Uzupełnienie wykształcenia na stanowisko nauczyciela wspomagającego
Dla nauczycieli, których ukończyli studia pierwszego stopnia (licencjackie) przed 2019 r., ukończenie studiów podyplomowych pozwala na zdobycie uprawnień do nauczania w szkole podstawowej przedmiotu innego niż kierunek ich studiów.
Osoba po studiach licencjackich – Pedagogika ma kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole podstawowej. Jednocześnie przepis art. 35 rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (dalej: NauczKwalifR) wskazuje, że kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela, posiada osoba, która ukończyła studia prowadzone zgodnie z przepisami obowiązującymi przed 3.8.2019 r. w zakresie pedagogiki specjalnej i posiada przygotowanie pedagogiczne. Przepis nie wskazuje, jakie studia pierwszego czy drugiego stopnia) więc należy ten przepis stosowań zarówno do studiów licencjackich jak i magisterskich.
Na stronie internetowej ME (https://www.gov.pl/web/edukacja/pedagog-specjalny–odpowiedzi-na-najczesciej-zadawane-pytania) wyjaśniono, że pojęcie pedagogiki specjalnej jest pojęciem pojemnym, jednak należy łączyć je z następującymi kierunkami studiów/ specjalizacjami:
- rewalidacja (niegdysiejsza nazwa „pedagogiki specjalnej”);
- resocjalizacja;
- surdopedagogika;
- tyflopedagogika;
- oligofrenopedagogika;
- edukacja i terapia osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu;
- edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną;
- pedagogika resocjalizacyjna;
- pedagogika zdolnych i uzdolnionych;
- logopedia tylko jeśli są to studia pięcioletnie, dające tytuł magistra pedagogiki specjalnej ze specjalnością logopedia;
- pedagogika korekcyjna.
Mając na względzie, że pedagogika w specjalności resocjalizacja znajduje się w zakresie pedagogiki specjalnej, to osoba, o której mowa w pytaniu spełnia wymogi, o których mowa w art. 35 pkt 5 NauczKwalifR.
Niezależnie od powyższych wyjaśnień osoba po studiach licencjackich, ukończonych przed 2019 r., może kończąc ukończyć studia podyplomowe uzyskać w dodatkowe kwalifikacje do nauczania w szkole podstawowej, stosownie do art. 3 ust. 2 lit. c NauczKwalifR (Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w klasach IV-VIII szkół podstawowych, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i oddziałów specjalnych w szkołach podstawowych ogólnodostępnych oraz szkół podstawowych w okręgowych ośrodkach wychowawczych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, posiada również osoba, która ukończyła studia pierwszego stopnia prowadzone zgodnie z przepisami obowiązującymi przed dniem 3.8.2019 r. na kierunku innym (specjalności innej) niż określone w lit. a i b (kierunek ukończenia studiów zgodny z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami) i posiada przygotowanie pedagogiczne oraz ukończyła albo studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć albo kurs kwalifikacyjny w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć.
Sprawozdanie dotyczące zgłoszeń zewnętrznych
Nie, ponieważ sprawozdanie nie jest aktem prawa miejscowego, tylko czynnością materialno-techniczną.
Kompetencje rady gminy określają przepisy ustawy o samorządzie gminnym, jednakże nie wynika z nich uprawnienie tego organu do zatwierdzania sprawozdań dotyczących zgłaszania naruszeń prawa.
Zgodnie z art. 33 ustawy o ochronie sygnalistów procedurę zgłoszeń zewnętrznych przyjmuje organ publiczny. Ten sam organ, zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy o ochronie sygnalistów sporządza sprawozdanie. Trzeba jednak mieć na uwadze, że organem publicznym na poziomie gminy jest rada gminy oraz organ wykonawczy, tj. wójt/burmistrz/prezydent miasta. To organ wykonawczy jest uprawniony do działań związanych ze zgłoszeniami prawa w trybie ustawy o ochronie sygnalistów (podejmuje działania następcze, prowadzi postępowania), co wynika z jego statusu w gminie jako organu kierującego bieżącymi sprawami gminy oraz działalnością urzędu gminy (procedura odnosi się do konkretnych wydziałów urzędu gminy i określa kanały zgłoszeń). Nadto, w przepisach ustawy o ochronie sygnalistów ustawodawca nie przewidział delegacji dla rady gminy do stanowienia w drodze uchwał o procedurach zgłoszeń.
Również ten organ (wykonawczy) sporządzi sprawozdanie, do czego nie jest jednak wymagana forma aktu prawa miejscowego (sporządzenie sprawozdania jest czynnością materialno-techniczną).
Zwrot nierozliczonych zaliczek w ramach projektów finansowanych ze środków KPO
W zakresie środków z KPO aktualne są reguły, stosownie do których nierozliczenie środków skutkuje naliczeniem odsetek, jak od zaległości podatkowych, od dnia otrzymania środków przez beneficjenta do dnia dokonania zwrotu.
Podstawą prawną dla KPO jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) ustanawiające Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
W wymiarze prawa krajowego najistotniejsze znaczenia ma ustawa o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027.
Zgodnie z art. 14ll ustawy o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027: „Inwestycje w ramach planu rozwojowego, których realizacja jest finansowana ze środków wsparcia bezzwrotnego, o którym mowa w art. 6 ust. 1 lit. a rozporządzenia 2021/241, w zakresie objętym finansowaniem z tego wsparcia, są finansowane ze środków pochodzących z budżetu środków europejskich lub ze środków PFR, o których mowa w art. 16a ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o systemie instytucji rozwoju (Dz. U. z 2022 r. poz. 760 i 1079)”.
