Sprawdzanie przez organ dotujący racjonalności wydatków poczynionych przez dotowane jednostki oświaty

Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych (dalej: FinZadOśwU) organ dotujący ma prawo kontrolować prawidłowość pobrania i wykorzystania dotacji udzielonych zgodnie z art. 15-21, art. 25, art. 26, art. 28-31a i art. 32FinZadOśwU. Osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli mają prawo wstępu do przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół i placówek oraz wglądu do prowadzonej przez nie dokumentacji organizacyjnej, finansowej i dokumentacji przebiegu nauczania w związku z przekazaną dotacją. Zgodnie z art. 35 ust. 1 FinZadOśwU dotacje, o których mowa w art. 15-21, art. 25, art. 26, art. 28-31a i art. 32 FinZadOśwU, są przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego, szkół lub placówek w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej.

Niemniej w ocenie autora brak jest podstaw do kwestionowania wydatku na łączną kwotę 8000,00 na nagłośnienie. Brak jest również podstaw aby organ dotujący narzucał organowi prowadzącymi niepubliczną jednostkę sposób postępowania przy dokonywaniu wydatków, w tym do występowania z zapytaniami ofertowymi do przyszłych usługodawców przedszkola. Nie można również narzucać podmiotowi niepublicznemu, że lepiej kupić sprzęt muzyczny który zostanie na wyposażeniu placówki aniżeli korzystać z takich usług. Po stronie podmiotu niepublicznego może być brak osoby umiejącej obsłużyć taki sprzęt, itp.

Wszczęcie postępowania w sprawie umieszczenia w domu pomocy społecznej w trybie interwencyjnym

Postępowanie w sprawie skierowania do domu pomocy społecznej co do zasady wszczyna się na wniosek strony. Zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 1 DomPomSpołR do DPS kieruje się na podstawie pisemnego wniosku osoby ubiegającej się o skierowanie do domu, złożonego do ośrodka pomocy społecznej właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania lub pobytu w dniu jej kierowania. Ponadto za zgodą osoby ubiegającej się lub jej przedstawiciela ustawowego, wniosek może złożyć także inna osoba fizyczna lub prawna, a także PCPR lub ośrodek pomocy społecznej. W § 8 ust. 2 DomPomSpołR określono dokumenty, które dołącza się do wniosku. Przy czym wnioskodawca nie ma obowiązku ich złożenia wraz z wnioskiem. Dokumenty te kompletuje ośrodek pomocy społecznej właściwy do rozpatrzenia wniosku, zgodnie z § 8 ust. 4 DomPomSpołR. Po zakończeniu całego postepowania wyjaśniającego, Ośrodek wydaje decyzję o skierowaniu do DPS, a w przypadku gdy osobę ubiegającą się kieruje się do domu o zasięgu ponadgminnym, dokumenty te Ośrodek przekazuje do właściwego ze względu na siedzibę domu powiatowego centrum pomocy rodzinie.

Odstępstwo od ww. zasady, ma miejsce w przypadku postępowania w sprawie skierowania do domu pomocy społecznej w trybie interwencyjnym. Zgodnie z § 9 DomPomSpołR, skierowanie i umieszczenie osoby w DPS może nastąpić bez przedłożenia dokumentów, o których mowa w § 8 ust. 1 i § 8 ust. 2 DomPomSpołR. Należy przy tym pamiętać, że dokumenty te powinny zostać skompletowane przez ośrodek pomocy społecznej właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu wnioskodawcy w dniu kierowania, w terminie 3 miesięcy od dnia przyjęcia tej osoby do domu. Dokonując wykładni tego przepisu, należy stwierdzić, że skierowanie do domu pomocy społecznej może nastąpić również bez złożenia wniosku. Tak więc w przypadku skierowania do dps. w trybie interwencyjnym, nie określono niezbędnej dokumentacji, którą należałoby przekazać do PCPR, wskazując jedynie, że załączniki do wniosku powinny być skompletowane (i w domyśle przekazane) w ciągu 3 miesięcy od dnia przyjęcia tej osoby do domu pomocy społecznej.

