Ustawa o IKE i IKZE znowelizowana

Ustawa z 7.4.2022 r. dokonuje nowelizacji w ustawie z 20.4.2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych oraz nowelizacji ustawy z 20.4.2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego.

Najważniejsze zmiany w ustawie o IKE i IKZE mają na celu przede wszystkim:

W ramach nowelizacji art. 8 w ust. 1 wskazano, że IKE lub IKZE jest prowadzone na podstawie umowy zawartej przez oszczędzającego w postaci elektronicznej pozwalającej na utrwalenie jej treści na trwałym nośniku informacji lub w postaci papierowej, zwanej dalej „umową o prowadzenie IKE lub IKZE”. Zmiana ta jest spowodowana postulatami instytucji finansowych prowadzących IKE i IKZE.

W art. 13a w ust. 2–6 ustawy o IKE i IKZE doprecyzowane kwestie związane z dwoma limitami w ramach IKZE, które zostały wprowadzone w ramach ustawy o pracowniczych planach kapitałowych z 4.10.2018 r. w art. 13a ustawy o IKE i IKZE dodano ust. 1a, w którym określono wyższy limit wpłat dokonywanych na IKZE dla osób prowadzących pozarolniczą działalność w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Wpłaty dokonywane przez te osoby na IKZE w roku kalendarzowym nie mogą przekroczyć kwoty odpowiadającej 1,8-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego, o którym mowa w ust. 1 ustawy o IKE i IKZE. Z uwagi na to, że w art. 13a ustawy o IKE i IKZE nie zmieniono pozostałych jednostek redakcyjnych, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania przepisów ustawy o IKE i IKZE, konieczne jest wprowadzenie proponowanych zmian. Celem nowelizacji jest dostosowanie pozostałych przepisów art. 13a ustawy o IKE i IKZE do wprowadzonego w art. 13a tej ustawy przepisu ust. 1a, który reguluje limit wpłat na IKZE przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z 13.10.1998 o systemie ubezpieczeń społecznych, zwane dalej „osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność”, w następującym zakresie:

1. w ust. 2 – przez dodanie wyrazów „ust. 1a” zaproponowano przyjęcie rozwiązania, że limit wpłat na IKZE dla osób prowadzących pozarolniczą działalność w kolejnym roku nie może być niższy niż w roku poprzednim;
2. w ust. 3 – przez dodanie wyrazów „ust. 1a” powoduje, że zasada obowiązująca dla IKZE prowadzonego w ramach umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, stanowiąca, że ustalony maksymalny roczny limit wpłat na IKZE dotyczy części składki ubezpieczeniowej stanowiącej wpłatę na IKZE, będzie dotyczyła również limitu wpłat dokonywanych przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność;
3. w ust. 4 – przez określenie, że w przypadku braku podstaw (brak ustawy budżetowej, prowizorium budżetowego lub ich projektów) do ustalenia przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej, jako podstawę przyjmuje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie z trzeciego kwartału roku poprzedniego. Zasadę przyjmowania przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z trzeciego kwartału roku poprzedniego proponuje się również w przypadku ustalania limitu wpłat na IKZE dla osób prowadzących pozarolniczą działalność;
4. w ust. 5 – przez zastąpienie wyrazu „kwoty” wyrazem „kwot”, ponieważ zgodnie z przedkładaną propozycją zmiany ust. 8 w obwieszczeniu minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego będzie ogłaszał dwie kwoty maksymalnego rocznego limitu wpłat na IKZE: kwotę wpłat na IKZE, jako limit wpłat na „standardowe” IKZE, i kwotę wpłat jako limit wpłat na IKZE dla osób prowadzących pozarolniczą działalność;
5. w ust. 6 – przez dodanie wyrazów „ust. 1a”, aby również limit wpłat dla osób prowadzących pozarolniczą działalność nie miał zastosowania do przyjmowanych wypłat transferowych.

Limity w 2022 roku

Zgodnie z ustawą z 20.4.2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego, wpłaty dokonywane na IKE w danym roku kalendarzowym nie mogą̨ przekroczyć kwoty odpowiadającej trzykrotności przeciętnego (prognozowanego) wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok. Natomiast wpłaty dokonywane na IKZE nie mogą̨ przekroczyć́ 1,2-krotności wspomnianej kwoty. Ponadto, podobnie jak w 2021 r. występuje nadal nowa kategoria limitów IKZE dla osób prowadzących pozarolniczą działalność – ich limity będą̨ wyższe i wyniosą̨ 1,8-krotności, a nie 1,2-krotności, jak w przypadku zwykłego IKZE. W przypadku PPE limit składki dodatkowej na PPE (opłacanej przez uczestnika PPE) zgodnie z ustawą z 20.4.2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych wynosi 4,5-krotność przeciętnego (prognozowanego) wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok.

Polski system emerytalny obecnie składa się z następujących elementów:

1. pierwszy filar emerytalny – ZUS i OFE (jako elementy emerytury podstawowej finansowane z każdej składki emerytalnej – chociaż część ubezpieczonych może posiadać kapitał tylko w ZUS) wypłacanej, co do zasady, każdej osobie po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego;
2. drugi filar emerytalny – PPE i PPK, czyli grupowa cześć systemu emerytalnego, w ramach której osoby zatrudnione wraz z pracodawcami współfinansują dodatkowy kapitał na okres po osiągnięciu 60 roku życia; co do zasady każdy pracodawca prowadzi PPK, część z nich może prowadzić PPE albo PPK i PPE;
3. trzeci filar emerytalny – IKE i IKZE, czyli indywidualne formy budowania dodatkowego kapitału na przyszłość, w której każda osoba zatrudniona może samodzielnie oszczędzać na przyszłość. Zgodnie z zapowiedziami i planami legislacyjnymi w marcu 2022 r. w ramach trzeciego filara emerytalnego miała pojawić się trzecia forma – OIPE – ogólnoeuropejskie indywidualne produkty emerytalne, jednak pracę legislacyjne w tym zakresie nadal trwają.

Wysokość limitów wpłat na IKZE oraz IKE oraz składek dodatkowych w PPE w 2022 r.:

Zmiany w PPE

Komentowana nowelizacja ustawy o PPE, IKE i IKZE wejdzie w życie 1.7.2022 r. Najważniejszą zmianą wynikającą z nowelizacji poza częścią obejmującą IKE i IKZE jest zniesienie obowiązku przekazywania informacji rocznej dotyczącej prowadzenia PPE na rzecz nowego obowiązku informowania przez pracodawców PFR o poziomie partycypacji w prowadzonym PPE. Pracodawca będzie miał obowiązek przekazania do PFR (czyli spółce, która odpowiada między innymi za nadzór nad PPK) oświadczenia o liczbie pracowników i uczestników zatrudnionych u danego pracodawcy według stanu na dzień 1 stycznia i na dzień 1 lipca w danym roku kalendarzowym. Jest to powiązane ze zwolnieniem z obowiązku tworzenia PPK przez pracodawców, którzy prowadzą PPE na określonych zasadach (składka podstawowa nie może być niższa niż 3,5% a poziom partycypacji nie może być niższy w PPE niż 25%). Oświadczenie będzie przekazywane w postaci elektronicznej albo postaci papierowej do 31 stycznia i do 31 lipca w danym roku kalendarzowym.