Powyższe oznacza, że środki z KPO mają charakter środków europejskich w znaczeniu przepisów ustawy o finansach publicznych (dalej: FinPubU), co potwierdza art. 5 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 5 ust. 3 pkt 5d FinPubU.
Wobec powyższego aktualne są w zakresie tych środków przepisy ustawy o finansach publicznych (art. 202 FinPubU), z zastrzeżeniem przepisów tej ustawy o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027.
Wśród interesujących nas unormowań należy powołać art. 14lzh ust.1 i art. 14lzh ust. 2 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (dalej: PolRozwojuU), zgodnie z którymi: „Instytucja odpowiedzialna za realizację inwestycji zawiera z podmiotem wnioskującym o objęcie wsparciem, którego przedsięwzięcie zostało wybrane do objęcia wsparciem z planu rozwojowego, umowę o objęcie przedsięwzięcia wsparciem z planu rozwojowego. Umowa o objęcie przedsięwzięcia wsparciem bezzwrotnym z planu rozwojowego określa zasady realizacji przedsięwzięcia, w tym w szczególności: termin i sposób rozliczenia przedsięwzięcia oraz ewentualnych zaliczek oraz warunki i terminy zwrotu środków, w tym środków nieprawidłowo wykorzystanych lub pobranych w nadmiernej wysokości lub w sposób nienależny”.
Ponadto – zgodnie z art. 14ls ust. 1 PolRozwojuU – w przypadku, gdy środki przeznaczone na realizację planu rozwojowego są:
1) wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem,
2) wykorzystane z naruszeniem procedur obowiązujących przy ich wykorzystaniu, w tym postanowień umowy, o której mowa w art. 14lzh PolRozwojuU,
3) pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości
– podlegają zwrotowi wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków, w terminie 14 dni od dnia doręczenia ostatecznej decyzji, o której mowa w art. 14ls ust. 3 PolRozwojuU, na wskazany w tej decyzji rachunek bankowy.
Opracowanie propozycji zmian w standardach kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodów medycznych w zakresie medycyny pola walki
Ministra Zdrowia zarządzeniem z dniem 9.12.2025 r. powołała Zespół do spraw opracowania propozycji zmian w standardach kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty i ratownika medycznego w zakresie medycyny pola walki (Dz.Urz.Min.Zdr. z 2025 r. poz. 93).
W zarządzeniu określono, że zadaniem zespołu jest opracowanie propozycji zmiany rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 26.7.2019 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty i ratownika medycznego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 755 ze zm.) w celu m.in. uzupełnienia efektów kształcenia w zakresie medycyny pola walki.
Zespół jest organem pomocniczym ministra właściwego do spraw zdrowia. Pracami zespołu kieruje Dyrektor Departamentu Rozwoju Kadr Medycznych w Ministerstwie Zdrowia, a jego zastępcą jest wicedyrektor odpowiedzialny za nadzór nad kształceniem m.in. pielęgniarek, położnych i ratowników. W skład zespołu wchodzą również przedstawiciele Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, wojskowej służby zdrowia, środowiska ratownictwa medycznego oraz reprezentanci rektorów uczelni medycznych i parlamentu studentów. W pracach zespołu mogą uczestniczyć, z głosem doradczym, osoby niebędące jego członkami, zaproszone przez Przewodniczącego lub Zastępcę Przewodniczącego Zespołu.
Zadaniem zespołu jest opracowanie propozycji zmiany rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 26.7.2019 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty i ratownika medycznego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 755 ze zm.), w tym:
1) dokonanie przeglądu oraz zaproponowanie zmian do aktualnego zestawu efektów kształcenia w zakresie medycyny pola walki,
2) uzupełnienie efektów kształcenia w zakresie medycyny pola walki.
Zespół będzie obradował na posiedzeniach zarówno stacjonarnie w siedzibie Ministerstwa Zdrowia, jak i zdalnie. Zespół podejmuje decyzje w formie uchwał, zwykłą większością głosów, a przy równej liczbie głosów rozstrzyga głos przewodniczącego. Pierwsze posiedzenie powinno odbyć się w ciągu 21 dni od wejścia w życie zarządzenia.
Zauważyć należy, że zespół ulega rozwiązaniu z dniem przedłożenia Ministrowi Zdrowia przez Przewodniczącego propozycji zmiany rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 26.7.2019 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty i ratownika medycznego w zakresie medycyny pola walki. Na realizację powyższego zadania zespół ma maksymalny czas do 31.5.2026 r. Wydaje się, że tak krótki termin na przedłożenie propozycji zmian w standardach kształcenia w zawodach medycznych może oznaczać, że Ministra Zdrowia oczekuje szybkich i konkretnych propozycji zmian w standardach kształcenia w zawodach medycznych.
Zarządzenie weszło w życie z dniem 10.12.2025 r.
Centralny Rejestr Umów JSFP
Niezmiernie ważne dla JSFP jest przede wszystkim to, że w uchwalonej ustawie ostatecznie wprowadzono obowiązek ujawniania informacji o wszystkich umowach zawieranych przez JSFP w ww. formach, niezależnie od wartości zawartej umowy (choć miało to dotyczyć początkowo umów o wartości 10 000 zł netto, a potem o wartości 500 zł).
