Opłata skarbowa od zaświadczenia potwierdzającego pracę w gospodarstwie rolnym

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o opłacie skarbowej (dalej: OpłSkarbU) opłacie skarbowej – w sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej – podlega:

1) dokonanie czynności urzędowej na podstawie zgłoszenia lub na wniosek,

2) wydanie zaświadczenia na wniosek,

3) wydanie zezwolenia (pozwolenia, koncesji).

Przy czym, z art. 2 ust. 1 pkt 1 OpłSkarbU nie podlega opłacie skarbowej dokonanie czynności urzędowej, wydanie zaświadczenia i zezwolenia (pozwolenia, koncesji) albo złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii w sprawach:

1) ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, rent strukturalnych, ulg określonych w przepisach szczególnych dla żołnierzy niezawodowych i osób odbywających służbę zastępczą oraz ich rodzin, a także uprawnień dla osób niepełnosprawnych i osób objętych przepisami o szczególnych uprawnieniach dla kombatantów (lit. b);

2) zatrudnienia, wynagrodzeń za pracę (lit. f).

Z art. 1 ust. 1 StażPrU wynika, że ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, do stażu tego wlicza się pracownikowi także:

1) okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka,

2) przypadające przed dniem 1.1.1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem,

3) przypadające po dniu 31.12.1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.

Na wniosek zainteresowanej osoby właściwy urząd gminy jest obowiązany stwierdzić, zgodnie z art. 1 StażPrU, okresy jej pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, wydając stosowne zaświadczenie w celu przedłożenia w zakładzie pracy (art. 3 ust. 1 StażPrU).

Z przepisów tych wynika, że zaświadczenie to związane jest z zatrudnieniem, w związku z czym nie podlega obowiązkowi wniesienia opłaty skarbowej. W praktyce niektóre organy pobierają opłatę skarbową od takich zaświadczeń w wysokości 17 zł, ale w świetle treści przytoczonych przepisów postępowanie takie należy uznać za nieprawidłowe.

Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym zleceniobiorcy

Osoby wykonujące pracę na podstawie umów zlecenia przyjęto nazywać zleceniobiorcami, a osoby współpracujące przy wykonywaniu tych umów osobami współpracującymi.

Zleceniobiorcy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy, a osoby z nimi współpracujące – od dnia rozpoczęcia współpracy. Do dnia zakończenia współpracy każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązek zgłoszenia należy do płatnika składek. Zgłoszenia dokonuje on w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia. Składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe finansują, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek.

Przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego następuje na wniosek zleceniobiorcy lub osoby współpracującej. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony.

Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie 7 dnia od daty powstania obowiązku ubezpieczenia.

Ubezpieczenie chorobowe ustaje z następujących powodów:

• zgłoszenia wniosku o wyłączenie z tego ubezpieczenia – ubezpieczenie ustaje od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej niż od dnia, w którym wniosek został złożony,
• ustania tytułu podlegania ubezpieczeniom- od dnia ustania tego tytułu.

Składki na ubezpieczenie chorobowe finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni. Składki na ubezpieczenie chorobowe za zleceniobiorców i osoby z nimi współpracujące obliczają, rozliczają i przekazują do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych płatnicy składek, po potrąceniu ich ze środków ubezpieczonego. Płatnikiem składek w stosunku do zleceniobiorcy jest jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna, która zawarła z nim umowę zlecenia, agencyjną lub inną umowę o świadczenie usług, zwana potocznie zleceniodawcą. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, jeśli w umowie agencyjnej, umowie zlecenia lub innej umowie o świadczenie usług określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Gdy umowa nie zawiera takich zapisów i w inny sposób reguluje odpłatność, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia.

Zleceniobiorca nabywa prawo do zasiłku chorobowego po 90 dniach opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe (okres wyczekiwania). Do okresu wyczekiwania wlicza się poprzednie okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, obowiązkowe i dobrowolne, pod warunkiem, że przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni. Jeżeli przerwa między okresami ubezpieczenia chorobowego jest dłuższa niż 30 dni, poprzednie okresy ubezpieczenia można doliczyć tylko wtedy, gdy przerwa była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Zasiłek macierzyński i zasiłek opiekuńczy, w przeciwieństwie do zasiłku chorobowego, przysługują bez okresu wyczekiwania, od pierwszego dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.

