Ustawa, którą przyjął sejm dokonuje nowelizacji w ustawie z 20.4.2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych oraz nowelizacji ustawy z 20.4.2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego.
Zmiany w ustawie o IKE i IKZE mają na celu przede wszystkim:
- ułatwienie zawarcia umowy o prowadzenie IKE i IKZE przez umożliwienie jej zawarcia w postaci elektronicznej;
- dostosowanie pozostałych przepisów art. 13a ustawy o IKE i IKZE do wprowadzonego w art. 13a tej ustawy przepisu ust. 1a, który reguluje limit wpłat na IKZE dokonywanych przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność.
Zmiany w ustawie o PPE to:
- umocowanie reprezentacji pracowników wyłonionej w trybie, do podejmowania czynności przewidzianych w przepisach ustawy wygasa po upływie 48 miesięcy od dnia wyłonienia reprezentacji, obecnie okres ten wynosi 24 miesiące; dzięki zmianie, reprezentacja pracowników będzie miała dłuższy mandat do sprawowania swojej funkcji, w praktyce dzięki temu możliwe będzie np. dokonanie zmian w programie z tą samą reprezentacją pracowników bez konieczności przeprowadzenia wyborów;
- wprowadzenie do ustawy o PPE mechanizmu bezwarunkowej możliwości deklarowania składki dodatkowej; zgodnie z propozycją zawartą w art. 1 pkt 4 lit. a nowelizacji ustawy pkt 10 otrzymał brzmienie „minimalną wysokość możliwej do zadeklarowania składki dodatkowej”; zniesienie zakazu deklarowania składki dodatkowej będzie stanowiło ze strony ustawodawcy wyraźny sygnał do aktywizacji uczestników PPE w zakresie gromadzenia dodatkowych oszczędności na poczet przyszłej emerytury; dotychczas zdarzały się programy, w których nie można było wnosić składki dodatkowej, pozwalały na to przepisy ustawy, natomiast po wejściu w życie proponowanej nowelizacji nie będzie już takiej możliwości;
- zagwarantowanie, że umowa z instytucją finansową lub statut funduszu emerytalnego nie może przewidywać żadnych kosztów obciążających uczestnika w przypadku dokonania wypłaty, wypłaty transferowej, wpłaty środków z tytułu dokonywanej wypłaty transferowej, przeniesienia lub zwrotu; tego rodzaju zmiana daje uczestnikom PPE gwarancje, że wspomniane transfery środków będą bez kosztowe;
- przystąpienie pracownika do programu na warunkach określonych w umowie zakładowej następuje na podstawie deklaracji o przystąpieniu do programu złożonej w postaci elektronicznej pozwalającej na utrwalenie jej treści na trwałym nośniku informacji lub w postaci papierowej, zwanej dalej „deklaracją”, po upływie miesiąca od dnia jej złożenia, chyba że pracodawca potwierdzi w postaci elektronicznej pozwalającej na utrwalenie treści na trwałym nośniku informacji lub na wniosek uczestnika w postaci papierowej przystąpienie do programu w terminie wcześniejszym (art. 18 ustawy o PPE); to oznacza, że nie będzie już żadnych wątpliwości interpretacyjnych dotyczących przystępowania do PPE na podstawie deklaracji elektronicznej; jest to zmiana, która wprowadza ustawową możliwość składania deklaracji elektronicznej, czyli formie, która jest coraz bardziej popularna i praktykowana, bowiem umożliwia szybkie zapisanie się do PPE bez papieru;
- złożenie deklaracji dotyczące składki dodatkowej finansowanej przez uczestnika PPE, która zawiera również wysokość deklarowanej składki dodatkowej oraz upoważnienie dla pracodawcy do jej naliczania i potrącania z wynagrodzenia oraz dokonania jej przelewu na rachunek uczestnika; deklaracja może zawierać także upoważnienie dla pracodawcy do przyjęcia środków wpłacanych przez uczestnika na rachunek dodatkowy oraz do przekazania ich przez pracodawcę̨ na rachunek uczestnika w programie; pracodawca przyjmuje deklarację i potwierdza uczestnikowi jej przyjęcie w postaci elektronicznej pozwalającej na utrwalenie treści na trwałym nośniku informacji lub na wniosek uczestnika w postaci papierowej; składka dodatkowa może być́ odprowadzana na rachunek w