Sankcje dla jednostki samorządowej z tytułu nieprowadzenia audytu wewnętrznego

Z § 19 ust. 2 pkt 14 KRIR wynika:

„2. Zarządzanie bezpieczeństwem informacji realizowane jest w szczególności przez zapewnienie przez kierownictwo podmiotu publicznego warunków umożliwiających realizację i egzekwowanie następujących działań:

(…)

14) zapewnienia okresowego audytu wewnętrznego w zakresie bezpieczeństwa informacji, nie rzadziej niż raz na rok”.

W przepisach powszechnie obowiązujących brak jest jednoznacznych przepisów, które by określały sankcje dla jednostki samorządowej z tytułu nieprowadzenia audytu wewnętrznego. Ewentualną odpowiedzialność można rozważać w kontekście przepisów z zakresu dyscypliny finansów publicznych. W tym zakresie na uwagę zasługuje art. 18a ustawy z 17.12.2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, gdzie postanowiono: Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest zaniechanie prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostce sektora finansów publicznych do tego zobowiązanej, wskutek niezatrudniania audytora wewnętrznego albo niezawierania umowy z usługodawcą.

W praktyce trudno jednak ocenić, cze podany stan faktyczny może wypełnić znamiona ww. czynu naruszającego dyscyplinę finansów publicznych.

Raport PIP: Zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami w Polsce

Rekomendacje Państwowej Inspekcji Pracy

Pomimo licznych działań i istniejącego potencjału sytuacja osób z niepełnosprawnościami na rynku pracy nadal wymaga poprawy. Potrzebne są:

Statystyki rynku pracy

Na koniec 2024 r. w Polsce było zarejestrowanych około 2,9 miliona osób z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności lub wskazaniem do ulg i uprawnień, co stanowi blisko 7,5 % ludności Polski. Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności to niemal 636 tys., umiarkowanym – 1,435 mln, a znacznym – 839 tys. Blisko 40 % osób z niepełnosprawnościami ma od 26 do 59 lat, co wskazuje na ogromny potencjał tej grupy na polskim rynku pracy i podkreśla potrzebę ich aktywizacji zawodowej.

Niestety mimo postępu technologicznego odsetek osób z wyższym wykształceniem wśród niepełnosprawnych nadal pozostaje niski i wynosi zaledwie 12 %, podczas gdy w ogólnej populacji Polaków ten wskaźnik sięga 40 %.

Stan prawny i system wsparcia zatrudnienia

Zgodnie z RehZawU są trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki. Osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności często nie są zdolne do samodzielnej egzystencji i wymagają stałej opieki, podczas gdy osoby z umiarkowanym stopniem mogą potrzebować czasowej pomocy.

W Polsce funkcjonuje 587 zakładów pracy chronionej i 146 zakładów aktywności zawodowej, które zatrudniają łącznie niecałe 106 tys. osób z niepełnosprawnościami, co stanowi około 20 % aktywnych zawodowo niepełnosprawnych.

Pracodawcy mogą zatrudniać osoby z niepełnosprawnościami także na tzw. otwartym rynku pracy, pod warunkiem dostosowania stanowiska pracy do ich potrzeb. Kontrolę warunków pracy przeprowadza Państwowa Inspekcja Pracy, która ocenia m.in. dostępność infrastruktury oraz bezpieczeństwo i higienę pracy.

Obowiązujące przepisy nie nakładają ograniczeń na zatrudnianie pracowników z niepełnosprawnościami przy dozorze mienia lub w ochronie, co ma na celu wyeliminowanie zjawiska dyskryminacji. W latach 2018 i 2021 Główny Inspektor Pracy postulował m.in. zmianę przepisów dotyczących czasu pracy i obowiązkowych badań lekarskich, jednak do dziś te regulacje nie uległy zmianie.

Kontrole warunków pracy i wykryte nieprawidłowości

W 2024 r. Państwowa Inspekcja Pracy przeprowadziła 948 kontroli w 728 podmiotach zatrudniających osoby z niepełnosprawnościami. Kontrole objęły zarówno zakłady chronione, zakłady aktywności zawodowej, jak i pracodawców na otwartym rynku.

Wśród nich:

W trakcie inspekcji stwierdzono liczne nieprawidłowości, które skutkowały wydaniem ponad 2,2 tys. decyzji i wniosków. Na przykład:

Wśród działań inspektorów pracy znalazły się m.in. decyzje dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy, nakazy wypłaty zaległych wynagrodzeń, a także skierowania pracowników do innych prac lub wykonania badań czynników szkodliwych.