Prawo do zasiłku chorobowego dla zleceniobiorcy ustalają i wypłacają:

Jednakże zleceniodawca faktycznie nie pokrywa świadczeń chorobowych zleceniobiorcy z własnych środków, ponieważ jeśli nawet jest płatnikiem zobowiązanym do wypłaty świadczeń chorobowych, gdyż zatrudnia powyżej 20 pracowników, to i tak wypłacone zasiłki zalicza na poczet należnych składek.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowe­go zleceniobiorcy stanowi jego przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pomniejszony o 13,71% czyli potrąconych zleceniobiorcy przez zleceniodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, (9,76%), ubezpieczenie rentowe (1,5%) oraz na ubezpieczenie chorobowe (2,45%), finansowanych ze środków pracownika. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 mie­sięcy ubezpieczenia, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego należy ustalić z faktycznego okresu ubezpieczenia. Stanowi ją przeciętny miesięczny przychód zleceniobiorcy za peł­ne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.

Dokumentacja zamówienia publicznego a kategoria archiwalna

Zgodnie z art. 78 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych zamawiający przechowuje protokół postępowania wraz z załącznikami przez okres 4 lat od dnia zakończenia postępowania o udzielenie zamówienia, w sposób gwarantujący jego nienaruszalność. Jeżeli zaś okres obowiązywania umowy w sprawie zamówienia publicznego przekracza 4 lata, zamawiający przechowuje protokół postępowania wraz z załącznikami przez cały okres obowiązywania umowy w sprawie zamówienia publicznego. Nie należy jednak zapominać, że wśród zamawiających są także JST, które w kwestii przechowywanie dokumentacji przetargowej zobowiązane są do stosowania przepisów ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, jak i rozporządzenia w sprawie instrukcji kancelaryjnej. Stosownie do art. 6 ust. 1 o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach organy państwowe oraz państwowe jednostki organizacyjne, organy jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządowe jednostki organizacyjne obowiązane są zapewnić odpowiednią ewidencję, przechowywanie oraz ochronę przed uszkodzeniem, zniszczeniem bądź utratą:

Sposób klasyfikowania i kwalifikowania dokumentacji w formie jednolitych rzeczowych wykazów akt określa rozporządzenie w sprawie instrukcji kancelaryjnej. Załącznik 2 do tego rozporządzenia stanowi Jednolity rzeczowy wykaz akt organów gminy i związków międzygminnych oraz urzędów obsługujących te organy i związki. Zgodnie z jego treścią dokumentacji zamówień publicznych (w tym rejestrów) nadano kategorię archiwalną B5, przy czym umowom zawartym w wyniku postępowania w trybie zamówień publicznych – B10. Symbol „B” oznacza kategorię archiwalną dokumentacji niearchiwalnej, zaś dodana liczba arabska odpowiada minimalnemu okresowi przechowywania danej dokumentacji, liczonemu w pełnych latach kalendarzowych począwszy od 1 stycznia roku następnego od daty zakończenia sprawy.

Zmiany w zasadach przygotowania i wykorzystania podmiotów leczniczych na potrzeby obronne państwa

Z dniem 17.10.2024 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z 25.9.2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przygotowania i wykorzystania podmiotów leczniczych na potrzeby obronne państwa (Dz.U. z 2024 r. poz. 1456). Rozporządzenie wprowadza zmiany do rozporządzenia Rady Ministrów z 27.10.2023 r. w sprawie przygotowania i wykorzystania podmiotów leczniczych na potrzeby obronne państwa (Dz.U. z 2023 r. poz. 2482).

W postanowieniach rozporządzenia uwzględniono Szefa Agencji Wywiadu w zakresie zadań dotyczących planowania udzielania świadczeń szpitalnych na potrzeby służb mundurowych. Zmieniono również pojęcia: potrzeby służb mundurowych oraz przedstawiciel resortowy.

Zmodyfikowano także sposób nakładania zadań na potrzeby obronne państwa w odniesieniu do niektórych podmiotów leczniczych, wskazując, że to zarządzenie lub polecenie właściwego organu administracji będzie stosowane w przypadku nakładania zadań na podmioty lecznicze będące jednostkami organizacyjnie podległymi temu organowi. W pozostałych przypadkach właściwy organ administracji będzie nakładał zadania na podmiot leczniczy decyzją administracyjną.

