Wszystkie prawa i obowiązki wynikające z decyzji o zezwoleniu na usunięcie drzew i krzewów adresowane są do podmiotu, który był jej wnioskodawcą. Organ wydający zezwolenie na usunięcie drzew decyduje o skorzystaniu (lub nie) z instytucji kompensacji przyrodniczej, w postaci nasadzeń zastępczych oraz o jej zakresie. Brak planu nasadzeń zastępczych nie eliminuje możliwości zastosowania tej formy kompensacji przyrodniczej. W decyzji zezwalającej na usunięcie drzewa jest możliwe określenie innego miejsca wykonania nasadzeń zastępczych, niż nieruchomość, na której znajduje się usuwane drzewo.
Opis sytuacji
Przedsiębiorstwo złożyło wniosek o wycinkę drzewa, które rośnie na planowanym zjeździe z drogi wojewódzkiej na działkę, na której ma być realizowana inwestycja. Zarząd Dróg Wojewódzkich posiada prawo dysponowania nieruchomością na cele usunięcia drzew z pasa drogowego i oddał do dyspozycji inwestora część pasa drogowego w celu budowy zjazdu i wycinki drzewa. Inwestor wraz z wnioskiem nie dołączył planu nasadzeń zastępczych.
Komentarz
Zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy z 16.4.2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1614 ze zm.; dalej: OchrPrzyrodU) usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości lub jej części może nastąpić po uzyskaniu zezwolenia wydanego na wniosek posiadacza nieruchomości – za zgodą właściciela tej nieruchomości. Zamknięty katalog odstępstw od wymogu posiadania zgody właściciela nieruchomości określa art. 83 ust. 2 i 3 OchrPrzyrodU. Zezwolenie na usunięcie drzewa wydawane jest na podstawie wniosku zawierającego m.in. tytuł prawny władania nieruchomością (art. 83b ust. 1 pkt 2 OchrPrzyrodU).
Skoro zezwolenie na usunięcie drzewa wydawane jest na wniosek właściciela lub posiadacza dysponującego zgodą właściciela nieruchomości to wynika z tego, że już w chwili składania wniosku o wydanie przedmiotowego zezwolenia kwestia jego prawa własności musi być rozstrzygnięta, nie może zatem z istoty rzeczy stanowić, w tym postępowaniu zagadnienia wstępnego (wyr. WSA w Łodzi z 3.11. 2017 r., II SA/Łd 447/17).
Z treści pytania wnioskuję, że wnioskodawcą zezwolenia jest inwestor będący jednocześnie właścicielem nieruchomości, na której rośnie drzewo przeznaczone do usunięcia w związku z planowaną inwestycją. I to właśnie inwestor jako uprawniony wnioskodawca powinien być w tym przypadku adresatem uprawnień i obowiązków wynikających z udzielonego zezwolenia.
W świetle obowiązujących przepisów nie jest możliwe rozdzielenie uprawnień (w zakresie zezwolenia na wycięcie drzew i krzewów) od obowiązku (dokonania nasadzeń zastępczych lub uiszczenia opłaty za usunięcie tych drzew i krzewów w przypadku gdy nasadzenia nie zachowają żywotności) (wyr. NSA z 23.9.2016 r., II OSK 3119/14).
Opłata za usuwanie drzew i krzewów jest nierozerwalnie związania z zezwoleniem na ich usunięcie. Podmiot, który uzyskał zezwolenie jest zobowiązany do jej uiszczenia i obowiązek ten nie może być adresowany do innego podmiotu. Te dwa elementy decyzji są ze sobą nierozerwalnie połączone. W przypadku, gdy strona, której udzielono zezwolenia je zrealizuje, można mówić o aktualizacji uprawnienia, czyli o konkretyzacji dodatkowych, określonych w treści zezwolenia obowiązków, wynikających z przepisów prawa, w tym opłaty za usuwanie drzew lub zastępującej ją kompensacji przyrodniczej ubytku w drzewostanie.