W 2024 r. odnotowano także 85 wykroczeń przeciwko prawom pracownika, za które nałożono 38 mandatów na łączną kwotę 72,7 tys. zł. Skierowano do sądów 2 wnioski o ukaranie pracodawców naruszających przepisy.

Skargi i problemy zgłaszane przez osoby z niepełnosprawnościami

W 2024 r. osoby z niepełnosprawnościami zgłosiły 154 skargi na pracodawców, dotyczące 402 kwestii. Inspektorzy przeprowadzili 169 kontroli w 142 podmiotach, w wyniku których niemal połowa wykazała naruszenia przepisów ustawowych.

Najczęstsze problemy dotyczyły:

W odpowiedzi na skargi inspektorzy wydali 28 decyzji dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz 25 nakazów wypłaty odszkodowań, łącznie na kwotę ponad 574 tys. zł.

Źródło: pip.gov.pl

Raport z audytu KRI, jako dokument urzędowy wytworzony przez szkołę, stanowi informację publiczną

Szkoła publiczna (np. podstawowa, liceum, technikum) jest najczęściej jednostką organizacyjną sektora finansów publicznych, zazwyczaj działającą jako jednostka budżetowa. Na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1557) każda jednostka budżetowa – w tym szkoła jako jednostka organizacyjna jednostki samorządu terytorialnego – zobowiązana jest do okresowego przeprowadzania audytu bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych, w których przetwarza się informacje publiczne. Celem audytu jest weryfikacja zgodności stosowanych środków technicznych i organizacyjnych z minimalnymi wymaganiami określonymi w załączniku do rozporządzenia. Wynika to bezpośrednio z § 19 ust. 2 pkt 14 rozporządzenia Rady Ministrów z 21.5.2024 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 773), minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych.

Audyt może być wykonany zarówno przez pracownika jednostki, jak i przez podmiot zewnętrzny – przepisy nie nakładają obowiązku powierzenia tego zadania firmie zewnętrznej. Kluczowe jest, aby osoba przeprowadzająca audyt posiadała odpowiednie kwalifikacje oraz nie była zaangażowana w bieżące administrowanie audytowanym systemem – co wynika z zasady bezstronności. Zatem dopuszczalne jest powierzenie audytu informatykowi, administratorowi lub inspektorowi ochrony danych, pod warunkiem spełnienia wymogu niezależności.

Raport z audytu, jako dokument urzędowy wytworzony przez organ władzy publicznej w ramach realizacji zadań publicznych, mieści się w definicji informacji publicznej [art. 1 ust. 1 oraz art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 902; dalej: DostInfPubU)]. Może jednak zostać w całości lub częściowo wyłączony z udostępnienia, jeśli zawiera informacje niejawne, dane osobowe lub inne informacje prawnie chronione (art. 5 ust. 1 i 2 DostInfPubU). W takim przypadku organ obowiązany jest do odpowiedniego zanonimizowania danych lub do wydania decyzji administracyjnej o odmowie udostępnienia.

Opodatkowanie sieci wodociągowej podatkiem od nieruchomości

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 70; dalej: PodLokU) opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Natomiast z art. 1a ust. 1 pkt 2 PodLokU wynika, że budowla to obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Jak wiadomo, przepis ten częściowo został uznany za niezgodny z zasadą szczególnej określoności regulacji dotyczących danin publicznych (zob. art. 84 w zw. z art. 217 w zw. z art. 64 ust. 3 Konst) na mocy wyroku TK z 13.12.2017 r. (SK 48/15, Legalis) z dniem 27.12.2017 r. Zgodnie z tym wyrokiem przepis ten traci moc w zakresie, w jakim umożliwia uznanie za budowlę obiektu budowlanego, który spełnia kryteria bycia budynkiem, przewidziane w art. 1a ust. 1 pkt 1 PodLokU.

W innym orzeczeniu podniesiono też, że w art. 1a ust. 1 pkt 2 PodLokU nieprawidłowo odwołano się do „przepisów prawa budowlanego”, czyli także potencjalnie do przepisów aktów niższego rzędu niż ustawa, czyli rozporządzeń wydanych na podstawie np. ustawy prawo budowlane. Zgodnie ze stanowiskiem, jakie zostało zajęte w wyroku TK z 4.7.2023 r. (SK 14/21, Legalis):

Jeżeli chodzi o możliwość stosowania zakwestionowanego przepisu w okresie przejściowym, w wyroku NSA z 7.8.2024 r. (III FSK 1275/23, Legalis) podkreślono, że:

A zatem, póki co stosuje się art. 1a ust. 1 pkt 2 PodLokU w obecnym brzmieniu, który nakazuje odwołanie się do przepisów prawa budowlanego. Z art. 3 pkt 3 PrBud wynika więc, że budowla to każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem tablice reklamowe i urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni jądrowych, elektrowni wiatrowych, morskich turbin wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.