Trzeba także podkreślić, że w postanowieniach rozporządzenia określono także nowe procedury uzgadniania planu udzielania świadczeń szpitalnych na potrzeby obronne państwa. Wskazano m.in., że konieczne jest uzgodnienie planu udzielania świadczeń szpitalnych z:

1) właściwym ministrem,

2) właściwym centralnym organem administracji rządowej albo

3) właściwą uczelnią medyczną

– w przypadku podmiotów leczniczych będących spółką kapitałową, w której co najmniej 51 % udziałów albo akcji należy do Skarbu Państwa lub uczelni medycznej.

Po uzgodnieniu z właściwymi organami jednostek samorządu terytorialnego to starosta przedstawia wojewodzie informację na temat liczby, wielkości i lokalizacji zespołów zastępczych miejsc szpitalnych możliwych do zorganizowania na terenie powiatu.

Postanowienia rozporządzenia są istotne dla organów administracji publicznej, uczelni medycznych oraz podmiotów leczniczych, w których większość udziałów posiada Skarb Państwa ze względu konieczność zwiększenia efektywności przygotowań i wykorzystania podmiotów leczniczych na potrzeby obronne państwa.

Uregulowanie przez gminę należności z tytułu podatku od nieruchomości za OSP

Zgodnie z art. 7 ust.1 pkt 14 o samorządzie gminnym (dalej: SamGminU) do zadań własnych gminy należą sprawy porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego. Sposób realizacji zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej regulują m.in. przepisy ustawy o ochotniczych strażach pożarnych (dalej: OSPU).

Zgodnie z art. 10 ust.1 OSPU w ramach realizacji zadania własnego w zakresie ochrony przeciwpożarowej gmina zapewnia, stosownie do posiadanych sił i środków, ochotniczym strażom pożarnym:

1) obiekty, tereny, pojazdy i sprzęt specjalistyczny, środki ochrony indywidualnej, umundurowanie i środki łączności oraz ich utrzymanie,

2) ubezpieczenie strażaków ratowników OSP i kandydatów na strażaków ratowników OSP oraz członków młodzieżowych drużyn pożarniczych i dziecięcych drużyn pożarniczych, w tym ubezpieczenie grupowe, od odpowiedzialności cywilnej i od następstw nieszczęśliwych wypadków, podczas wykonywania powierzonych zadań,

3) badania lekarskie strażaków ratowników OSP przeprowadzane w celu stwierdzenia braku przeciwwskazań do udziału w działaniach ratowniczych,

4) badania lekarskie kandydatów na strażaków ratowników OSP przeprowadzane w celu stwierdzenia braku przeciwwskazań do udziału w szkoleniu podstawowym przygotowującym do bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych.

Artykuł 7 ust. 1 SamGminU wskazuje z kolei, że gmina jest obowiązana do zawarcia umowy ze wszystkimi OSP działającymi na jej terenie, zawierającej postanowienia dotyczące podejmowanych działań, o których mowa w art. 3, oraz postanowienia dotyczące obowiązków, o których mowa w art. 10 ust.1 SamGminU.

Ponadto, stosownie do art. 10 ust. 7 SamGminU w celu koordynacji ochotniczych straży pożarnych funkcjonujących na terenie gminy właściwy wójt (burmistrz, prezydent miasta) może powołać komendanta gminnego ochrony przeciwpożarowej, którego wyznacza spośród strażaków OSP lub pracowników podległego mu urzędu.

Na podstawie art. 15 OSPU z budżetu gminy wypłacany jest ekwiwalent na rzecz strażaków ratowników za udział w działaniu ratowniczym, akcji ratowniczej, szkoleniu lub ćwiczeniu. Zgodnie natomiast z art. 14a SamGminU rada gminy może, w drodze uchwały, przyznać ekwiwalent pieniężny strażakom ratownikom OSP za wykonywanie zadań innych niż wymienione w art. 15. W uchwale wskazuje się te zadania oraz wysokość i sposób ustalenia ekwiwalentu pieniężnego.

Wreszcie, art. 35 ust. 4 OSPU przewiduje szczególną sytuację, w której – na wniosek zarządu OSP – gmina bezpłatnie prowadzi ewidencję majątku, księgowość oraz rachunkowość ochotniczej straży pożarnej. Niestety ustawodawca nie rozwinął powołanej regulacji, pozostawiając domysłom kwestie związane z podstawą wykonywania przez gminę wymienionych w przepisie obowiązków, czy też kwestie odpowiedzialności za określone czynności z tym związane.