W CRU zamawiający – JSFP będą udostępniać i aktualizować bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 30 dni odpowiednio od dnia zawarcia umowy lub zaistnienia zmiany informacji o umowie, następujące informacje o umowie:
- numer umowy – o ile taki numer nadano;
- datę zawarcia umowy;
- okres, na jaki umowa została zawarta;
- oznaczenie stron umowy;
- wskazanie przedmiotu umowy;
- wartość umowy;
- wskazanie, czy umowa jest finansowana ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2–3 ustawy o finansach publicznych;
- status umowy i dzień zakończenia obowiązywania umowy;
- podstawę prawną nieudostępnienia informacji o umowie oraz organ lub osobę, które dokonały wyłączenia jawności danej informacji;
- podstawę dokonania aktualizacji informacji, o ile dokonano takiej aktualizacji.
Warto podkreślić, że nieupublicznienie przez JSFP informacji o umowach w CRU nie wyłączy dostępu do tych informacji. Podmiot zainteresowany wciąż będzie dysponował bowiem uprawnieniem do uzyskania dostępu do tych danych w trybie wnioskowym na podstawie przepisów o dostępie do informacji publicznej.
Podział działki pod drogi wewnętrzne
Podział nieruchomości poprzez wydzielenie działki poniżej 0,3000 ha, projektowanej pod drogę wewnętrzną, jest dopuszczalny.
Zgodnie z art. 93 ust. 2a ustawy o gospodarce nieruchomościami (dalej: GospNierU), co do zasady podział nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w MPZP na cele rolne i leśne, powodujący wydzielenie działki gruntu o powierzchni mniejszej niż 0,3000 ha, jest dopuszczalny pod warunkiem, że działka ta zostanie przeznaczona na powiększenie sąsiedniej nieruchomości lub dokonana zostanie regulacja granic między sąsiadującymi nieruchomościami. Jednakże w myśl art. 93 ust. 3a GospNierU opisanych wyżej warunków nie stosuje się m.in. do działek gruntu projektowanych do wydzielenia pod drogi wewnętrzne. Inaczej mówiąc, dopuszczalny jest podział nieruchomości poprzez wydzielenie działki poniżej 0,3000 ha, projektowanej pod drogę wewnętrzną. Działki, o których mowa wyżej, mogą zatem zostać wydzielone, o ile będą projektowane pod drogi wewnętrzne. Jak wskazuje się w literaturze przedmiotu: „Jeśli wydzielenie działki rolnej lub leśnej o powierzchni mniejszej niż 0,3000 ha następuje w celu utworzenia drogi wewnętrznej, która zapewnić ma obsługę komunikacyjną pozostałym działkom, to działka ta nie musi być zbywana na powiększenie nieruchomości sąsiedniej (zgodnie z zawartym w art. 93 ust. 3a GospNierU wyłączeniem). Jednakże wydzielenie pod drogę wewnętrzną działki gruntu o powierzchni mniejszej niż 0,3000 ha wymaga wydania decyzji o zatwierdzeniu podziału nieruchomości – obowiązek wydania takiej decyzji wynika z art. 96 ust. 1 w zw. z art. 93 ust. 1 i 3a GospNierU” (E. Bończak-Kucharczyk [w:] Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz aktualizowany, 2025, art. 93). Trzeba jednak pamiętać, że: „W przepisie tym forma liczby mnogiej odnosi się działek pod drogi wewnętrzne, również użytych w liczbie mnogiej, nie zaś do innych działek powstałych w wyniku podziału (wyrok WSA w Warszawie z dnia 2.06.2023r. sygn. akt I SA/Wa 1968/22)”. Innymi słowy, powierzchnię poniżej 0,3000 ha mogą posiadać wyłącznie działki pod drogi wewnętrzne.
W kontekście zadanego pytania (planowanie ustanowienie drogi gminnej) warto podkreślić, że opisany wyżej podział nie dotyczy dróg publicznych, lecz tylko wewnętrznych.
Założenia do projektu ustawy o wzmocnieniu stosowania prawa do jednakowego wynagrodzenia mężczyzn i kobiet za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości
Najważniejsze zmiany przewidziane w projekcie ustawy o wzmocnieniu stosowania prawa do jednakowego wynagrodzenia mężczyzn i kobiet za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości
Zobowiązanie pracodawców, bez względu na ich wielkość, do posiadania struktur wynagrodzeń umożliwiających analizę, czy pracownicy znajdują się w porównywalnej sytuacji. W celu wdrożenia Dyrektywy w projekcie określono jako wymóg minimalny stosowanie czterech obligatoryjnych kryteriów oceny wartości pracy (umiejętności, wysiłek, odpowiedzialność i warunki pracy). Pracodawcy będą mogli, w stosownych przypadkach, uwzględniać dodatkowe kryteria lub podkryteria. Wszystkie te kryteria i podkryteria muszą być stosowane w sposób obiektywny oraz neutralny pod względem płci oraz wykluczający wszelką bezpośrednią lub pośrednią dyskryminację ze względu na płeć (art. 3–5 projektu ustawy).
Zobowiązanie pracodawców do określenia kryteriów służących ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń w sposób obiektywny oraz neutralny pod względem płci, a także wykluczający wszelką bezpośrednią lub pośrednią dyskryminację ze względu na płeć. (art. 7 ust. 1 projektu ustawy).
