Udzielanie pomocy finansowej między JST
Gmina – udzielając pomocy finansowej na realizację inwestycji innej gminie – może udzielić jej w wysokości wyższej niż 80% kosztów realizacji zadania.
Z kontekstu stanu faktycznego należy domniemywać, że wątpliwości związane są ze stosowaniem przepisów ustawy o finansach publicznych (dalej: FinPubU), w tym art. 128 FinPubU, zgodnie z którym:
„1. Udzielanie dotacji celowych dla jednostek samorządu terytorialnego określają odrębne ustawy.
2. Kwota dotacji na dofinansowanie zadań własnych bieżących i inwestycyjnych nie może stanowić więcej niż 80% kosztów realizacji zadania, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej”.
Należy jednak zauważyć, że ten przepis dotyczy dotacji (pomoc finansowa jest także dotacją), jednakże w kontekście relacji budżet państwa – budżet JST, a nie budżet JST – budżet JST.
Nie ma kwotowego/procentowego ograniczenia w udzielaniu pomocy finansowej pomiędzy JST. Oznacza to, że gmina – udzielając pomocy finansowej na realizację inwestycji innej gminie – może udzielić jej w wysokości wyższej niż 80% kosztów realizacji zadania. W tym zakresie należy podjąć standardową uchwałę w sprawie pomocy finansowej na podstawie art. 220 FinPubU w zw. z art. 216 ust. 2 pkt 5 FinPubU w zw. z odpowiednimi przepisami ustawy o samorządzie gminnym.
Kolejna kadencja dyrektora przedszkola przechodzącego na emeryturę
Należy uznać, że dyrektor może przejść na emeryturę, np. 27.8.2025 r. i jednocześnie podjąć pracę jako dyrektor przedszkola od 1.9.2025 r.
Z przepisów Karty Nauczyciela nie wynika jednoznacznie, czy możliwe jest podjęcie pracy przez dyrektora jednostki. Z art. 10 Karty Nauczyciela wynika m.in., że „stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się w szkole, a w przypadku powołania zespołu szkół jako odrębnej jednostki organizacyjnej – w zespole szkół na podstawie umowy o pracę lub mianowania, z zastrzeżeniem ust. 8”.
Jak podano w wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 25.9.2019 r. (III AUa 460/19, Legalis) – w świetle wykładni art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS podstawą otrzymania emerytury jest rozwiązanie stosunku pracy. Tym samym osoby, które składają do ZUS wniosek o przyznanie emerytury, muszą przedłożyć świadectwo pracy. Pomiędzy wydaniem świadectwa pracy, a nową umową o pracę powinna wystąpić przynajmniej jednodniowa przerwa. Regulacja art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS wyklucza wypłatę świadczeń emerytalnych w okresie kontynuowania stosunku pracy z poprzednim pracodawcą bez uprzedniego rozwiązania z nim stosunku pracy.
Zatem, w świetle powyższego należy uznać, że dyrektor może przejść na emeryturę, np. 27.8.2025 r. i jednocześnie podjąć pracę jako dyrektor przedszkola od 1.9.2025 r.
Specyfika instalacji do magazynowania odpadów
Przykładem instalacji do magazynowania odpadów jest chłodnia wykorzystywana do magazynowania zakaźnych odpadów medycznych lub weterynaryjnych – stanowiąca stacjonarne urządzenie techniczne, którego eksploatacja może spowodować emisję.
Pojęcie instalacji do magazynowania odpadów należy wyprowadzić z ogólnego pojęcia instalacji zawartej w przepisach ustawy Prawo ochrony środowiska (dalej: PrOchrŚrod).
Zgodnie z art. 3 pkt 6 PrOchrŚrod pojęcie instalacji obejmuje:
1) stacjonarne urządzenie techniczne,
2) zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu,
3) budowle niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami,
– których eksploatacja może spowodować emisję.