Tak zakreślony zakres dopuszczalnych wydatków budżetowych na realizację omawianego zadania publicznego (ochrona przeciwpożarowa) – w ocenie autora odpowiedzi – nie obejmuje zapłaty z tytułu obciążających jednostki OSP zobowiązań publicznoprawnych, w tym podatku od nieruchomości. Nie można takiego wydatku umieścić w kategorii wydatków związanych z utrzymaniem obiektów lub terenów.

Optymalnym sposobem rozwiązania wskazanego w pytaniu zagadnienia byłoby udzielenie, przez organ podatkowy (wójta gminy) ulgi w zapłacie podatku (umorzenie zaległości, odroczenie zapłaty podatku, rozłożenie na raty). Przesłanką udzielenia ulg są ważny interes podatnika lub interes publiczny (art. 67a Ordynacji podatkowej). Zatem organ podatkowy powinien rozważyć, czy w opisanej sytuacji (podatnik realizuje zadania publiczne, korzysta z majątku publicznego w celu wykonywania tych zadań, nie prowadzi innej działalności – zarobkowej, itp.) nie zachodzą przesłanki wskazane w art. 67a Ordynacji podatkowej.

Weryfikacja dochodów najemcy lokalu komunalnego

Stosownie do art. 21c ust. 1 OchrLokU, gmina − nie częściej niż co 2,5 roku − weryfikuje spełnianie przez najemców (z wyłączeniem umów najmu socjalnego lokalu) kryterium wysokości dochodu, uzasadniającej oddanie w najem lub podnajem lokalu wchodzącego w skład mieszkaniowego zasobu gminy.

Powyższa regulacja została przy tym wprowadzona do OchrLokU przepisami ustawy z 22.3.2018 r. o zmianie ustawy o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych, ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw (dalej: ZmOchrLokU). Jednocześnie stosownie do art. 16 ust. 2 ZmOchrLokU, do umów o odpłatne używanie lokali wchodzących w skład publicznego zasobu mieszkaniowego zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej (tj. przed dniem 21.4.2019 r.), z wyłączeniem umów najmu lokali socjalnych zawartych przed tym dniem, stosuje się przepisy OchrLokU w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą, z wyjątkiem jednakże nowych przepisów art. 21 ust. 4a‒4c oraz art. 21c OchrLokU, które mają zastosowanie wyłącznie do umów zawieranych po dniu wejścia w życie ZmOchrLokU, tj. po dniu 21.4.2019 r.

Złożenie zatem przez najemcę tzw. „czynnego żalu” w związku z uchybieniem złożenia deklaracji w zakreślonym terminie, a tym samym złożenia samej deklaracji już po terminie, gmina rozpatrywać może jedynie z uwzględnieniem regulacji zawartej w art. 21c ust. 4 OchrLokU. Jak wyjaśnia się to przy tym w doktrynie, stosowanie tego przepisu może rodzić pewne wątpliwości w sytuacji, gdy spóźniona deklaracja lub dokumenty wpłynęły do gminy już po złożeniu przez nią wypowiedzenia wysokości czynszu na podstawie art. 21c ust. 2 zd. 4 OchrLokU. Jeżeli zatem z deklaracji będzie wynikać, że próg dochodów został przekroczony, to gmina powinna dokonać kolejnego wypowiedzenia czynszu, tym razem stosując wzór z art. 21c ust. 5 OchrLokU. Czynsz w wysokości określonej tym drugim wypowiedzeniem zacznie jednak obowiązywać dopiero po upływie trzymiesięcznego terminu wypowiedzenia określonego w art. 21c ust. 7 OchrLokU. Jeśli zaś ze spóźnionej deklaracji lub dokumentów będzie wynikać, że dochody członków gospodarstwa domowego najemcy nie przekroczyły progu określonego w uchwale, to gmina powinna obniżyć czynsz do jego wyjściowej wysokości (termin 6 miesięcy, o którym mowa w art. 21c ust. 9 OchrLokU nie będzie miał zastosowania w tym przypadku). Zgodnie z odpowiednio stosowanym art. 21c ust. 10 OchrLokU, czynsz w wysokości sprzed podwyżki zacznie obowiązywać od początku miesiąca następującego po dniu jego ustalenia.