programie również ze źródeł innych niż̇ wynagrodzenie za okresy, w których uczestnik zatrudniony u pracodawcy prowadzącego ten program nie otrzymywał wynagrodzenia; składka dodatkowa odprowadzana ze źródeł innych niż̇ wynagrodzenie jest przekazywana przez uczestnika na rachunek dodatkowy wskazany przez pracodawcę̨, z którego następnie pracodawca odprowadza ją na rachunek uczestnika w programie, w uzgodnionym z nim terminie; uczestnik deklarujący składkę̨ dodatkową odprowadzaną ze źródeł innych niż wynagrodzenie jest obowiązany upoważnić pracodawcę̨ do przyjęcia środków wpłacanych przez uczestnika na rachunek dodatkowy oraz do przekazania ich przez pracodawcę̨ na rachunek uczestnika w programie;
- możliwość składnia oświadczenia woli przez uczestników PPE dotyczące programu emerytalnego swojemu pracodawcy lub za jego pośrednictwem w postaci elektronicznej pozwalającej na utrwalenie jego treści na trwałym nośniku informacji lub w postaci papierowej; to oznacza, że obieg dokumentów w ramach PPE będzie coraz bardziej elektroniczny;
- brak obowiązku składania do KNF rocznej informacji dotyczącej prowadzonego programu; dotychczas pracodawca miał obowiązek co roku składać do KNF roczną informacje, najpóźniej do dnia 1 marca za rok poprzedni; po zmianach, obowiązek ten zostanie przeniesiony na instytucje finansowe; to instytucja finansowa prowadząca program będzie miała obowiązek przekazania organowi nadzoru roczną informacje dotyczącą̨ realizacji programów; roczna informacja, za rok poprzedni będzie przekazywana do dnia 31 stycznia. Nie jest jeszcze określone co dokładnie instytucja będzie musiała przekazać do KNF; minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, zakres rocznej informacji dotyczącej realizacji programów, tryb jej przekazywania organowi nadzoru oraz jej wzór, mając na względzie potrzebę̨ dysponowania koniecznymi danymi dotyczącymi realizacji programów przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego oraz organ nadzoru, a także potrzebę̨ zapewnienia właściwej ochrony praw uczestników tych programów; zakres obowiązku informacyjnego nie będzie tożsamy z obowiązkiem raportowym obciążającym obecnie pracodawców; będzie on korespondował z zakresem informacji posiadanych przez te podmioty, co będzie równocześnie pociągać za sobą potrzebę wydania nowego rozporządzenia dotyczącego przekazywania przez zarządzających rocznej informacji dotyczącej realizacji PPE; dane objęte proponowanym obowiązkiem informacyjnym będą analogiczne do danych przekazywanych corocznie do KNF przez zarządzających;
- przekazanie przez pracodawcę Polskiemu Funduszowi Rozwoju Spółce Akcyjnej z siedzibą w Warszawie (czyli spółce, która odpowiada między innymi za nadzór nad PPK) oświadczenia o liczbie pracowników i uczestników zatrudnionych u danego pracodawcy według stanu na dzień 1 stycznia i na dzień 1 lipca w danym roku kalendarzowym; jest to powiązane ze zwolnieniem z obowiązku tworzenia PPK przez pracodawców, którzy prowadzą PPE na określonych zasadach (składka podstawowa nie może być niższa niż 3,5% a poziom partycypacji nie może być niższy w PPE niż 25%); oświadczenie będzie przekazywane w postaci elektronicznej albo postaci papierowej do dnia 31 stycznia i do dnia 31 lipca w danym roku kalendarzowym; konieczność przekazywania przez pracodawcę do PFR oświadczenia o liczbie pracowników i uczestników zatrudnionych u danego pracodawcy według stanu na dzień 1 stycznia i na dzień 1 lipca w danym roku kalendarzowym jest skorelowana z przepisem art. 133 ust. 2 pkt 5 ustawy z 4.10.2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, zgodnie z którym przepisy ustawy o PPK stosuje się do podmiotu zatrudniającego, o którym mowa w ust. 1, począwszy od dnia następującego po dniu 1 stycznia albo 1 lipca danego roku, jeżeli według stanu na ten dzień w PPE uczestniczy mniej niż 25% osób zatrudnionych w tym podmiocie zatrudniającym.