Organ udzielający zezwolenia na usunięcie drzew decyduje o skorzystaniu (lub nie) z instytucji kompensacji przyrodniczej, w postaci nasadzeń zastępczych oraz o jej zakresie. Przy podejmowaniu tej decyzji organ musi uwzględnić określone art. 83c ust. 4 OchrPrzyrodU przesłanki ograniczające jego swobodę decyzyjną i uzasadnić swoją decyzję. Brak woli wnioskodawcy do wykonania nasadzeń zastępczych, w postaci projektu planu nasadzeń załączonego do wniosku, nie eliminuje możliwości zastosowania warunku zgody na usunięcie drzew w drodze nasadzenia zastępczego. W obowiązującym stanie prawnym organ określa w decyzji miejsce realizacji nasadzeń zastępczych, liczbę, gatunek oraz minimalną wielkość drzew podlegających nasadzeniu, termin wykonania obowiązków i złożenia informacji o ich wykonaniu, a także dodatkowe warunki techniczne sadzenia lub przesadzania.
W treści wniosku o wydanie zezwolenia uwzględniono wymagalność przedłożenia projekt planu nasadzeń zastępczych (wykonany w formie rysunku, mapy lub projektu zagospodarowania działki lub terenu, oraz informację o liczbie, gatunku lub odmianie drzew lub krzewów oraz miejscu i planowanym terminie ich wykonanie) jeżeli nasadzenia są planowane (art. 83b ust. 1 pkt 9 lit a OchrPrzyrodU). W przypadku wskazanym w pytaniu wnioskodawca nie wyraził woli nasadzenia zastępczego przez załączenie do wniosku projektu planu nasadzeń. Nie oznacza to, że organ nie może w takiej sytuacji uznać za najbardziej odpowiednią formę kompensacji przyrodniczej ubytku w zieleni właśnie przez wykonanie nasadzeń zastępczych. W art. 83c ust. 4 OchrPrzyrodU określono przesłanki jakie organ jest zobowiązany wziąć pod uwagę przy wydawaniu zezwolenia uwzględniającego obowiązek wykonania warunku nasadzeń zastępczych, tj.:
- dostępność miejsc do nasadzeń zastępczych;
- cechy usuwanego drzewa lub krzewu takie jak wartość przyrodniczą (w tym rozmiar drzewa lub powierzchnię krzewów oraz funkcje, jakie pełnią w ekosystemie), wartość kulturową, walory krajobrazowe, lokalizację.
Kluczową przesłanką wyboru formy kompensacji jest dostępność miejsc do nasadzeń zastępczych. Jeśli w toku postępowania organ ustali, że warunek ten może zostać spełniony to jego zadaniem będzie następnie ustalenie zakresu obowiązku wykonania nasadzenia zastępczego pozostającego w związku z kolejnymi przesłankami wskazanymi przez ustawodawcę, określającymi skalę ubytku w zieleni, który ma zostać skompensowany.
W decyzji zezwalającej na usunięcie drzewa jest możliwe określenie innego miejsca wykonania nasadzeń zastępczych, niż nieruchomość na której znajduje się drzewo usuwane. Jest to możliwe zwłaszcza w tych przypadkach, gdy na terenie nieruchomości, z której ma być usunięte drzewo, nowe nasadzenia nie mogłyby być wykonane lub nie byłoby to uzasadnione.
W konsekwencji w zezwoleniu na usunięcie drzewa lub krzewu organ, nakładając obowiązek wykonania nasadzeń zastępczych, określa m.in. miejsce nasadzeń, liczbę drzew lub wielkość powierzchni krzewów, minimalny obwód pni drzew na wysokości 100 cm lub minimalny wiek krzewów, gatunek lub odmianę roślin, termin wykonania nasadzeń, a także termin złożenia informacji o realizacji tego obowiązku (art. 83d ust. 2 OchrPrzyrodU). Może także określić dodatkowo warunki techniczne sadzenia lub przesadzenia drzewa lub krzewu (art. 83d ust. 4 OchrPrzyrodU).