W kontekście zadanego pytania, kwestię instalacji, w której mogą być magazynowane odpady, wyłączającej jednocześnie obiekt budowlany (przyjmujący postać m.in. budowli) rozpatrywałabym w odniesieniu do stacjonarnych urządzeń technicznych mogących powodować emisję i ich zespołów powiązanych technologicznie, położonych na terenie jednego zakładu (ujętych w art. 3 pkt 6 lit. a i b PrOchrŚrod).
Przykładem instalacji, w postaci stacjonarnego urządzenia technicznego, wykorzystywanego do magazynowania odpadów może być chłodnia, w której magazynuje się np. zakaźne odpady medyczne lub weterynaryjne. Ponadto inne urządzenia techniczne lub ich zespoły posiadają zasobniki (zbiorniki) niestanowiące budowli, które mogą być miejscami magazynowania odpadów, w części składowej instalacji.
Okresy składkowe KRUS a wysługa lat w budżetówce
W jednostkach budżetowych do stażu pracy, w tym do wysługi lat oraz do nagrody jubileuszowej, zalicza się okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym. Taki okres należy jednak odpowiednio udokumentować. Jednym z możliwych dowodów mogą być dokumenty potwierdzające opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne rolników (KRUS).
Okres prowadzenia gospodarstwa rolnego wlicza się do pracowniczego stażu pracy po spełnieniu warunków określonych w ustawie z dnia 20.7.1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz.U. z 1990 r. nr 54, poz. 310 ze zm.; dalej: ustawa). Ustawa ta wskazuje szczegółową procedurę, którą pracownik musi przejść, aby okres ten został zaliczony. Pracodawca z sektora finansów publicznych ma obowiązek wymagać od pracownika dopełnienia tej procedury.
Krok 1.
Pracownik składa wniosek do właściwego urzędu gminy o wydanie zaświadczenia potwierdzającego okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym – w celu przedłożenia go pracodawcy.
Krok 2.
Organ gminy wydaje stosowne zaświadczenie albo na piśmie zawiadamia wnioskodawcę, że nie dysponuje dokumentami uzasadniającymi wydanie zaświadczenia o pracy zainteresowanej osoby w indywidualnym gospodarstwie rolnym.
Krok 3.
Jeżeli pracownik dysponuje kopią swojego wniosku do organu gminy oraz pismem od organu gminy, wówczas zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy, okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym mogą być udowodnione zeznaniami co najmniej 2 świadków zamieszkujących w tym czasie na terenie, na którym jest położone to gospodarstwo rolne. Określenie „mogą być udowodnione” należy interpretować w ten sposób, że pracownik może przedstawić także inne dowody, np. dokumenty z KRUS. Jednakże, aby wypełnić procedurę z ustawy, wskazane jest, aby pracownik dostarczył także zeznania świadków.
W przypadku pracodawców prywatnych, którzy wypłacają dodatek stażowy lub nagrodę jubileuszową, możliwe jest zaliczenie okresu prowadzenia gospodarstwa rolnego do stażu pracy na podstawie dowolnych wiarygodnych dokumentów, bez konieczności przeprowadzania pełnej procedury przewidzianej ustawą.
Został tylko rok na uchwalenie przez gminy planów ogólnych
Na platformie OnGeo.pl 30.6.2025 r. ukazał się bardzo szczegółowy raport nt. zaawansowania prac nad sporządzaniem gminnych planów ogólnych. Tryb opracowania oraz zasady uchwalania i stosowania tego nowego, obowiązkowego dokumentu planistycznego, określiła obszerna nowelizacja (ustawa z 7.7.2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1688 ze zm.)), obowiązująca od 24.9.2023 r.
Pomimo upływu już niemal 2 lat żadna spośród 2479 polskich gmin nie uchwaliła jeszcze planu ogólnego, a zaledwie 5% z nich opublikowało projekty tych planów, co oznacza, że są mniej więcej w połowie procedury planistycznej. Nadal nieco ponad 14% gmin nie przystąpiło w ogóle do sporządzenia tego planu. Natomiast niemal 81% gmin zgłosiło rozpoczęcie prac planistycznych, ale jest we wstępnej fazie procedury (zbierania wniosków, opiniowania lub uzgadniania), gdyż nadal nie opublikowało projektu planu ogólnego.
