W kontekście podanej problematyki warto w pierwszej kolejności przytoczyć regulacje CzystGmU, szczególnie art. 6 ust. 2 oraz ust. 4‒4a. Z podanych regulacji wynika, że rada gminy określa, w drodze uchwały, górne stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi, o których mowa w ust. 1. Ponadto, rada gminy określając stawki opłat, o których mowa w ust. 2, stosuje wyższe stawki, jeżeli odpady komunalne nie są zbierane i odbierane w sposób selektywny. Natomiast w ust. 4a ustawy postanowiono, że rada gminy, określając stawki opłat, o których mowa w ust. 2, może stosować zróżnicowane stawki w zależności od gęstości zaludnienia na danym obszarze gminy oraz odpowiednio odległości od miejsca przetwarzania odpadów komunalnych, stacji zlewnej, a także właściwości nieczystości ciekłych.
Na kanwie ww. regulacji prawnych warto odnotować stanowisko zawarte w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Śląskiego z 21.4.2022 r. (Nr NPII.4131.1.366.2022; http://dzienniki.slask.eu). W podanym rozstrzygnięciu nadzorczym zakwestionowano m.in. zapisy o treści:
1) za odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych, które są zbierane i odbierane w sposób selektywny:
a) za pojemnik lub worek do 60 l ‒ 45,00 zł brutto,
b) za pojemnik lub worek do 80 l ‒ 90,00 zł brutto,
c) za pojemnik lub worek do 110 l ‒ 95,00 zł brutto,
d) za pojemnik lub worek do 120 l ‒ 100,00 zł brutto,
e) za pojemnik do 240 l ‒ 120,00 zł brutto,
f) za pojemnik do 1100 l ‒ 240,00 zł brutto,
g) za kontener 7 m3 ‒ 900,00 zł brutto.
(…..)
Na kanwie ww. zapisów organ nadzoru wskazał m.in., że kryterium, jakie rada może zastosować, obniżając bądź różnicując górne stawki opłat za odbiór odpadów komunalnych, ustawodawca określił w sposób jednoznaczny i może je stanowić jedynie: gęstość zaludnienia na danym obszarze gminy oraz odległość od miejsca przetwarzania odpadów komunalnych (uprawnienie do zastosowania zróżnicowanych stawek), a także selektywna zbiórka i odbiór tych odpadów (obowiązek zastosowania niższych stawek opłat); w odniesieniu do nieczystości ciekłych przesłankę taką stanowi także: odległość od stacji zlewnej bądź właściwości nieczystości ciekłych. Jak podkreślono, ustawodawca nie przewidział w tym zakresie szerszej delegacji dla rady gminy. Podstawową zasadą działania organów administracji publicznej, w tym również organów jednostek samorządu terytorialnego, jest działanie na podstawie i w granicach prawa. Oznacza to, że w przypadku, gdy rada określa i różnicuje stawki opłat za określone usługi, nie może stosować kryteriów innych, niż te wskazane przez ustawodawcę. W dalszych rozważaniach podano także, rada gminy dokonała zróżnicowania górnych stawek opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi w zakresie odbioru odpadów komunalnych ze względu na wielkość pojemnika służącego do zbierania odpadów komunalnych. Rada Gminy zastosowała zatem kryterium nie wymienione w CzystGmU.
W wyroku z 29.11.2011 r. (VIII SA/Wa 574/18) WSA w Warszawie stwierdził m.in., że: „(….) Przesłanki te nie obejmują wielkości pojemnika, worka czy kontenera na odpady. Skoro więc w niniejszej sprawie dokonano zróżnicowania górnych stawek opłat przy zastosowaniu kryteriów pozaustawowych, to oznacza, że w tym zakresie zaskarżona uchwała została podjęta z przekroczeniem delegacji ustawowej, co stanowi kwalifikowane naruszenie prawa – art. 6 ust. 4a w związku z ust. 2 CzystGmU” (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 10.5.2012 r., II SA/Wr 138/12).
Podsumowując, stanowisko organu nadzoru jest prawnie uzasadnione. W ramach uchwały w sprawie określenia górnych stawek opłat za usługi odbierania odpadów komunalnych nie można stosować kryterium różnicowania opłat – niewymienionych w CzystGmU.