Natomiast wspomniany tu obiekt liniowy jest obiektem budowlanym, którego charakterystycznym parametrem jest długość, w szczególności droga wraz ze zjazdami, droga kolejowa, wodociąg, kanał, gazociąg, ciepłociąg, rurociąg, linia i trakcja elektroenergetyczna, linia kablowa nadziemna i, umieszczona bezpośrednio w ziemi, podziemna, wał przeciwpowodziowy oraz kanalizacja kablowa, przy czym kable zainstalowane w kanalizacji kablowej, kable zainstalowane w kanale technologicznym oraz kable telekomunikacyjne dowieszone do już istniejącej linii kablowej nadziemnej nie stanowią obiektu budowlanego lub jego części ani urządzenia budowlanego (art. 3 pkt 3a PrBud).

A zatem, sieci wodociągowe można uznać za budowle (obiekty liniowe) dla celów opodatkowania podatkiem od nieruchomości, co potwierdza m.in. NSA (zob. wyr. NSA z 24.3.2022 r., III FSK 415/21, Legalis).

Z obecnej wersji nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wynika m.in., że budowlami mają być:

1) obiekt niebędący budynkiem, wymieniony w załączniku nr 4 do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,

2) elektrownia wiatrowa, elektrownia jądrowa i elektrownia fotowoltaiczna, magazyn energii, kocioł, piec przemysłowy, kolej linowa, wyciąg narciarski, skocznia – wyłącznie w zakresie ich części budowlanych,

3) urządzenie budowlane – przyłącze oraz urządzenie instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków oraz inne urządzenie techniczne, związane z budynkiem lub budowlą, bezpośrednio zapewniające możliwość ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,

4) urządzenie techniczne oraz wolnostojąca instalacja przemysłowa inne niż wymienione w pkt a–c, wyłącznie w zakresie ich części budowlanych,

5) fundamenty pod maszyny oraz urządzenia techniczne, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.

Obiekty te będą mogły zostać zakwalifikowane jako budowla, jeżeli będą wzniesione w wyniku robót budowlanych.

Natomiast w załączniku nr 4 do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wymieniono m.in. występujące samodzielnie lub stanowiące element sieci obiekty, których charakterystycznym parametrem jest długość:

1) wodociąg, gazociąg, ciepłociąg oraz inny rurociąg,

2) trakcja elektroenergetyczna oraz linia elektroenergetyczna,

3) linia kablowa podziemna, umieszczona bezpośrednio w ziemi lub nadziemna, z wyłączeniem kabli telekomunikacyjnych dowieszonych do już istniejącej linii kablowej nadziemnej,

4) kanalizacja kablowa i kanał technologiczny, z wyłączeniem zainstalowanych w nich kabli,

5) inny kanał

– wraz z fundamentem, podbudową słupową oraz konstrukcją wsporczą, o ile je posiadają.

Z nową wersją projektu nowelizacji można zapoznać się na stronie: https://legislacja.gov.pl/projekt/12386262/katalog/13064854#13064854.

Warto przypomnieć jednak, że nie jest to ostateczna wersja projektu nowelizacji.

Zaliczenie drogi do jednej z kategorii dróg publicznych

Stosownie do art. 1 ustawy z 21.3.1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U.2024.320: dalej: DrPublU), „drogą publiczną” jest droga zaliczona na podstawie DrPublU do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych. Do dróg publicznych zalicza się przy tym m.in. drogi gminne. „Drogą” z kolei jest budowla składającą się z części i urządzeń drogi, budowli ziemnych, lub drogowych obiektów inżynierskich, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 7 PrBud, stanowiąca całość techniczno-użytkową, usytuowana w pasie drogowym i przeznaczona do ruchu lub postoju pojazdów, ruchu pieszych, ruchu osób poruszających się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt (art. 4 pkt 2 DrPublU).