Od 1.7.2026 r. podstawą nowych inwestycji będą więc obowiązujące w tym dniu miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz decyzje o warunkach zabudowy, które zostaną wydane do końca 2025 r. (z zastrzeżeniem, że tylko te spośród tych decyzji, które zyskają walor prawomocności do 31.12.2025 r. będą bezterminowe, a wszystkie pozostałe będą obowiązywać przez 5 lat).
Szczegółowa analiza zaawansowania prac planistycznych znajduje się pod linkiem: https://blog.ongeo.pl/ile-gmin-opublikowalo-pog
Termin zawarcia umowy w przypadku gdy jedna z dwóch złożonych ofert wpłynęła po terminie
W postępowaniu prowadzonym w trybie podstawowym na podstawie art. 275 pkt 1 ustawy Prawo zamówień publicznych (dalej: PrZamPubl) zamawiający nie może zawrzeć umowy wcześniej niż 5 dni od dnia przesłania elektronicznie zawiadomienia o wyborze najkorzystniejszej oferty, jeśli w postępowaniu wpłynęły dwie oferty, nawet jeśli jedna z nich została złożona po upływie terminu składania ofert.
Zgodnie z art. 308 ust. 2 PrZamPubl zamawiający zawiera umowę w sprawie zamówienia publicznego, z uwzględnieniem art. 577 PrZamPubl (zakaz zawarcia umowy do czasu ogłoszenia przez Izbę wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie odwoławcze), w terminie nie krótszym niż 5 dni od dnia przesłania zawiadomienia o wyborze najkorzystniejszej oferty, jeżeli zawiadomienie to zostało przesłane przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, albo 10 dni, jeżeli zostało przesłane w inny sposób.
Jak wynika z art. 308 ust. 3 pkt 1 lit a PrZamPubl zamawiający może zawrzeć umowę w sprawie zamówienia publicznego przed upływem terminu, o którym mowa wyżej, jeżeli w postępowaniu o udzielenie zamówienia prowadzonym w trybie podstawowym złożono tylko jedną ofertę.
Oferta, która wpłynęła po terminie składania ofert, jest oceniana w toku badania i oceny ofert. Oczywiście badanie to następuje w ograniczonym zakresie, tj. w granicach koniecznych dla ustalenia terminu, w jakim została złożona, i zastosowania art. 226 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 266 PrZamPubl. Oferta, która wpłynęła po terminie, jest uznawana za „pełnoprawną ofertę” podlegającą ocenie i w konsekwencji odrzuceniu.
Na czynność odrzucenia wykonawca może wnieść odwołanie. Stąd też, konieczne jest zachowanie tzw. okresu standstill (czyli określonego terminu między wyborem oferty a zawarciem umowy) chociażby dlatego, żeby umożliwić wykonawcy wniesienie odwołania od czynności odrzucenia oferty na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 1 PrZamPubl.
Podatki lokalne: różnicowanie wysokości wynagrodzenia za inkaso
Należy uznać, że w podanym zakresie przedmiotowym ustawodawca pozostawił lokalnemu prawodawcy „swobodę”. W konsekwencji możliwe są różne rozwiązania, zarówno takie, w których wynagrodzenie za inkaso zostanie ustalone na tożsamym poziomie, w każdym przypadku poboru podatku, jak i rozwiązanie przewidujące różnicowanie wysokości wynagrodzenia za inkaso ze względu na różne okoliczności poboru podatku. Zatem, w podanym stanie faktycznym możliwe jest różnicowanie.
W ocenie prawnej znaczenie ma art. 19 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, z którego wynika, że:
„Rada gminy, w drodze uchwały:
2) może zarządzić pobór tych opłat w drodze inkasa oraz określić inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso, a także może wprowadzić obowiązek prowadzenia przez inkasentów ewidencji osób zobowiązanych do uiszczania opłaty miejscowej lub opłaty uzdrowiskowej oraz określić szczegółowy zakres danych zawartych w tych ewidencjach, uwzględniając konieczność zapewnienia prawidłowego poboru tych opłat”.
Z podanej delegacji nie wynika jednoznacznie, czy rada gminy jest władna określić odrębny poziom wynagrodzenia inkasenta w zależności np. od statusu prawnego podmiotów, od których będzie dokonywany pobór podatków w drodze inkasa. Należy jednak uznać, że w tym zakresie przedmiotowym ustawodawca pozostawił lokalnemu prawodawcy „swobodę”. W konsekwencji możliwe są różne rozwiązania, zarówno takie, w których wynagrodzenie za inkaso zostanie ustalone na tożsamym poziomie – w każdym przypadku poboru podatku, jak i rozwiązanie przewidujące różnicowanie wysokości wynagrodzenia za inkaso ze względu na różne okoliczności poboru podatku.
Naruszeniem konstytucyjnej równości przy wynagradzaniu inkasentów – sołtysów byłaby jedynie taka sytuacja, gdyby ktoś z nich został w ogóle pozbawiony wynagrodzenia za swe wykonywane czynności pomocnicze w sferze zbierania i odprowadzania należności podatkowych. Różnicowanie natomiast wynagrodzenia inkasenta jest możliwe i nie narusza obowiązującego porządku prawnego (wyr. WSA w Warszawie z 6.11.2013 r., III SA/Wa 1159/13, Legalis).
Można zmienić liczbę członków rady sołeckiej
Można zmienić liczbę członków rady sołeckiej i przeprowadzić wybory uzupełniające. Należy jednak pamiętać, że zmiana statutu wymaga przeprowadzenia konsultacji społecznych.
Ustawa o samorządzie gminnym (dalej: SamGminU), która stanowi o obowiązku powołania rady sołeckiej (art. 36 SamGmin) nie zawiera nigdzie regulacji dotyczących tego, z ilu członków ma się ona składać.
Jednocześnie przekazuje radzie gminy „(…) kompetencję do ustalenia reguł, które pozwolą na wybór organów jednostki pomocniczej. Kluczowe jest przy tym stworzenie takiej ordynacji wyborczej, która gwarantować będzie obsadzenie poszczególnych stanowisk (choć przepis kompetencyjny nie zawiera tożsamej wytycznej jak art. 5c ust. 5 in fine SamGminU, to należy dążyć do «zapewnienia sprawnego sposobu wyboru» organów), gdyż jednostka pomocnicza bez organów nie może funkcjonować” (Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz; C.H.Beck 2023).
Zasady te są uregulowane w statucie gminy. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie w wyroku z 3.3.2021 r. (II SA/Go 133/21, Legalis) podkreślił, że intencją ustawodawcy było zostawienie jednostkom samorządu terytorialnego znacznej swobody w kształtowaniu zasad wyboru organów jednostek pomocniczych: „Gdyby ustawodawca zamierzał objąć ustawową regulacją także odwołanie sołtysa lub rady sołeckiej, to uczyniłby to w ustawie. Stąd brak w tym zakresie regulacji nie stanowi wady ustawy ani też nie jest zaniechaniem prawodawczym. Ustawodawca, kierując się zasadą samodzielności, pozostawił kwestie regulacji odwoływania (a nawet samej możliwości odwoływania) sołtysa zapisom statutów jednostek pomocniczych, co również odnosi się do członków rady sołeckiej”.
Z kolei NSA podkreślił, że rada sołecka nie jest organem samodzielnym, nie stanowi też prawa, zatem można przyjąć, że jej liczebność powinna być dostosowana do „potrzeb” sołtysa, który najlepiej zna miejscową sytuację: Rada sołecka jest powoływana obligatoryjnie, ale nie jest organem samodzielnym; jest to wyłącznie organ o charakterze doradczym i opiniodawczym, utworzony w celu wspomagania sołtysa w realizacji jego zadań (III OSK 3127/21, Legalis).
Z tego powodu, zdaniem autora, należy uznać, że sołtys ma prawo zgłosić wniosek, o którym mowa w pytaniu, a rada gminy zmienić statut sołectwa, jednak z zachowaniem zasad (przeprowadzenia konsultacji społecznych).