Pracownicy ośrodka pomocy społecznej uprawnieni do dodatku motywacyjnego

Dnia 1.6.24 r. weszła w życie ustawa z 26.4.2024 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 743), która do art. 24 ustawy o pomocy społecznej (dalej: PomSpołU) dodała nowe jednostki redakcyjne (ust. 3–10). Zgodnie z nowym przepisami Rada Ministrów może przyjąć rządowy program dofinansowania wynagrodzeń oraz kosztów składek od tych wynagrodzeń pracowników określonych w tym programie, zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego lub na ich zlecenie. Na mocy programów ogłaszanych na podstawie ww. przepisu środki przysługujące z programu są środkami kierowanymi do pracowników, dodatkowymi względem środków przysługujących pracownikom na podstawie zawartych umów oraz przepisów w sprawie minimalnego wynagrodzenia oraz ustawy budżetowej.

Dnia 19.6.2024 r. Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie ustanowienia rządowego programu „Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej w postaci dodatku motywacyjnego na lata 2024–2027” (M.P. z 2024 r. poz. 505). W pozycji III Programu zatytułowanej Adresaci Programu wskazano, że program jest adresowany do pracowników zatrudnionych w ramach stosunku pracy w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, o których mowa w art. 6 pkt 5 PomSpołU. Program ma na celu wsparcie pracowników realizujących zadania z zakresu pomocy społecznej w następujących jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej:

1) ośrodkach pomocy społecznej;

2) powiatowych centrach pomocy rodzinie;

3) centrach usług społecznych − w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych;

4) domach pomocy społecznej;

5) placówkach specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego;

6) ośrodkach interwencji kryzysowej;

7) ośrodkach wsparcia, w tym:

a) ośrodkach wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi (w tym środowiskowych domach samopomocy),

b) dziennych domach pomocy,

c) domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży,

d) schroniskach dla osób bezdomnych,

e) schroniskach dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi,

f) klubach samopomocy.

W odnośniku nr 2 na stronie 4 uchwały dookreślono, że pracownicy objęci programem to pracownicy wykazani zgodnie ze statystyką resortową.

W świetle art. 15 PomSpołU podstawowe zadania pomocy społecznej to:

1) przyznawanie i wypłacanie przewidzianych ustawą świadczeń;

2) praca socjalna;

3) prowadzenie i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej;

4) analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej;

5) realizacja zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych;

6) rozwijanie nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb.

Jak można zauważyć, do wypłaty dodatku jest konieczne wykazanie, że pracownik jest zatrudniony w ośrodku pomocy społecznej i realizuje zadania z zakresu pomocy społecznej. Powyższe powinno znaleźć odzwierciedlenie w umowie o pracę i w zakresie obowiązków. Mając na względzie zakres zadań kierownika ośrodka pomocy społecznej, należy uznać, że jego praca w sposób oczywisty polega na realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej. Co do zadań księgowej czy też inspektora ds. płac można uznać, że są oni pracownikami, którzy co prawda nie realizują konkretnych działań opisanych w ustawie, ale ich zadania służą realizacji ustawy przez stwarzanie warunków do podejmowania konkretnych działań wskazanych w ustawie.

Kwestia wypłaty dodatków dla pracowników obsługi zatrudnionych w ośrodkach pomocy społecznej nie jest jednolicie oceniana przez praktyków. Z jednej strony podnoszony jest argument, że statystyka resortowa obejmuje nie tylko pracowników socjalnych, lecz także np. radców prawnych oraz pozostałych pracowników, w tym również sprzątaczki. Z drugiej zaś strony podnosi się argument, że niektórzy pracownicy zatrudnieni w ośrodkach pomocy społecznej np. pracownicy obsługi nie realizują zadań z zakresu pomocy społecznej. Dodatkowo zwraca się uwagę na fakt, że ostateczny zakres pracowników objętych programem można zidentyfikować dopiero po zapoznaniu się z dokumentami dotyczącymi statystki i sprawozdań.

Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że we wstępie do uchwały znajduje się stwierdzenie, że zakres obowiązków pracowników pomocy społecznej jest ogromny, a wymagany w tych zawodach poziom kompetencji własnych i umiejętności interpersonalnych jest nieporównywalny z innymi zawodami. Znacząca część pracowników pomocy społecznej ma wykształcenie wyższe, w tym kwalifikacje specjalistyczne oraz pozyskiwane przez okres wielu lat, tzw. specjalizacje w zawodach pomocowych. Dane demograficzne wskazują jednoznacznie na konieczność zabezpieczeniainteresów obywateli przez przygotowanie profesjonalnego, dostępnego i odpowiadającego na potrzeby społeczne systemu realizacji usług w pomocy społecznej, realizowanego przez wykwalifikowanych specjalistów.