Zaliczenie danej nieruchomości do kategorii dróg gminnych następuje jedynie w drodze uchwały rady gminy po zasięgnięciu opinii właściwego zarządu powiatu (art. 7 ust. 2 DrPublU). Również ustalenie przebiegu istniejących dróg gminnych następuje w drodze uchwały rady gminy.

Podjęcie uchwały o zaliczeniu danej nieruchomości do kategorii dróg gminnych skutkuje tym, że dana nieruchomość staje się drogą publiczną, która może być wykorzystywana wyłącznie zgodnie z jej przeznaczeniem oraz ograniczeniami wynikającymi z przepisów DrPublU. Przeznaczeniem drogi jest zaś prowadzenie ruchu drogowego. Dopuszczalne jest przy tym posadowienie obiektów budowlanych, przy czym obiekty te sytuowane są przy drogach i z uwzględnieniem zasad określonych w DrPublU (m.in. art. 43 DrPublU). Co do zasady bowiem w pasie drogowym mogą być sytuowane jedynie obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą.

Co przy tym istotne, zgodnie z art. 7 ust. 1 DrPublU, do dróg gminnych zalicza się drogi o znaczeniu lokalnym niezaliczone do innych kategorii, stanowiące uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom, z wyłączeniem jednakże dróg wewnętrznych. Do dróg takich ustawodawca zalicza zaś: drogi, parkingi oraz place przeznaczone do ruchu pojazdów, niezaliczone do żadnej z kategorii dróg publicznych i niezlokalizowane w pasie drogowym takiej drogi (art. 8 ust. 1 DrPublU).

Powyższe stanowisko znajduje przy tym potwierdzenie w orzecznictwie sądowoadministracyjnym. Przykładowo, w wyroku WSA w Olsztynie z 27.10.2009 r. (II SA/Ol 670/09, Legalis) wyjaśniono, iż aby droga posiadała status drogi publicznej, musi najpierw zostać zaliczona do takiej kategorii w drodze odrębnej uchwały rady gminy, w trybie art. 7 ust. 2 DrPublU. Nie jest wystarczający w tym względzie zapis MPZP.

Jak wyjaśnia się to również w orzecznictwie sądowoadministracyjnym, o możliwości zaliczenia drogi do kategorii drogi publicznej nie przesądzają takie cechy, jak połączenie z siecią dróg publicznych, powszechna dostępność czy brak możliwości innego wykorzystania, aniżeli jako drogi powszechnie dostępnej. Aby droga była uznana w świetle prawa za publiczną, musi stanowić własność organu publicznoprawnego i zostać w drodze aktu prawnego zaliczona do danej kategorii dróg (wyr. WSA w Opolu z 25.3.2021 r., I SA/Op 21/21, Legalis; wyr. NSA z 16.12.2020 r., II FSK 1843/18, Legalis).

Oddanie wolnego za pracę w święto przypadające w sobotę

Stosownie do postanowień art. 130 § 2 KP, każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin.

W 2025 r. święto 3 Maja wypada w sobotę. Oznacza to, że za sobotnie święto pracodawca jest zobligowany oddać pracownikom dzień wolny od pracy w innym terminie. A kiedy to zrobi zależy od tego, kiedy upływa okres rozliczeniowy. Należy bowiem przypomnieć, że zgodnie zKP, sobota jest dniem wolnym od pracy dla pracujących od poniedziałku do piątku z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w danym okresie rozliczeniowym. Skoro w grudniu święto przypadnie w sobotę, wówczas pracodawca musi obniżyć wymiar czasu pracy za ten miesiąc o 8 godzin.

Z kolei w myśl art. 151¹ § 1 KP, za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:

• 100% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:
  • w nocy,
  • w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
  • w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;
• 50% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony w pkt 1.

Niezależnie od powyższego, zgodnie z art. 151² § 1 KP, w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych pracodawca, na pisemny wniosek pracownika, może udzielić mu w tym samym wymiarze czasu wolnego od pracy.

Udzielenie czasu wolnego w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych może nastąpić także bez wniosku pracownika. W takim przypadku pracodawca udziela czasu wolnego od pracy, najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych, jednakże nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy.

W przypadkach określonych powyżej pracownikowi nie przysługuje dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych.

Ponadto, zgodnie z art. 151³ KP, pracownikowi, który wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym.