Zobowiązanie pracodawców do zapewnienia pracownikom łatwego dostępu do kryteriów służących ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń (art. 7 ust. 2 projektu ustawy), z zastrzeżeniem, że w przypadku pracodawców zatrudniających mniej niż 50 pracowników informacje dotyczące kryteriów służących określeniu wzrostu wynagrodzeń udostępnia się na wniosek pracownika (art. 7 ust. 3 projektu ustawy).
Uprawnienie pracownika do żądania od pracodawcy informacji na temat swojego poziomu wynagrodzenia, a ponadto średnich poziomów wynagrodzenia, w podziale na płeć, w odniesieniu do kategorii pracowników wykonujących jednakową pracę jak on lub pracę o jednakowej wartości jak jego praca (art. 8 projektu ustawy).
Zobowiązanie pracodawców do przekazywania pracownikom, a w pewnym zakresie również osobom ubiegającym się o zatrudnienie, określonych informacji (m.in. o początkowej wysokości wynagrodzeniu lub jego przedziale, o kryteriach służących ustalaniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń, o indywidualnym poziomie wynagrodzenia pracownika oraz średnich poziomów wynagrodzenia w podziale na płeć w odniesieniu do kategorii pracowników wykonujących jednakową pracę jak on lub pracę o jednakowej wartości jak jego praca) w sposób, który jest przystępny dla osób z niepełnosprawnościami, i który uwzględnia ich szczególne potrzeby, umożliwiający im swobodne i świadome zapoznanie się z tymi informacjami (art. 10 projektu ustawy).
Zobowiązanie pracodawców zatrudniających co najmniej 100 pracowników do sporządzania sprawozdania z luki płacowej zawierającego informacje dotyczące ich organizacji o:
- luce płacowej ze względu na płeć,
- luce płacowej ze względu na płeć w formie składników uzupełniających lub zmiennych,
- medianie luki płacowej ze względu na płeć,
- medianie luki płacowej ze względu na płeć w formie składników uzupełniających lub zmiennych,
- odsetku pracowników płci żeńskiej i męskiej otrzymujących składniki uzupełniające lub zmienne,
- odsetku pracowników płci żeńskiej i męskiej w każdym przedziale wynagrodzenia,
- luce płacowej ze względu na płeć wśród pracowników w podziale na kategorie pracowników, według wynagrodzenia wynikającego z osobistego zaszeregowania pracownika określonego stawką godzinową lub miesięczną oraz składników uzupełniających lub zmiennych.
Częstotliwość składania sprawozdań będzie uzależniona od wielkości pracodawcy. Pracodawca obowiązany będzie przekazać do organu monitorującego powyższy informacje:
- co trzy lata w przypadku pracodawców zatrudniających co najmniej 100 pracowników,
- corocznie w przypadku pracodawców zatrudniających co najmniej 250 pracowników.
W przypadku gdy pracodawca nie przekaże w terminie tych informacji organ monitorujący wezwie pracodawcę do ich niezwłocznego przekazania. Będą to informacje dotyczące poprzedniego roku kalendarzowego. Przekazywanie sprawozdania będzie się odbywało za pomocą narzędzia informatycznego dostarczonego przez Prezesa GUS i udostępnionego przez organ monitorujący w porozumieniu z Prezesem GUS. Wszystkie informacje, z wyjątkiem luki płacowej ze względu na płeć wśród pracowników w podziale na kategorie pracowników, będą publikowane przez organ monitorujący i mogą być publikowane przez pracodawcę na jego stronie internetowej lub udostępniane przez pracodawcę publicznie w inny sposób. Luka płacowa ze względu na płeć w podziale na kategorie pracowników nie będzie podawana do wiadomości publicznej (art. 13–23 projektu ustawy).
Uprawnienie pracowników, przedstawicieli pracowników, Państwowej Inspekcji Pracy oraz organu ds. równości do wnioskowania do pracodawcy o dodatkowe wyjaśnienia i szczegóły dotyczące wszelkich przekazywanych w sprawozdaniu z luki płacowej danych, w tym o wyjaśnienia dotyczące wszelkich różnic w wynagrodzeniach ze względu na płeć. Pracodawca będzie musiał udzielić uzasadnionej odpowiedzi na takie zapytania w terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku. Jeśli wyjaśnienia pracodawcy nie uzasadniają różnic w wynagrodzeniach mężczyzn i kobiet zidentyfikowanych w sprawozdaniu z luki płacowej, pracodawca jest obowiązany zaradzić tym różnicom w ścisłej współpracy z przedstawicielami pracowników, inspektoratem pracy lub organem ds. równości (art. 23 i art. 24 projektu ustawy).
Zobowiązanie pracodawców zatrudniających co najmniej 100 pracowników do przeprowadzenia wspólnej oceny wynagrodzeń w przypadku, gdy zostaną spełnione wszystkie następujące przesłanki:
- sprawozdanie z luki płacowej wykazuje lukę płacową ze względu na płeć w którejkolwiek kategorii pracowników wynoszącą co najmniej 5%,
- pracodawca nie uzasadnił luki płacowej ze względu na płeć na podstawie obiektywnych, neutralnych pod względem płci kryteriów,
- pracodawca nie zaradził takiej nieuzasadnionej luce płacowej ze względu na płeć w terminie 6 miesięcy od dnia przekazania sprawozdania z luki płacowej.