Powyższego uzasadnienia do przyznania dodatku motywacyjnego nie można zastosować w przypadków pracowników obsługi. Nie są oni wykwalifikowanymi specjalistami ani nie potrzebują do realizacji swoich obowiązków służbowych umiejętność interpersonalnych. Mając na względzie powyższe, można przyznać, że brak jest podstawy do przyznania dodatku sprzątaczce. Jednakże należy zaznaczyć, że są głosy, zgodnie z którymi sprzątaczkom, jako pracownikom wykazywanym w sprawozdaniach jako pozostali pracownicy, należy wypłacać dodatek. W tym kontekście najlepiej skonsultować wykazanie zapotrzebowania na dodatek z właściwym wojewodą.

Co do kwestii podstaw zatrudnienia opiekuna w ośrodku pomocy społecznej/sprzątaczki, to skoro umowa wyraźnie rozróżnia część etatu dotyczącą zadań z pomocy społecznej oraz inną część etatu dotyczącą innych zadań, dodatek ustala się w wysokości proporcjonalnej do proporcji etatu (przy oczywiście przyjęciu, że dodatek nie powinien być wypłacany sprzątaczce).

Nowe propozycje w ustawie o samorządzie gminnym. Większa rola jednostek pomocniczych

Jednostki pomocnicze, które są blisko mieszkańców, mają zyskać większą moc decyzyjną np. poprzez możliwość wydawania uchwał czy udział w sesjach rad gminy. Zmiany te mogą odciążyć władze gminy, poprawić komunikację z mieszkańcami i zwiększyć efektywność działań lokalnych.

Tematem pierwszego spotkania były postulaty wzmocnienia osiedli w miastach. Te postulaty to m.in.:

1) obligatoryjne powoływanie jednostek pomocniczych w przypadku gmin o określonej wielkości;

2) możliwość przekazywania kompetencji przez gminy jednostkom pomocniczym;

3) inicjatywa uchwałodawcza dla przedstawicieli jednostki pomocniczej oraz prawo do interpelacji dla przewodniczącego zarządu jednostki pomocniczej;

4) obligatoryjny udział przedstawiciela jednostki w dyskusji o raporcie o stanie gminy;

5) uregulowanie statusu przewodniczącego rady jednostki pomocniczej;

6) zwolnienie od obowiązków służbowych dla przewodniczących organów wykonawczych jednostek pomocniczych na potrzeby wykonywania czynności związanych z działalnością jednostki pomocniczej;

7) obligatoryjny fundusz osiedlowy;

8) powoływanie konwentów przewodniczących organów wykonawczych jednostek pomocniczych przy wójcie, burmistrzu lub prezydencie miasta;

9) nienaruszalność praw dotyczących mienia danej jednostki pomocniczej;

10) udział przedstawiciela jednostki pomocniczej w konkursach na dyrektorów szkół znajdujących się na terenie jednostki pomocniczej.

Propozycje zmian obejmują zatem nadanie przewodniczącym jednostek pomocniczych prawa do interpelacji oraz obowiązek konsultowania z nimi decyzji dotyczących lokalnych spraw. Przewodnicząca komisji, posłanka Jolanta Niezgodzka, zwróciła uwagę, że głos jednostek pomocniczych, takich jak rady osiedlowe i dzielnicowe, powinien być bardziej słyszalny w samorządach, tak jak ma to miejsce w przypadku sołectw.

Zmiany te mają na celu dostosowanie samorządów do potrzeb większych miast, gdzie kontakt z lokalnymi władzami bywa utrudniony. Dzięki większemu zaangażowaniu jednostek pomocniczych, administracja ma szansę stać się bardziej przejrzysta i bliska obywatelom.

Źródło: samorzad.pap.pl

Stosowanie przepisów o wynagrodzeniu ryczałtowym w umowie o roboty budowlane na podstawie cech wynagrodzenia wynikających z umowy

Wynagrodzenie ryczałtowe nie posiada definicji legalnej (ustawowej) na gruncie polskiego prawa cywilnego. Zgodnie z jednoznacznym stanowiskiem doktryny, pojęcie to należy rozumieć analogicznie do znaczenia potocznego, tj.: „Wynagrodzenie ryczałtowe oznacza wynagrodzenie za całość dzieła w jednej sumie pieniężnej lub wartości globalnej. Jego istotę stanowi określenie tego wynagrodzenia z góry, bez przeprowadzania szczegółowej analizy kosztów wytwarzania dzieła. Zamawiający, ustalając wynagrodzenie ryczałtowe, wyraźnie lub w sposób dorozumiany zakłada, że przyjmujący zamówienie nie będzie się domagał zapłaty wynagrodzenia wyższego. Przyjmujący zamówienie nie może bowiem żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac” (K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. T II. Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, Wyd. 10, Legalis/el. 2021, komentarz do art. 632).