Jeśli więc pracownik świadczył pracę w święto, które było dla niego dniem wolnym od pracy, to za ten dzień przysługuje mu dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia, który może być zastąpiony dniem wolnym od pracy (na wniosek pracownika) lub 1,5 dnia (bez wniosku pracownika).

Badanie prawidłowości stawki podatku VAT w ofertach

Zgodnie z aktualnymi przepisami prawa zamawiający ma obowiązek zbadania prawidłowości przyjętej w ofertach stawki podatku VAT i odrzucenia oferty, która zawiera nieprawidłową stawkę podatku. Powyższe wynika bezpośrednio z art. 226 ust. 1 pkt 10 PrZamPubl, zgodnie z którym zamawiający zobowiązany jest do odrzucenia oferty, jeżeli zawiera ona błędy w obliczeniu ceny lub kosztu, jeżeli błędy te nie kwalifikują się do procedury poprawy omyłek zgodnie z art. 223 ust. 2 PrZamPubl.

Ponieważ przepisy PrZamPubl nie zawierają legalnej definicji błędu w obliczeniu ceny (lub kosztu), w tym zakresie należy posłużyć się wypracowanymi poglądami doktryny i orzecznictwem KIO. Zgodnie z nimi za błąd w obliczeniu ceny lub kosztu należy uznać błąd wynikający z nieprawidłowego ustalenia stanu faktycznego, a nie z wadliwie wykonanych działań rachunkowych (matematycznych). Z powyższego względu za klasyczny błąd w obliczeniu ceny zarówno w poprzednim, jak i obecnym stanie prawnym, uznaje się przyjęcie przez wykonawcę do wyliczenia ceny oferty niewłaściwej stawki podatku VAT.

Potwierdzenie powyższego znajdujemy m.in. w uchwale Sądu Najwyższego z 20.10.2011 r., (sygn. akt III CZP 52/11), w której SN orzekł, iż o porównywalności ofert, w zakresie zaproponowanej ceny, można mówić tylko wtedy, gdy określone w ofertach ceny, mające być przedmiotem porównywania, zostały obliczone przez wykonawców zabiegających o uzyskanie zamówienia publicznego z zachowaniem tych samych reguł. Z tego względu badanie ofert pod kątem błędów w obliczeniu ceny musi obejmować również ocenę przyjęcia przez wykonawcę prawidłowej stawki VAT.

Jednoznacznie więc zamawiający ma obowiązek zbadania, czy złożone w postępowaniu oferty nie podlegają odrzuceniu, w tym również do ustalenia, czy cena oferty została obliczona z uwzględnieniem właściwej stawki podatku VAT. Jeżeli zamawiający ma wątpliwość odnośnie do prawidłowości naliczenia stawki podatku VAT, może skorzystać z dyspozycji art. 223 ust. 1 PrZamPubl i wezwać wykonawcę do wyjaśnienia treści oferty w powyższym zakresie. Brak odpowiedzi lub uzyskanie 2 rozbieżnych odpowiedzi na wezwanie do wyjaśnień nie może jednak stanowić samoistnej podstawy odrzucenia oferty wykonawcy. To fakt zastosowania nieprawidłowej stawki VAT, a nie brak czy treść wyjaśnień, stanowi nieusuwalny błąd w obliczeniu ceny oferty, powodujący obowiązek odrzucenia oferty na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 10 PrZamPubl. Zamawiający musi więc, niezależnie od treści wyjaśnień czy faktu ich niezłożenia, mieć pewność, że podatek nie został naliczony prawidłowo. Z tego względu zamawiający musi posiadać wiedzę, która stawka podatku jest prawidłowa. Jeżeli interpretacja przepisów dotyczących danego przedmiotu zamówienia nie jest jednoznaczna i rodzi trudności, w celu uzyskania pewności zamawiający może zwrócić się do właściwego organu podatkowego z wnioskiem o indywidualną opinię prawną, która potwierdzi prawidłową stawką VAT obowiązującą na dzień składania ofert.