Pracodawca obowiązany będzie do przeprowadzenia wspólnej oceny wynagrodzeń w konsultacji z zakładową organizacją związkową, a w przypadku gdy u pracodawcy działa więcej niż jedna zakładowa organizacja związkowa w konsultacji z tymi organizacjami. Jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, wspólną ocenę wynagrodzeń będzie on przeprowadzał w konsultacji z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy.
Celem przeprowadzenia wspólnej oceny wynagrodzeń będzie zidentyfikowanie różnic w wynagrodzeniach pracowników płci żeńskiej i męskiej, które nie są uzasadnione obiektywnymi, neutralnymi pod względem płci kryteriami, a także zaradzenie tym różnicom i zapobieganie im.
Wspólna ocena wynagrodzeń będzie obejmowała w szczególności:
- analizę odsetka pracowników płci żeńskiej i męskiej w każdej kategorii pracowników,
- informacje na temat średnich poziomów wynagrodzenia pracowników płci żeńskiej i męskiej oraz składników uzupełniających lub zmiennych dla każdej kategorii pracowników,
- wszelkie różnice w średnich poziomach wynagrodzenia pracowników płci żeńskiej i męskiej w każdej kategorii pracowników,
- przyczyny różnic w średnich poziomach wynagrodzenia, o ile takie różnice istnieją, na podstawie obiektywnych, neutralnych pod względem płci kryteriów ustalonych przez pracodawców i stronę pracowniczą,
- odsetek pracowników płci żeńskiej i męskiej, którzy skorzystali z jakiejkolwiek poprawy wynagrodzenia po powrocie z urlopów, o których mowa w art. 1864 Kodeksu pracy, o ile taka poprawa nastąpiła w danej kategorii pracowników w okresie przebywania na urlopie,
- środki mające na celu zaradzenie różnicom w wynagrodzeniu, jeżeli nie są one uzasadnione obiektywnymi, neutralnymi pod względem płci kryteriami,
- ocenę skuteczności środków uwzględnionych we wcześniejszych wspólnych ocenach wynagrodzeń.
Pracodawca zostanie obowiązany do wdrożenia środków wynikających ze wspólnej oceny wynagrodzeń w konsultacji z zakładową organizacją związkową, a jeżeli u pracodawcy nie będzie działa zakładowa organizacja związkowa, z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy (art. 25–31 projektu ustawy).
Regulacje dotyczące ochrony prawnej w przypadku naruszenia prawa lub obowiązków związanych z zasadą równego traktowania w zatrudnieniu w zakresie prawa do jednakowego wynagrodzenia mężczyzn i kobiet za jednakową pracę lub pracę o jednakowej wartości (art. 38–44 projektu ustawy).
Sankcje w postaci kary grzywny od 2000 zł do 60 000 zł w przypadku, gdy pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu:
- nie oceni wartości poszczególnych stanowisk pracy lub rodzaju pracy,
- nie zapewni pracownikowi dostępu do informacji o kryteriach,
- nie udostępni pracownikowi na wniosek informacji,
- nie udzieli pracownikowi na wniosek informacji,
- nie sporządzi sprawozdania z luki płacowej,
- nie przekaże wymienionych w projekcie ustawy informacji,
- nie dokona wspólnej oceny wynagrodzeń,
- nie zastosuje środków zaradczych,
- zamieści w umowie o pracę postanowienia zakazujące ujawnienia przez pracowników wysokości otrzymywanego przez nich wynagrodzenia.
Wysokość tych kar będzie tożsama z karami mającymi zastosowanie w przepisach prawa pracy, przewidzianymi w projekcie ustawy o zmianie ustawy o PIP oraz niektórych innych ustaw. Kary mają mieć charakter proporcjonalny, ale również odstraszający (art. 45 projektu ustawy).
Projekt ustawy o wzmocnieniu stosowania prawa do jednakowego wynagrodzenia mężczyzn i kobiet za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości przyznaje kompetencje następującym organom:
- Organowi do spraw równości zgodnie z Dyrektywą, wyznaczonemu na mocy art. 20 dyrektywy 2006/54/WE – realizację zadań związanych z egzekwowaniem prawa do jednakowego wynagrodzenia mężczyzn i kobiet za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości, we współpracy z Państwową Inspekcją Pracy, organem monitorującym oraz partnerami społecznymi.
- Organowi monitorującemu,
- Państwowej Inspekcji Pracy jako inspektoratowi pracy.
Organ do spraw równości
Do zadań organu do spraw równości będzie należało:
- występowanie w imieniu pracownika na jego wniosek do pracodawcy o informacje dotyczące jego indywidualnego poziomu wynagrodzenia oraz średnich poziomów wynagrodzenia w podziale na płeć w odniesieniu do kategorii pracowników wykonujących jednakową pracę jak on lub pracę o jednakowej wartości jak jego praca,
- możliwość wystąpienia z wnioskiem do pracodawców o stanowiące element sprawozdania z luki płacowej informacje dotyczące luki płacowej ze względu na płeć wśród pracowników w podziale na kategorie pracowników, według wynagrodzenia wynikającego z osobistego zaszeregowania pracownika określonego stawką godzinową lub miesięczną oraz składników uzupełniających lub zmiennych również za okres poprzednich 4 lat,
- możliwość wystąpienia z wnioskiem do pracodawcy o udzielenie dodatkowych szczegółowych wyjaśnień w zakresie przekazanych informacji objętych sprawozdaniem z luki płacowej,
- współpraca z pracodawcą w przypadku konieczności zaradzenia różnicom w wynagrodzeniach, gdy wcześniej organ ds. równości wystąpił o przekazanie dodatkowych szczegółowych wyjaśnień w zakresie przekazanych informacji objętych sprawozdaniem z luki płacowej,
- możliwość wystąpienia do pracodawcy z wnioskiem o przekazanie informacji ze wspólnej oceny wynagrodzeń,
- udział we wdrażaniu środków wynikających ze wspólnej oceny wynagrodzeń w przypadku, gdy pracodawca lub strona pracownicza zwróci się do tego organu z wnioskiem o udział we wdrażaniu tych środków,
- przekazywanie organowi monitorującemu danych dotyczących liczby i rodzajów otrzymywanych skarg związanych z zasadą równego traktowania w zatrudnieniu w zakresie prawa do jednakowego wynagrodzenia mężczyzn i kobiet za jednakową pracę lub pracę o jednakowej wartości.
