Stan faktyczny

Rada gminy W. rozpatrywała uchwałę w sprawie absolutorium z wykonania budżetu gminy. Na tej samej sesji rada gminy rozpatrzyła i zatwierdziła sprawozdanie finansowe. Informację o wykonaniu budżetu przedstawił wójt gminy. W tym momencie (przed podjęciem uchwały) nie doszło do żadnej dyskusji ani zapytań. Nie było też żadnych wątpliwości ze strony radnych.

Następnie miało dojść do głosowania nad udzieleniem absolutorium wójtowi. Wcześniej komisja rewizyjna pozytywnie zaopiniowała wykonanie budżetu i wystąpiła z wnioskiem o udzielenie absolutorium. Ponownie nie doszło do żadnej dyskusji i żaden z radnych nie zadał nawet pytania.

Następnie doszło do głosowania nad uchwałą. W głosowaniu wzięło udział 14 radnych, z których 4 głosowało za udzieleniem absolutorium, 9 było przeciw, a jeden wstrzymał się od głosu. Wójt gminy absolutorium nie uzyskał. Problem polegał jednak na tym, że w samej uchwale radni w ogóle nie odnieśli się do tej kwestii.

Stanowisko RIO

Kolegium RIO uznało tę uchwałę za nieważną, stwierdzając, że podjęcie uchwały o nieudzieleniu absolutorium wójtowi było w tym wypadku niezgodne z art. 18 ust. 2 pkt 4 ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446; dalej: SamGminU).

Według organu nadzoru jedyną dopuszczoną przez ustawodawcę przesłanką udzielenia lub nieudzielenia absolutorium jest ocena przez radnych wykonania budżetu (wykonania planu dochodów, wydatków, planu przychodów i rozchodów oraz innych elementów uchwały budżetowej). Absolutorium zamyka gospodarkę budżetową gminy za rok budżetowy, który się skończył. Jak podkreślił równocześnie organ nadzoru zastrzeżenia do całokształtu pracy wójta nie mogą stanowić podstawy do oceny w tym zakresie.

Jeśli – jak zaznaczono w uchwale Kolegium RIO w Lublinie – nie było żadnej dyskusji nad wykonaniem przez wójta budżetu (nikt nie zgłosił jakiejkolwiek uwagi lub zapytania), to nie sprecyzowano podstawy do nieudzielenia absolutorium. Wobec tego – jak zauważyło Kolegium RIO – że większość radnych wykorzystała głosowanie nad absolutorium do oceny pracy wójta z innych powodów, Kolegium RIO uznało tę uchwałę za nieważną na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 4 SamGminU.

Linia orzecznicza:

Podobnie jak Kolegium RIO wypowiadały się już wcześniej inne organy nadzoru:

  • Uchwała RIO w Szczecinie z 25.5.20015 r. (sygn. XI/32/S/2005): Zgodnie z ust. 2 art. 136 ustawy o finansach publicznych oraz przepisami ustawy o samorządzie gminnym (art. 18 ust. 2 pkt 4 i art. 18 a ust. 3) instytucja absolutorium stanowi ustawowo określony sposób kontroli organu stanowiącego nad wykonywaniem budżetu przez organ wykonawczy (wójta) i jest wyrazem końcowej oceny działalności organu wykonawczego w tym zakresie. Nie może być efektem niezadowolenia rady z całokształtu działalności wójta, ale musi ściśle odnosić się do wykonywania budżetu gminy.
  • Wyrok WSA w Poznaniu z 20.1.2005 r. (sygn. I SA/Po 856/04): Instytucja absolutorium w państwach demokratycznych jest ściśle związana z kontrolą przez organ przedstawicielski wykonania budżetu przez organ wykonawczy. Ta ocena działalności organu wykonawczego w sferze budżetowej przez organ przedstawicielski ma na celu ustalenie, czy sposób gromadzenia dochodów oraz realizacji wydatków za okres roku budżetowego był zgodny z uchwalonym budżetem.
  • Wyrok NSA O/Białystok z 20.12.2001 r. (sygn. SA/Bk 1049/01): Podjęcie uchwały w sprawie nieudzielenia absolutorium bez ustosunkowania się do opinii składu orzekającego regionalnej izby obrachunkowej o wniosku komisji rewizyjnej upoważniały organ nadzoru do stwierdzenia, iż rada gminy nie udzieliła zarządowi absolutorium nie z tytułu niewykonania budżetu, lecz z innych przyczyn, stanowi naruszenie art. 18 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym.