W Dz.U. z 2022 r. pod poz. 1250 opublikowano ustawę z 12.5.2022 r. o portowych urządzeniach do odbioru odpadów ze statków (dalej: PortUrządzOdpStU).

Przepisy PortUrządzOdpStU stosuje się do:

  • statków korzystających z portów lub przystani morskich;
  • podmiotów zarządzających portami lub przystaniami morskimi, które zwykle przyjmują statki objęte zakresem ustawy;
  • innych podmiotów zarządzających terenami znajdującymi się w granicach portów lub przystani morskich, które zwykle przyjmują statki objęte zakresem PortUrządzOdpStU.
Ważne

Natomiast przepisów PortUrządzOdpStU nie stosuje się do jednostek pływających Marynarki Wojennej, Straży Granicznej i Policji, statków pełniących specjalną służbę państwową, a także do statków uczestniczących w niektórych kategoriach usług portowych (art. 3 ust. 1 PortUrządzOdpStU).

Obowiązki statków w zakresie zdawania przez nie odpadów do portowych urządzeń do odbioru odpadów ze statków oraz zasady udzielania im zwolnień z tych obowiązków określa art. 10 ustawy z 16.3.1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1955 ze zm.). Ponadto, w zakresie nieuregulowanym PortUrządzOdpStU stosuje się przepisy OdpadyU oraz PrOchrŚrod.

Portowe urządzenia do odbioru odpadów ze statków

Podmiot zarządzający portem lub przystanią morską:

  • zapewnia statkom korzystającym z portu lub przystani morskiej dostęp na jego terenie do portowych urządzeń do odbioru odpadów ze statków – zarządzający portem lub przystanią morską zapewnia, aby proces odprowadzania i odbioru odpadów ze statków odbywał się z zachowaniem wszelkich możliwych środków ostrożności w celu uniknięcia potencjalnego zagrożenia dla osób przebywających w porcie oraz dla środowiska;
  • zapewnia odbiór odpadów ze statków za pomocą portowych urządzeń do odbioru odpadów ze statków – po zdaniu przez statek odpadów ze statków podmiot zarządzający portem lub przystanią morską albo upoważniony przez niego odbiorca odpadów ze statków wydaje pokwitowanie odbioru odpadów ze statków; obowiązek wydania pokwitowania nie dotyczy przystani morskich wyposażonych w samoobsługowe portowe urządzenia do odbioru odpadów ze statków;
  • zapewnia, aby wszyscy pracownicy obsługujący portowe urządzenia do odbioru odpadów ze statków zostali przeszkoleni w zakresie postępowania z odpadami, w tym w zakresie aspektów dotyczących zdrowia i bezpieczeństwa podczas postępowania z odpadami niebezpiecznymi;
  • sporządza co dwa lata raport dotyczący funkcjonowania i stopnia wykorzystania portowych urządzeń do odbioru odpadów ze statków – raport składa się właściwemu dyrektorowi urzędu morskiego do 15 lutego roku następującego po roku, w którym został zakończony poprzedni okres rozliczeniowy;
  • podaje do publicznej wiadomości na swojej stronie internetowej oraz przekazuje kapitanowi statku lub jego przedstawicielowi za pośrednictwem Narodowego Systemu SafeSeaNet informacje wymienione w art. 10 PortUrządzOdpStU.

Plany gospodarowania odpadami ze statków

Plan gospodarowania odpadami ze statków:

  • opracowuje podmiot zarządzający portem lub przystanią morską;
  • może obejmować dwa lub więcej bezpośrednio sąsiadujące ze sobą porty lub przystanie morskie znajdujące się w tym samym województwie, jeżeli potrzeby oraz dostępność portowych urządzeń do odbioru odpadów ze statków jest określana oddzielnie dla każdego z tych portów lub przystani morskich.

Podmiot zarządzający portem lub przystanią morską przed zatwierdzeniem planu gospodarowania odpadami ze statków przeprowadza jego konsultacje z użytkownikami portu lub przystani morskiej, odbiorcami odpadów ze statków, organizacjami realizującymi obowiązki wynikające z rozszerzonej odpowiedzialności producenta oraz organizacjami społecznymi.

Ważne

Plany gospodarowania odpadami ze statków podlegają zatwierdzeniu na wniosek podmiotu zarządzającego portem lub przystanią morską, w drodze decyzji, przez:

  • marszałka województwa – dla portów o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej,
  • starostę – dla innych portów lub przystani morskich

– po uprzednim uzgodnieniu z właściwym dyrektorem urzędu morskiego.

Plany gospodarowania odpadami ze statków podlegają aktualizacji i ponownemu zatwierdzeniu w okresie 5 lat liczonych od dnia ostatniego zatwierdzenia.

Opłaty związane z gospodarowaniem odpadami ze statków

Za odbiór i przetwarzanie odpadów ze statków, innych niż pozostałości ładunku, armatorzy wnoszą opłaty: pośrednią, dodatkową i specjalną. Wysokość tych opłat ustala podmiot zarządzający portem lub przystanią morską. Poza tym, wysokość opłat powinna być ustalana w taki sposób, aby nie zniechęcać armatorów do korzystania z portowych urządzeń do odbioru odpadów ze statków.

Opłatę pośrednią, przez którą rozumie się opłatę za świadczenie usług portowych w zakresie portowych urządzeń do odbioru odpadów ze statków, uiszcza się za każdy statek niezależnie od faktycznego odprowadzania odpadów ze statków. Opłata pośrednia obejmuje:

  • koszty pośrednie,
  • co najmniej 30% całkowitych kosztów bezpośrednich rzeczywistego odprowadzania i przetwarzania odpadów ze statków w roku poprzedzającym, z możliwością uwzględnienia również kosztów związanych z przewidywanym natężeniem ruchu w roku następnym

– określonych w załączniku do PortUrządzOdpStU.

Odbiór i przetwarzanie dodatkowych ilości odpadów ze statków nieobjętych opłatą pośrednią następuje za opłatą dodatkową, natomiast odbiór odpadów ze statków w czasie i w warunkach innych niż określone w planie gospodarowania odpadami ze statków następuje za opłatą specjalną.

Ważne

Opłaty obejmują kategorie kosztów i przychodów netto związanych z funkcjonowaniem portowych urządzeń do odbioru odpadów ze statków i zarządzaniem nimi wymienione w załączniku do PortUrządzOdpStU.

Kontrola nad przestrzeganiem i stosowaniem przepisów ustawy

Minister gospodarki morskiej oraz właściwy dyrektor urzędu morskiego sprawują kontrolę nad przestrzeganiem i stosowaniem przepisów ustawy. Organy te mogą upoważnić do przeprowadzenia kontroli pracowników kierowanych przez nich jednostek organizacyjnych.

Przepisy karne i kary administracyjne

W przepisach art. 30–32 PortUrządzOdpStU przewidziano karę grzywny za naruszenie wspomnianych wyżej obowiązków, której podlega ten, kto będąc upoważnionym przez podmiot zarządzający portem lub przystanią morską, m.in. nie zapewnia: statkom korzystającym z portu lub przystani morskiej dostępu do portowych urządzeń do odbioru odpadów ze statków albo odbioru odpadów, nie sporządza wspomnianych wyżej planów i raportów, nie wydaje pokwitowania odbioru odpadów itd.

Natomiast sam podmiot zarządzający portem lub przystanią morską za analogiczne uchybienia naraża się na karę pieniężną do wysokości 50.000 zł.