Organ monitorujący
Do zadań organu monitorującego będzie należało:
- analizowanie przyczyn luki płacowej ze względu na płeć i projektowanie narzędzi pomagających w ocenie nierówności w wynagradzaniu, w szczególności z wykorzystaniem analitycznych prac i narzędzi Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn,
- udostępnianie pracodawcom narzędzia informatycznego służącego realizacji obowiązku sporządzenia sprawozdania z luki płacowej,
- gromadzenie informacji ze wspólnej oceny wynagrodzeń,
- zbieranie i agregowanie danych dotyczących liczby i rodzajów skarg związanych z zasadą równego traktowania w zatrudnieniu w zakresie prawa do jednakowego wynagrodzenia mężczyzn i kobiet za jednakową pracę lub pracę o jednakowej wartości, wniesionych do Państwowej Inspekcji Pracy, organu ds. równości oraz roszczeń dochodzonych przed sądami,
- podnoszenie świadomości wśród podmiotów prywatnych i publicznych, partnerów społecznych i społeczeństwa w celu promowania zasady równego traktowania w zatrudnieniu w zakresie prawa do jednakowego wynagrodzenia mężczyzn i kobiet za jednakową pracę lub pracę o jednakowej wartości oraz prawa do przejrzystości wynagrodzeń, w tym poprzez odniesienie się do dyskryminacji krzyżowej,
- przekazywanie do Komisji Europejskiej co dwa lata określonych w projekcie ustawy danych,
- podejmowanie działań w celu zapewnienia informacji zainteresowanym osobom o przepisach w zakresie prawa do jednakowego wynagrodzenia mężczyzn i kobiet za jednakową pracę lub pracę o jednakowej wartości oraz prawa do przejrzystości wynagrodzeń,
- gromadzenie informacji określonych w projekcie ustawy i ich publikowanie.
Państwowa Inspekcja Pracy
Do zadań Państwowej Inspekcji Pracy będzie należało:
- zapewnianie szkolenia pracodawcom zatrudniającym mniej niż 250 pracowników oraz zakładowym organizacjom związkowym, w celu ułatwienia im realizacji zadań wynikających z projektowanej ustawy,
- wytaczanie powództw, za zgodą pracownika lub osoby ubiegającej się o zatrudnienie, w sprawach o roszczenia wynikające z naruszenia praw lub obowiązków związanych z zasadą równego traktowania w zatrudnieniu w zakresie prawa do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub pracę o jednakowej wartości mężczyzn i kobiet; możliwe będzie także przystępowanie do takich postępowań,
- możliwość występowania z wnioskiem do pracodawców o stanowiące element sprawozdania z luki płacowej informacje dotyczące luki płacowej ze względu na płeć wśród pracowników w podziale na kategorie pracowników, według wynagrodzenia wynikającego z osobistego zaszeregowania pracownika określonego stawką godzinową lub miesięczną oraz składników uzupełniających lub zmiennych,
- współpraca z pracodawcą w przypadku konieczności zaradzenia różnicom w wynagrodzeniach, gdy wcześniej Państwowa Inspekcja Pracy wystąpiła o przekazanie dodatkowych, szczegółowych wyjaśnień w zakresie przekazanych informacji objętych sprawozdaniem z luki płacowej,
- możliwość występowania do pracodawcy z wnioskiem o przekazanie informacji ze wspólnej oceny wynagrodzeń,
- udział we wdrażaniu środków wynikających ze wspólnej oceny wynagrodzeń w przypadku, gdy pracodawca lub strona pracownicza zwróci się do Państwowej Inspekcji Pracy z wnioskiem o udział we wdrażaniu tych środków,
- przekazywanie organowi monitorującemu danych dotyczących liczby i rodzajów otrzymywanych skarg związanych z zasadą równego traktowania w zatrudnieniu w zakresie prawa do jednakowego wynagrodzenia mężczyzn i kobiet za jednakową pracę lub pracę o jednakowej wartości.
