„B.” sp. z o.o. we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wskazała, że jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości gruntowej. Na podstawie art. 71 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 782 ze zm.; dalej: GospNierU) zobowiązana została do uiszczenia pierwszej opłaty z tytułu oddania nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste oraz do uiszczania w trakcie trwania prawa użytkowania wieczystego opłat rocznych. Po otrzymaniu oświadczenia o wypowiedzeniu opłaty rocznej – w trybie art. 78 ust. 1 GospNierU – wraz z ofertą przyjęcia nowej wysokości opłat, „B.” sp. z o.o. złożyła do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. wniosek o ustalenie, że aktualizacja opłaty jest nieuzasadniona, a gdy organ wydał niekorzystne rozstrzygnięcie zaskarżyła je do sądu powszechnego. Po wyroku sądu „B.” sp. z o.o. dokonała dopłaty różnicy wynikającej z wysokości wniesionych do tego dnia opłat i wysokości opłat orzeczonych przez sąd wraz z należnymi na dzień zapłaty odsetkami. Z tego powodu dokonała ujęcia w księgach rachunkowych poniesionego kosztu z tytułu wyrównania opłat za użytkowanie wieczyste nieruchomości jednorazowo w miesiącu zapłaty kwoty stanowiącej wyrównanie opłat do wysokości zasądzonej wyrokiem sądu.

W związku z tym „B.” sp. z o.o. zwróciła się o rozstrzygnięcie: „Czy ustalona na podstawie wyroku sądu dodatkowa kwota (dotycząca wyrównania opłat za użytkowanie wieczyste nieruchomości za lata 2011–2014) podlega zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów w roku, w którym została ujęta w księgach rachunkowych i wobec tego podatniczka nie jest zobowiązana do korekty deklaracji na podatek dochodowy od osób prawnych za lata, których dotyczyły poszczególne opłaty?”.

W ocenie „B.” sp. z o.o. dokonana przez nią płatność nie powinna być traktowana jako korekta kosztów uzyskania przychodów z tytułu opłat. Obowiązek nie wynikał z błędu czy też niedopatrzenia, lecz powstał w związku z uprawomocnieniem się wyroku w sprawie ustalenia, czy aktualizacja opłat była zasadna. Gdyby jednak przyjąć, że obowiązek uiszczenia kwoty stanowiącej wyrównanie należy traktować jako korektę kosztów uzyskania przychodów z tytułu opłat za poprzednie lata, to – według podatniczki – taką korektę również należałoby ująć w okresie rozliczeniowym, w którym doszło do poniesienia tego wydatku.

Organ podatkowy uznał stanowisko „B.” sp. z o.o. za nieprawidłowe. W ocenie organu, ustalona na podstawie wyroku sądu dodatkowa kwota za użytkowanie wieczyste za lata 2011–2014 nie stanowi kosztów uzyskania przychodów jednorazowo w miesiącu ich zapłaty. Organ podatkowy wskazał, że koszty z tytułu tych opłat zostały przez spółkę poniesione w latach 2011–2014 w niższej wysokości. W księgach podatkowych koszty uzyskania przychodu zostały zatem określone w sposób niewłaściwy. Wobec powyższego, organ podatkowy uznał za konieczne skorygowanie rozliczeń podatkowych za lata 2011–2014 poprzez zwiększenie wysokości kosztów uzyskania przychodu o dopłatę z tytułu aktualizacji opłaty rocznej za lata 2011–2014 w dacie ich poniesienia, tj. pierwotnego ujęcia w księgach rachunkowych.

Po wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa organ stwierdził brak podstaw do zmiany interpretacji indywidualnej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uchylił zaskarżoną interpretację. Zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1036; dalej jako: PDOPrU) koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody, z zastrzeżeniem ust. 4b i 4c. Zaś koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą (art. 15 ust. 4d PDOPrU). Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 4a i 4f–4h, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów (art. 15 ust. 4e PDOPrU).

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu podkreślił, że o uznaniu danego przysporzenia czy wydatku (zobowiązania do jego poniesienia) za przychód, dochód czy koszt podatkowy decydują wyłącznie przepisy prawa podatkowego (zob. wyrok NSA z 19.3.2010 r., II FSK 1731/08, Legalis). Przepisy o rachunkowości mają zatem znaczenie dla powstania czy wysokości zobowiązania podatkowego tylko w takim zakresie, jaki wynika jednoznacznie z przepisów ustaw podatkowych. W art. 15 ust. 4e PDOPrU ustawodawca, definiując pojęcie poniesienia kosztu odwołał się do pewnych pojęć, znanych przepisom o rachunkowości i niezdefiniowanych w ustawie podatkowej jak rezerwy czy bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów. Nie ma jednak podstaw do odwoływania się do tych regulacji przy wykładni pojęcia kosztu jako kosztu ujętego w księgach rachunkowych. Dniem poniesienia kosztu jest dzień, na który wydatek został ujęty w ewidencji księgowej na podstawie otrzymanego dokumentu. Przepis art. 15 ust. 4e PDOPrU za taki dokument uznaje fakturę (rachunek) jak też inny dowód. Takim dowodem jest również wyrok sądowy.

W ocenie WSA we Wrocławiu kluczowe znaczenie dla sprawy ma uchwała SN, w której stwierdzono, że ustalona przez sąd opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego staje się wymagalna, w części przewyższającej opłatę dotychczasową, po uprawomocnieniu się wyroku (zob. uchwała SN z 23.6.2005 r., III CZP 37/05, OSNC Nr 5/2006, poz. 82). Swoim orzeczeniem sąd zastępuje odpowiednie oświadczenie woli użytkownika wieczystego. Charakter konstytutywny orzeczenia sądu w tym stanie rzeczy nie może budzić wątpliwości, podobnie jak materialnoprawny charakter przesłanki zwyżkowania wartości nieruchomości, według której organ złożył ofertę podwyżki, a sąd ocenił jej zasadność (zob. wyrok SN z 26.10.2005 r., V CK 276/05, Legalis). Nie można zatem uznać zasadności korekty rozliczeń podatkowych za lata 2011–2014 w zakresie kosztów uzyskania przychodów poprzez zwiększenie ich wysokości o dopłatę wynikającą z tytułu aktualizacji jej wysokości poczynioną w wyroku sądu. Trudno bowiem nakazać korektę kosztów uzyskania przychodów z tytułu zmiany wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego skoro jej wysokość wykazana pierwotnie w księgach rachunkowych, a następnie rozliczona w kosztach uzyskania przychodów za lata 2011–2014 była prawidłowa. Dopiero zdarzenie (w postaci wydania przez sąd wyroku), które zaistniało już po upływie okresów rozliczeniowych wykreowało nową sytuację prawną podatnika i nałożyło na niego obowiązek poniesienia wyższej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, a w istocie uiszczenia jej w części przewyższającej opłatę dotychczasową.

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu. W ocenie NSA, podatniczka ma prawo do jednorazowego potrącenia kosztu w dacie jego poniesienia. Dniem poniesienia kosztu z tytułu aktualizacji jest dzień, na który ujęto przedmiotowy koszt w księgach rachunkowych „B.” sp. z o.o., po uprawomocnieniu się wyroku sądu powszechnego.