Należy podkreślić, że w prawie cywilnym jednoznaczny opis zastosowanej na gruncie umowy instytucji jest wystarczający, aby zastosowanie miały przepisy dotyczące tej konkretnej instytucji, nie jest zaś konieczne nazywanie jej w umowie wprost, tj. nie jest konieczne nazywanie wprost w umowie wynagrodzenia ryczałtowego, jeżeli z opisu przyjętego mechanizmu ustalania wynagrodzenia wynika, że jest to wynagrodzenie ryczałtowe (analogicznie, jeśli umowa nie jest nazwana jako umowa o roboty budowlane, ale zawiera wszystkie niezbędne elementy umowy o roboty budowlane, to stanowi ona umowę o roboty budowlane i zastosowanie mają przepisy dotyczące właśnie takiej umowy).

Potwierdza to również wyrok Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z 24.2.2023 r., II CSKP 557/22, Legalis, zgodnie z którym:

„Istotą wynagrodzenia ryczałtowego, typowo stosowanego na rynku usług budowlanych, jest uzgodnienie przez strony oznaczonej kwoty należnej przyjmującemu zamówienie jako ekwiwalentu za wykonanie obiektu, bez powiązania (wprost) z rozmiarem świadczonych prac i wartością poniesionych kosztów. Wartość należnego wynagrodzenia nie jest uzależniona od czynników określających przewidywany lub zrealizowany rozmiar prac, ilość zużytego materiału, cen jednostkowych materiału, stawek robocizny itp. Podobnie wartość ta nie jest, co do zasady, uzależniona od możliwości przewidzenia przez strony w chwili zawarcia umowy pełnego rozmiaru prac lub wartości kosztów koniecznych do wykonania robót budowlanych. Istotą tak zastrzeżonego wynagrodzenia jest zatem przyjęcie przez wykonawcę ryzyka ekonomicznego polegającego na niemożliwości zmiany ustalonej pierwotnie kwoty, nawet jeżeli w chwili jej ustalania nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. W tym zakresie granice ryzyka ponoszonego przez przyjmującego zamówienie wyznacza jedynie art. 632 § 2 KC stosowany per analogiam”.

Możliwość zastosowania art. 632 KC (dotyczącego umowy o dzieło) do wynagrodzenia ryczałtowego przewidzianego w umowie o roboty budowlane na zasadzie analogii potwierdza również szereg orzeczeń takich jak: wyrok SN z 29.3.2012 r., I CSK 333/11, Legalis; wyrok SN z 4.2.2011 r., III CSK 143/10, Legalis; wyrok SN z 20.11.2008 r., III CSK 184/08, Legalis; uchwała składu 7 sędziów SN z 29.9.2009 r., III CZP 41/09, Legalis.

Obowiązki najmniejszych samorządów oraz podmiotów prawnych w kontekście ustawy o sygnalistach

Procedura zgłoszeń wewnętrznych

Ustawa o ochronie sygnalistów (dalej: OchrSygnalU) wyłącza obowiązek ustanawiania regulaminu zgłoszeń wewnętrznych, w zakresie najmniejszych jednostek samorządu terytorialnego wskazuje się, że „Przepisów niniejszego rozdziału nie stosuje się do jednostek organizacyjnych gminy lub powiatu liczących mniej niż 10 000 mieszkańców”. Ponadto wyłącza obowiązki związane dla podmiotów „na rzecz, którego według stanu na dzień 1 stycznia lub 1 lipca danego roku wykonuje pracę zarobkową co najmniej 50 osób”.

Jak widać najmniejszych pracodawcy samorządowi oraz najmniejszych jednostek ten obowiązek nie dotyczy.

Procedura zgłoszeń zewnętrznych

Zgodnie z art. 30 OchrSygnalU organy publiczne mają obowiązki związane ze zgłoszeniami zewnętrznymi, które poprzez żaden przepis nie zostały wyłączone. W art. 33 OchrSygnalU wyraźnie wskazano, że „organ publiczny ustala procedurę przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych oraz podejmowania działań następczych, która określa w szczególności tryb postępowania z informacjami o naruszeniach prawa zgłoszonymi anonimowo, zwaną dalej »procedurą zgłoszeń zewnętrznych«”.