Kompleksowe uregulowanie w jednej ustawie
Zmiany przewidziane w projekcie ustawy mają na celu wyeliminowanie dyskryminacji płacowej w wynagrodzeniu mężczyzn i kobiet za jednakową pracę oraz pracę o jednakowej wartości poprzez środki prowadzące do zwiększenia przejrzystości wynagrodzeń, a także umożliwiające ofiarom takiej dyskryminacji wykonywanie przysługującego im prawa do równego wynagrodzenia. MRPiPS uznało, że zmiany prawne wynikające z konieczności wdrożenia dyrektywy do polskiego porządku prawnego nie będą wprowadzone wyłącznie do Kodeksu pracy, ponieważ zgodnie z art. 1 Kodeksu pracy – Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców. W związku z tym, że dyrektywa nie tylko nakłada obowiązki i uprawnienia na pracodawców oraz pracowników, ale nakłada je również na organy ds. równości, Państwową Inspekcję Pracy oraz organ monitorujący zdecydowano, to wdrożenie Dyrektywy zostało uregulowane w odrębnej ustawie. Przyjęte rozwiązanie pozwoli na uregulowanie, zasadniczo w jednym akcie prawnym, wynikających z Dyrektywy praw pracowników, obowiązków pracodawców, zadań organów czy obowiązków w zakresie sprawozdawczości, co bezpośrednio przełoży się na przejrzystość i czytelność regulacji.
Zmiana progów unijnych w zamówieniach w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa
Progi unijne od 1.1.2026 r. w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa ustalone na podstawie przepisów europejskich w porównaniu z progami obowiązującymi do 31.12.2025 r. przedstawia tabela.
Tabela. Progi unijne od 1.1.2026 r. w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa w porównaniu z progami unijnymi obowiązującymi do 31.12.2025 r.
| Rodzaj zamówienia | Progi unijne do 31.12.2025 r. | Progi unijne od 1.1.2026 r. |
| Zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa | ||
| Dostawy/usługi | 443 000 euro | 432 000 euro |
| Roboty budowlane | 5 538 000 euro | 5 404 000 euro |
Źródło: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32025R2487&qid=1764868946280)
Właściwość rzeczowa organów podejmujących działania polegające na niezwłocznym usunięciu odpadów ze względu na zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi lub środowiska
Stosownie do art. 26a ust. 1 ustawy o odpadach (dalej: OdpadyU), w przypadku gdy ze względu na zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi lub środowiska konieczne jest niezwłoczne usunięcie odpadów − właściwy organ podejmuje działania polegające na usunięciu odpadów i gospodarowaniu nimi.
Jest to sytuacja szczególna względem zasady określonej w art. 26 ust. 2 OdpadyU, w myśl której właściwy organ wydaje decyzję nakazującą posiadaczowi odpadów ich usunięcie z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania.
Norma z art. 26a ust. 1 OdpadyU przewiduje bowiem „nadzwyczajny” tryb usuwania odpadów, co oznacza, że znajdzie zastosowanie nawet w sytuacji, kiedy odpady znajdują się w miejscu „legalnym”, czyli przeznaczonym do ich magazynowania lub składowania, ale stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi lub środowiska i z tego względu konieczne jest ich niezwłoczne usunięcie (post. NSA z 27.10.2020 r.; II OW 66/20).
Ustawodawca jako organy właściwe w sprawie usunięcia odpadów ze względu na zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi lub środowiska wskazał:
- regionalnego dyrektora ochrony środowiska − w przypadku terenów zamkniętych oraz nieruchomości, którymi gmina włada jako władający powierzchnią ziemi (art. 26a ust. 2 pkt 1 OdpadyU);
- organ właściwy do wydania decyzji związanej z gospodarką odpadami − w przypadku, gdy obowiązek usunięcia odpadów powstał w związku z wydaniem decyzji o cofnięciu decyzji związanej z gospodarką odpadami, stwierdzeniem nieważności, uchyleniem lub wygaśnięciem decyzji związanej z gospodarką odpadami (art. 26a ust. 2 pkt 2 OdpadyU);
- wójta, burmistrza lub prezydenta miasta − w pozostałych przypadkach (art. 26a ust. 2 pkt 3 OdpadyU).
| Miejsce, gdzie konieczne jest niezwłoczne usunięcie odpadów | Właściwość rzeczowa organu do usunięcia odpadów |
| teren zamknięty | regionalny dyrektor ochrony środowiska |
| nieruchomość, którą gmina włada jako władający powierzchnią ziemi | |
| teren, na którym prowadzono zbieranie lub przetwarzanie odpadów w oparciu o decyzję związaną z gospodarką odpadami (niebędący ternem zamkniętym) | marszałek województwa – zgodnie z kompetencjami do wydania decyzji związanej z gospodarką odpadami |
| starosta − zgodnie z kompetencjami do wydania decyzji związanej z gospodarką odpadami | |
| inny teren | wójt, burmistrz, prezydent miasta |
Przy ustalaniu czy teren, na którym znajdują się odpady stanowi teren zamknięty (co rozstrzyga o właściwości regionalnego dyrektora ochrony środowiska) należy wziąć pod uwagę legalną definicję terenu zamkniętego. Zgodnie z art. 3 pkt 40 PrOchrŚrod, teren zamknięty to teren, a w szczególnych przypadkach obiekt budowlany lub jego część, dostępny wyłącznie dla osób uprawnionych oraz wyznaczony w sposób określony w PrGeodKart.
Natomiast zgodnie z art. 2 pkt 9 PrGeodKart, ilekroć w tej ustawie jest mowa, o terenach zamkniętych, rozumie się przez to tereny o charakterze zastrzeżonym ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa, określone przez właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych. Ponadto stosownie do art. 4 ust. 2a PrGeodKart, tereny zamknięte są ustalane przez właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych w drodze decyzji. W decyzji tej określane są również granice terenu zamkniętego. Dokumentacja geodezyjna określająca przebieg granic i powierzchnię terenu zamkniętego przekazywana jest przez organy wydające decyzje o zamknięciu terenu właściwym terytorialnie starostom w trybie art. 22 PrGeodKart. Tylko tak ustalone tereny stanowią tereny zamknięte.
