latach następnych. Regionalna izba obrachunkowa, wydając opinie, o których mowa w art. 91 ust. 2, art. 230 ust. 3 i 4 oraz art. 246, ocenia również wpływ niezachowania tej relacji na realizację zadań publicznych”.

Przywołane przepisy były dotąd rozproszone w różnych aktach prawnych z ograniczonym zakresem stosowania w kontekście m.in. kolejnych lat budżetowych. Ustawa w podanym kształcie porządkuje stan prawny umożliwiając zarazem JST przyjęcie dokumentów w postaci uchwały budżetowej oraz uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej, z uwzględnieniem aspektów dot. m.in. poziomu zadłużenia.

Z uzasadnienia projektu wynika, że przedłużenie czasowych preferencji w zakresie reguł fiskalnych obowiązujących JST do 2029 r. ma na celu poprawę możliwości JST w zakresie realizacji zadań.

Z punktu widzenia konstruowania budżetu na 2025 r. kluczowe znaczenie ma nowy art. 296a ust. 1 FinPubU. Przepis ten z założenia stanowi kontynuację regulacji zawartej w art. 6 ustawy z 15.9.2022 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw. W dużym stopniu ogólności można stwierdzić, że przepis ten daje JST możliwość angażowania tzw. wolnych środków, w celu zbilansowania budżetu na dany rok. Co do zasady bowiem, przepisy art. 242 FinPubU nie przewidują angażowania tych środków (ust. 1 stanowi nadal stanowi: „Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może uchwalić budżetu, w którym planowane wydatki bieżące są wyższe niż planowane dochody bieżące powiększone o przychody, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 5, 7 i 8”). Natomiast nowy art. 296a ust. 1 FinPubU kolejny raz „łamie” tę zasadę, co rzecz jasna jest w interesie JST, bowiem wielu z nich umożliwi przyjęcie budżetów na 2025 r.

W przypadku art. 296a ust. 2 FinPubU wprowadzono mechanizm również znany JST od kilku lat, a dotyczący możliwości przekroczenia ww. relacji z art. 241 ust. 1–2 FinPubU (pod wskazanymi tamże warunkami). Ma on zostać wydłużony aż do 2029 r.

W ramach art. 296b FinPubU zachowano możliwość nieujmowania w indywidualnym wskaźniku spłaty zadłużenia JST potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez JST poręczeń i gwarancji.

Natomiast w ramach art. 296c FinPubU podtrzymano odstępstwa od stosowania przepisów dotyczących indywidualnego wskaźnika spłaty zadłużenia JST, po prostu wydłużając okres funkcjonowania danego rozwiązania również do 2029 r.

Zasadniczą przyczyną uchwalenia tych przepisów jest zagwarantowanie ciągłości funkcjonowania uelastycznionych reguł fiskalnych. Nowy dział przepisów epizodycznych wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Zaproponowany termin wejścia w życie ustawy pozwoli JST na przygotowanie budżetów i wieloletnich prognoz finansowych na 2025 r., z uwzględnieniem proponowanych rozwiązań, co wpłynie na ich realistyczność. Natomiast nowy art. 243 ust. 2a FinPubU będzie miał zastosowanie na rok 2026 i kolejne lata.

Wymóg zgodności zmiany sposobu użytkowania obiektu z decyzją o warunkach zabudowy

Tryb zmiany sposobu użytkowania istniejącego obiektu lub jego części określa art. 71 PrBud. Skoro więc inwestor opisanego w pytaniu zamierzenia wystąpił z wnioskiem o pozwolenie na budowę, to do tej sytuacji zastosowanie znajduje art. 71 ust. 6 pkt 1 PrBud w brzmieniu:

„6. Jeżeli zamierzona zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części wymaga wykonania robót budowlanych:

1) objętych obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę – rozstrzygnięcie w sprawie zmiany sposobu użytkowania następuje w decyzji o pozwoleniu na budowę;

(…)”.