Vacatio legis jest 6 miesięczne. Tak więc organy publiczne muszą przygotować się do zgłoszeń zewnętrznych do dnia 25 grudnia 2024 r.

Kim jest organ publiczny, bowiem ustawa zawiera specyficzną definicję. Stosownie do definicji zawartej w art. 2 ust. 6 OchrSygnalU poprzez organ publiczny – należy rozumieć naczelne i centralne organy administracji rządowej, terenowe organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu terytorialnego, inne organy państwowe oraz inne podmioty wykonujące z mocy prawa zadania z zakresu administracji publicznej, właściwe do podejmowania działań następczych w dziedzinach wskazanych w art. 3 ust. 1 OchrSygnalU.

Zgodnie z drugą częścią definicji, będą to:

Wszystkie one muszą jednak być „właściwe do podejmowania działań następczych w dziedzinach wskazanych w art. 3 ust. 1 OchrSygnalU.

Działania następcze również zostały zdefiniowane w art. 2 pkt 1 OchrSygnalU, są to, takie działania jak:

Stosownie do ustaw samorządowych organów w gminie są dwa, rada oraz organ wykonawczy. Kompetencje rady określone są np. w art 18 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: SamGminU) wskazać można, że nie prowadzi ona postępowań wyjaśniających, co do zasady nie wszczyna kontroli, nie prowadzi postępowania administracyjnego, nie wnosi oskarżenia, nie podejmuje działań w celu odzyskania środków finansowych, (…).

Organem uchwałodawczo-kontrolnym jest rada o czym stanowi art. 15 SamGminU. Wyraźnie uprawnienia kontrolne mają radni, będącymi członkami komisji rewizyjnej. W pracach komisji może uczestniczyć dowolny radny, może zabierać głos, nie może głosować (art. 21 ust. 4 SamGminU). Ponadto art. 24 ust. 2 SamGminU wskazuje o kontroli. Chociaż słowo „kontrola” w przepisie nie pada – to jest tym dostęp do pomieszczeń i dokumentów. Można wskazać, że jest to również uprawnienie kontrolne samych radnych, a nie rady, zgodnie z art. 18 SamGminU.

Radni mogą być sygnalistami, ponieważ są oni członkami organu.

Z organem wykonawczym w gminie wątpliwości nie ma. Może wszczynać zarówno postępowanie wyjaśniające, ale i kontrole, postępowania administracyjnego, wnosić oskarżenia; czy podejmować inne działanie podjęte w celu odzyskania środków finansowych. Tak więc organem uprawnionym z mocy ustawy do podejmowania działań następczych będzie. Wszystko wskazuje więc na to, że w grudniu każdy organ wykonawczy będzie musiała przyjąć procedurę zgłoszeń zewnętrznych.

Inne organy państwowe

W uzasadnieniu do ustawy wskazano przykłady, które wskazują, że ustawodawca nie miał na względzie np. samorządu terytorialnego. Wskazano m.in.: Prezydenta RP, Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, prezesów sądów okręgowych i apelacyjnych. W uzasadnieniu zawarto wskazanie, że „inne organy państwowe (inne niż centralne organy administracji rządowej, wojewodowie i terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej) – to z jednej strony będą to organy państwowe, pozostające – w aspekcie podmiotowym (ustrojowym) – poza strukturą administracji publicznej, powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania w drodze decyzji indywidualnych spraw administracyjnych”.

Inne podmioty wykonujące z mocy prawa zadania z zakresu administracji publicznej

Każda czynność, która „posiada publicznoprawny charakter” jest sprawą z zakresu administracji publicznej. Autor stoi na względzie, że każda jednostka organizacyjna gminy lub powiatu, nawet najmniejsza (OPS, biblioteka) będzie innym podmiotem wykonującym z mocy prawa zadania z zakresu administracji publicznej. Nawet gdy zatrudnia 5 pracowników i znajduje się w gminie najmniejszej, to obowiązki związane z przyjmowaniem zgłoszeń zewnętrznych i tak będzie miała. Tym bardziej, że takie działania następcze jak “wniesienie oskarżenia, czy podejmowanie działań w celu odzyskania środków finansowych” realizuje w zasadzie każda jednostka.