O ile nakaz usunięcia odpadów kierowany jest do ich posiadacza (wydawany w oparciu o art. 26 ust. 2 OdpadyU) o tyle w trybie szczególnym wynikającym z zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi lub środowiska − niezwłoczne usunięcie odpadów spoczywa na organie ochrony środowiska (art. 26a ust. 1 OdpadyU). W przypadku, w którym niezwłoczne usunięcie odpadów ma zostać przeprowadzone na terenie nieruchomości, którą jako władający powierzchnią ziemi włada gmina, bez względu na to, kto jest posiadaczem znajdujących się tam odpadów, konieczne działania prowadzi regionalny dyrektor ochrony środowiska (art. 26a ust. 2 pkt 1 OdpadyU).
Skoro nie ulega wątpliwości, że władającym powierzchnią ziemi, na której znajdują się odpady, jest (..) (gmina miejska), to na podstawie art. 26a ust. 3 OdpadyU, organem właściwym do prowadzenia postępowania w tym przedmiocie jest regionalny dyrektor ochrony środowiska. W kontekście stosowania powyższego przepisu bez znaczenia jest przy tym, czy odpady te powstały na skutek poważnej awarii przemysłowej czy też na skutek wypadku. Poza oceną Naczelnego Sądu Administracyjnego jest również stwierdzenie, że odpady te zostały celowo podrzucone przez straż pożarną w celu przerzucenia odpowiedzialności właśnie na ten organ. Właściwość organu w tego rodzaju sprawach została bowiem określona w sposób niebudzący wątpliwości. To na Regionalnym Dyrektorze Ochrony Środowiska (…) spoczywa obowiązek prowadzenia postępowania i podjęcia działań w celu niezwłocznego usunięcia odpadów ze względu na zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi lub środowiska (post. NSA z 11.2.2025 r., III OW 87/24, Legalis).
Rozstrzyganie kwestii właściwości rzeczowej organu w odniesieniu do przypadku, gdy obowiązek usunięcia odpadów powstał w związku z wydaniem decyzji związanej z gospodarką odpadami należy oprzeć na podziale kompetencji organów do wydania zezwolenia na zbieranie odpadów i zezwolenia na przetwarzanie odpadów, lub pozwoleń je uwzgledniających (pozwolenia na wytwarzanie odpadów lub pozwolenia zintegrowanego uwzględniającego zbieranie i/lub przetwarzanie odpadów). W takim przypadku organem właściwym jest:
1) marszałek województwa:
- dla przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ŚrodInfU,
- dla odpadów innych niż niebezpieczne poddawanych odzyskowi w procesie odzysku polegającym na wypełnianiu terenów niekorzystnie przekształconych, jeżeli ilość umieszczanych w wyrobisku lub zapadlisku odpadów jest nie mniejsza niż 10 Mg na dobę lub całkowita pojemność wyrobiska lub zapadliska jest nie mniejsza niż 25 000 Mg,
- dla instalacji komunalnych,
- do wydania zezwolenia na zbieranie odpadów, w przypadku gdy maksymalna łączna masa wszystkich rodzajów odpadów magazynowanych w okresie roku przekracza 3000 Mg (art. 41 ust. 3 pkt 1 OdpadyU)
2) starosta – w pozostałych przypadkach (art. 41 ust. 3 pkt 2 OdpadyU).
Dla zastosowania w tej sprawie normy z art. 26a ust. 2 pkt 2 OdpadyU i wskazanie Marszałka Województwa (…) jako organu właściwego w sprawie, konieczne jest kumulatywne spełnienie następujących warunków:
1. usunięcie odpadów konieczne jest ze względu na zagrożenie zdrowia i życia lub środowiska – jest to warunek zastosowania trybu z art. 26a OdpadyU;
2. obowiązek usunięcia odpadów powstał w związku z wydaniem decyzji o cofnięciu decyzji związanej z gospodarką odpadami, stwierdzeniem nieważności, uchyleniem lub wygaśnięciem decyzji związanej z gospodarką odpadami – jest to warunek, od którego spełnienia zależy właściwość organu (post. NSA z 20.4.2022 r., III OW 185/21, Legalis).
Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego w 2026 roku wzrośnie
Zgodnie z opublikowanym w Monitorze Polskim w dniu 29.10.2025 r. obwieszczaniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 24.10.2025 r. wysokość świadczenia pielęgnacyjnego w 2026 r. wzrośnie do kwoty 3386 zł.
W 2025 r. kwota świadczenia wynosi 3287 zł zgodnie z obwieszczeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 6.11.2024 r., natomiast zgodnie z obwieszczaniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 24.10.2025 r. w sprawie wysokości świadczenia pielęgnacyjnego z roku 2026 (M.P. z 2025 r. poz. 1127) wysokość świadczenia pielęgnacyjnego w 2026 r. wzrośnie do kwoty 3386 zł.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne przysługuje:
1) matce albo ojcu;
2) innym osobom, na których zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom;
3) opiekunowi faktycznemu dziecka;
4) rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego
– jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Zgodnie z art. 17 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli:
1) osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z 4.4.2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;
2) osoba wymagająca opieki została umieszczona lub przebywa w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich
3) osoba wymagająca opieki jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej
4) na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
5) na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z 4.4.2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.