Niezbędne jest więc wszczęcie i poprowadzenie postępowania administracyjnego (różnego od trybu zgłoszenia), którego zasady określa PrBud, a zwłaszcza art. 32, art. 33, art. 34 i art. 35 PrBud. Uwzględniają one m.in. konieczność sprawdzenia przez organ administracji architektoniczno-budowlanej zgodności projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego z ustaleniami decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku MPZP (art. 35 ust. 1 pkt 1 PrBud). W opinii autorki odpowiedzi planowane zamierzenie budowlane oraz zmiana sposobu użytkowania fragmentu obiektu jest niezgodna z posiadaną decyzją o warunkach zabudowy. Wydawanie takich decyzji dla zabudowy zagrodowej ma bowiem nieco inne zasady (określone w art. 61 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym) i nie można ich ustaleń stosować rozszerzająco, do wszystkich niekonfliktowych funkcji.

W związku ze stwierdzeniem nieprawidłowości w powyższym zakresie (lub w zakresie innych komponentów wyszczególnionych w art. 35 ust. 1 PrBud) organ administracji architektoniczno-budowlanej powinien więc nałożyć obowiązek ich usunięcia, stosując tryb z art. 35 ust. 3 PrBud.

Zwolnienie właścicieli nieruchomości letniskowych z części opłaty za gospodarowanie odpadami w przypadku kompostowania bioodpadów

Analiza zapytania wymaga przytoczenia różnych przepisów CzystGmU, w tym art. 6i CzystGmU, zgodnie z którym:

„1. Obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje:

1) w przypadku nieruchomości, na której zamieszkują mieszkańcy ‒ za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości zamieszkuje mieszkaniec;

2) w przypadku nieruchomości, na której nie zamieszkują mieszkańcy ‒ za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości powstały odpady komunalne;

3) w przypadku nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy, i innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe ‒ za rok bez względu na długość okresu korzystania z nieruchomości”.

Z powyższego należy wnioskować, że nieruchomości letniskowe stanowią odrębną kategorię nieruchomości w rozumieniu CzystGmU. Nie są to jednak nieruchomości o statusie zamieszkałych.

Na uwagę zasługuje orzecznictwo sądowe:

Należy również przypomnieć przepis dotyczący zwolnienia kompostownikowego: „Rada gminy, w drodze uchwały, zwalnia w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi kompostujących bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym, proporcjonalnie do zmniejszenia kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi z gospodarstw domowych” (art. 6k, ust. 4a CzystGmU).

Z systematyki ww. przepisów należy wnioskować, że nie można, co do zasady, wobec właścicieli nieruchomości letniskowych zastosować zwolnienia z części opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nawet w przypadku kompostowania bioodpadów. Są to bowiem w nomenklaturze CzystGmU nieruchomości niezamieszkałe, a takich zwolnienie powyższe nie obejmuje.

Ochrona przed zwolnieniem z pracy po urlopie wychowawczym

W przypadku złożenia przez pracownika wniosku, wcześniej niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z obniżonego wymiaru czasu pracy, zakaz zaczyna obowiązywać na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu albo obniżonego wymiaru czasu pracy. W przypadku złożenia przez pracownika wniosku, po dokonaniu czynności zmierzającej do rozwiązania umowy o pracę, umowa rozwiązuje się w terminie wynikającym z tej czynności. Rozwiązanie umowy o pracę jest wyjątkowo dopuszczalne w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (zwolnienie dyscyplinarne z art. 52 Kodeksu pracy) oraz w przypadku zwolnienia indywidualnego i grupowego na podstawie przepisów ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Pracownica składa wniosek w formie pisemnej albo elektronicznej (mailowej).

W sytuacji z pytania może mieć miejsce także inna sytuacja, a mianowicie pracownica nie złożyła wniosku o skorzystanie z obniżonego wymiaru czasu pracy przez okres odpowiadający pozostałemu do wykorzystania wymiarowi urlopu wychowawczego, lecz jedynie o przerwy na karmienie dziecka piersią. Pracownica chciałaby wykorzystywać obie przerwy łącznie na koniec dnia i wychodzić z pracy godzinę wcześniej, a więc skrócić wymiar czasu pracy o 1 godzinę. Przerwy mogą być wykorzystywane łącznie i pracodawca ma obowiązek ich udzielać, art. 187 Kodeksu pracy (chyba, iż sądzi, że pracownica nie karmi dziecka piersią, np. dziecko ma 4 lata – może wówczas domagać się zaświadczenia lekarskiego). Pracownica nie jest w żaden sposób chroniona przez wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.