Zgodnie z art. 35 ust. 3 pkt 2 SamGminU statut każdej jednostki pomocniczej określa w szczególności zasady i tryb wyborów organów jednostki pomocniczej. Skoro stosownie do art. 35 ust. 1 SamGminU statut jednostce pomocniczej uchwala rada gminy, po obligatoryjnym przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami, to także zmiana materii statutowej jednostki pomocniczej wymaga dochowania procedury objętej art. 35 ust. 1 SamGminU, a więc obligatoryjnego przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami (wyrok WSA w Krakowie z 22.12.2022 r., III SA/Kr 988/22, Legalis).
Deregulacja dotycząca umów pomiędzy inwestorem a wykonawcą robót budowlanych
Obecne przepisy nakładają na inwestora obowiązek zgłoszenia sprzeciwu wobec podwykonawcy w ciągu 30 dni od zawarcia przez wykonawcę umowy z podwykonawcą bez możliwości modyfikowania tego terminu. W praktyce często prowadzi to do opóźnień, zwłaszcza w przypadku realizacji mniejszych czy też mniej skomplikowanych projektów budowlanych.
Po uchwaleniu nowelizacji inwestor i wykonawca będą mogli wspólnie ustalić krótszy termin na zgłoszenie sprzeciwu, o ile zostanie on wyraźnie wskazany w umowie. Dodatkowo projekt przewiduje wprowadzenie zasady, że termin ustalony wobec podwykonawcy nie może być krótszy niż ten uzgodniony między inwestorem a wykonawcą głównym.
Nowe przepisy mają dość krótki okres vacatio legis, bo jedynie 14 dni licząc od ogłoszenia ich w Dzienniku Ustaw.
Projekt obecnie skierowano do Biura Legislacji Kancelarii Sejmu.
Uprawnienia straży gminnej do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego
Skoro przepisy rozporządzenia nie przyznają strażnikom gminnym uprawnienia do nakładania grzywny za czyny określone przepisami art. 10 ust. 2d ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: CzystGmU), to tym samym brak jest takiej kompetencji. Ogólną kompetencję w tym zakresie (wykrywania wykroczeń) ma Policja.
Z § 2 rozporządzenia w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego wynika m.in.:
„1.Strażnicy są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w: […]
5) art. 10 ust. 1–2c CzystGmU”.
Z kolei, z art. 10 CzystGmU wynika:
„2d. Kto utrudnia lub udaremnia przeprowadzenie kontroli, o której mowa w art. 6 ust. 5a
– podlega karze grzywny”.
W interpretacji przepisów prawa, a szczególnie publicznego, należy uwzględniać przede wszystkim wykładnię gramatyczną, a jednocześnie kluczowa jest zasada, że przepisów kompetencyjnych nie można interpretować w sposób rozszerzający. W tych uwarunkowaniach, skoro przepisy rozporządzenia nie przyznają strażnikom gminnym uprawnienia do nakładania grzywny za czyny określone przepisami art. 10 ust. 2d CzystGmU, to tym samym brak takiej kompetencji.
Ogólną kompetencję w tym zakresie (wykrywania wykroczeń) ma Policja. W doktrynie [A. Sakowicz (red.), Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2024] wskazuje się m.in., że uchylenie na mocy nowelizacji z 22.5.2003 r. przepisu art. 95 § 2 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia upoważniającego m.in. ministra właściwego do spraw wewnętrznych do określenia w drodze rozporządzenia, wykazu wykroczeń, za które policjanci są uprawnieni do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego, oznaczało istotną zmianę modelową. Obecnie Policja korzysta z pełnej kompetencji mandatowej, tzn. policjanci są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wszystkie wykroczenia, które leżą w zakresie działania Policji, bez jakichkolwiek ograniczeń.
W art. 1 ust. 2 pkt 4 ustawy o Policji postanowiono:
„2. Do podstawowych zadań Policji należą:
4) wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców”.