Wobec powyższego zamawiający będzie w stanie ocenić, czy w opisanym stanie faktycznym prawidłowa jest oferta ze stawką VAT 8%, czy ze stawką 23%. Ponieważ, jak już wyżej przytoczono zgodnie z uchwałą SN, o porównywalności ofert w zakresie zaproponowanej ceny można mówić tylko wtedy, gdy określone w ofertach ceny, mające być przedmiotem porównywania, zostały obliczone przez wykonawców zabiegających o uzyskanie zamówienia publicznego z zachowaniem tych samych reguł, nie ma możliwości, aby w stosunku do jednego i tego samego przedmiotu zamówienia uznać za prawidłowe obie oferty z rozbieżnymi stawkami podatku VAT.

Jeżeli więc ustalenia zamawiającego potwierdzą zaistnienia błędu w obliczeniu ceny w jednej z ofert, zamawiający zobowiązany będzie ją odrzucić.

Nowelizacja Ordynacji podatkowej i ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych od 1.5.2025 r.

W Dzienniku Ustaw RP w dniu 16 kwietnia br. została opublikowana ustawa z 4.4.2025 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2025 r. poz. 497). Ustawa ta wprowadza zmiany w odrębnych aktach prawnych, tj.:

1) w ustawie Ordynacja podatkowa (dalej: OrdPU),

2) w ustawie o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (dalej: DyscypFinPubU).

Zmiany w OrdPU polegają m.in. na dodaniu nowego przepisu, tj. art. 78 § 3 pkt 3a OrdPU o treści: „Oprocentowanie przysługuje: 3a) w przypadkach przewidzianych w art. 77 § 1 pkt 4 i 4a – od dnia powstania nadpłaty”.

Podany przepis nawiązuje do art. 77 § 1 pkt 4 i 4a OrdPU, które stanowią:

„§ 1. Nadpłata podlega zwrotowi w terminie:

4) 30 dni od dnia złożenia wniosku, o którym mowa w art. 74 [wniosek o nadpłatę która powstała w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego lub orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej]

4a) 30 dni od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego lub publikacji sentencji orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub od dnia, w którym uchylono lub zmieniono w całości lub w części akt normatywny, jeżeli wniosek, o którym mowa w art. 74, został złożony przed terminem wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego lub publikacji sentencji orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej”.

Dodanie nowego przepisu oznacza korzystną zmianę oprocentowania nadpłat dla podatników, bowiem odsetki od zwrotu podatku – gdy to wynika z korzystnego dla podatnika orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i TK – będą naliczane już od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu. Przed wprowadzeniem tego rozwiązania obowiązywał inny mniej korzystny przepis, który uzależniał liczenie odsetek od złożenia wniosku w określonym odgórnie terminie, który jednak został uchylony.

Natomiast zmiany w DyscypFinPubU polegają ogólnie rzecz ujmując na zmianie mechanizmu awizowania pism. Z punktu widzenia obwinionych (m.in. pracowników urzędów czy jednostek organizacyjnych gminy) to zmiany korzystne, bo wydłużono dla nich czas odbioru na przesyłkę. Dopiero, gdy tego nie zrobią, pismo pozostawiane jest dopiero w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. Warto przypomnieć, że chodzi o pisma kierowane przez:

1) rzecznika dyscypliny finansów publicznych (pełni funkcję oskarżyciela)

2) regionalne komisje orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych (pełni funkcję orzekającą – wydaje orzeczenia).

Wskazane podmioty dokonują doręczeń różnego rodzaju pism w toku postępowania, np. wezwania, zawiadomienia, zarządzenia, postanowienia lub orzeczenia.

Nowelizacja powoduje zmiana brzmienia art. 186 DyscypFinPubU (reguluje tzw. doręczenie zastępcze), który będzie posiadał treść następującą:

„1. W razie niemożności doręczenia pisma w sposób określony w art. 180 ust. 1 lub art. 184 operator pocztowy w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe przechowuje pismo przez okres 14 dni w swojej placówce pocztowej.

2. Zawiadomienie o pozostawieniu pisma wraz z informacją o możliwości jego odbioru w terminie 7 dni, licząc od dnia pozostawienia zawiadomienia w placówce pocztowej, umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej albo, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, albo w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata.

3. W przypadku niepodjęcia pisma w terminie, o którym mowa w ust. 2, pozostawia się powtórne zawiadomienie o możliwości odbioru pisma w terminie nie dłuższym niż 14 dni od daty pierwszego zawiadomienia.

4. W przypadku niepodjęcia pisma w terminie, o którym mowa w ust. 3, doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia okresu, o którym mowa w ust. 1, a pismo pozostawia się w aktach sprawy”.