- przekazanie przez Polski Fundusz Rozwoju Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie organowi nadzoru w postaci elektronicznej w formacie pliku ustalonym z organem nadzoru informację o liczbie pracowników i uczestników zatrudnionych u danego pracodawcy według stanu na dzień́ 1 stycznia w danym roku kalendarzowym; informacja, jest przekazywana do dnia 31 marca w danym roku kalendarzowym; informacja, o której mowa w art. 23b, będzie przekazywana organowi nadzoru w celach statystycznych, między innymi do sporządzanego przez organ nadzoru corocznego raportu dotyczącego kapitałowych form zabezpieczenia emerytalnego funkcjonujących na rynku polskim, które są dostępne w ramach II i III filaru systemu emerytalnego;
- doprecyzowanie i uzupełnienie o praktykę zasad dotyczących jednostronnego zawieszania przez pracodawców finansowania składek podstawowych do PPE; pracodawca będzie mógł zawiesić naliczanie i odprowadzanie składek podstawowych albo czasowo ograniczyć wysokość naliczanej składki podstawowej przez określenie obowiązującej w okresie tego ograniczenia zasady naliczania składki; w okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych łączny okres jednostronnego czasowego ograniczenia, nie może przekroczyć́ 6 miesięcy; należy pamiętać, że pracodawcy, którzy prowadzą PPE zwalniające z obowiązku tworzenia PPK, nie mogą zawiesić PPE na okres dłuższy niż 90 dni, bowiem po przekroczeniu tego terminu powstanie obowiązek utworzenia PPK; co ważne po okresie zawieszenia albo czasowego ograniczenia wysokości składki podstawowej pracodawca nie jest obowiązany do wpłaty kwoty składki, która nie została odprowadzona w związku z zawieszeniem albo czasowym ograniczeniem wysokości składki podstawowej; jest to potwierdzenie praktyki jaka występowała w ostatnich latach, chociaż ustawa w tym zakresie nie była precyzyjna; w celu kontynuowania zwolnienia z obowiązku naliczania i odprowadzania składki podstawowej w wysokości określonej w umowie zakładowej polegającego na jednostronnym zawieszeniu naliczania i odprowadzania składki podstawowej albo jednostronnym czasowym ograniczeniu jej wysokości pracodawca jest obowiązany zawrzeć́ z reprezentacją pracowników porozumienie o zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych albo czasowym ograniczeniu wysokości składki podstawowej przez określenie obowiązującej w okresie tego ograniczenia zasady ustalania wysokości składki podstawowej, zgodnie z art. 24 ust. 3 ustawy o PPE; pracodawca w terminie 7 dni od dnia zwolnienia się̨ z obowiązku naliczania i odprowadzania składki podstawowej w wysokości określonej w umowie zakładowej przekazuje organowi nadzoru:
- informację o jednostronnym zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych, która określa datę̨ jego dokonania i okres, na jaki następuje,
- informację o jednostronnym czasowym ograniczeniu wysokości naliczanej składki podstawowej, która określa datę̨ jego dokonania, okres, na jaki następuje, i wysokość odprowadzanej w tym czasie składki podstawowej,
- potwierdzoną za zgodność z oryginałem kopię porozumienia o zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych, które określa datę̨ jego zawarcia, dzień, od którego obowiązuje, i okres, na jaki zostało zawarte,
- potwierdzoną za zgodność́ z oryginałem kopię porozumienia o czasowym ograniczeniu wysokości naliczanej składki podstawowej, które określa datę̨ jego zawarcia, dzień od którego obowiązuje, okres, na jaki zostało zawarte i wysokość odprowadzanej w tym okresie składki podstawowej;
organ nadzoru zawiadamia pracodawcę̨ o dokonaniu wpisu do rejestru programów porozumienia o zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych albo porozumienia o czasowym ograniczeniu wysokości naliczanej składki podstawowej w terminie 30 dni od dnia otrzymania od pracodawcy powyżej wskazanych dokumentów; zwolnienia z obowiązku naliczania i odprowadzania składki podstawowej w wysokości określonej w umowie zakładowej obowiązują̨ od dat wskazanych w dokumentach, z zastrzeżeniem maksymalnego ustawowego okresu obowiązywania takiego zwolnienia;
- możliwość dokonania przez uczestnika PPE w każdym czasie wypowiedzenia udziału w programie przez złożenie pracodawcy oświadczenia woli w postaci elektronicznej pozwalającej na utrwalenie jego treści na trwałym nośniku informacji lub w postaci papierowej, przy czym okres wypowiedzenia przewidziany umową zakładową nie może być́ krótszy niż̇ miesiąc i nie dłuższy niż̇ 3 miesiące; dzięki temu rezygnacja z PPE została wprost doprecyzowana treścią nowelizowanej ustawy; Zmiana przepisu polega na ustanowienia dwóch ustawowych i równoprawnych form wypowiedzenia uczestnictwa w programie (tj. postać elektroniczna pozwalająca na utrwalenie na trwałym nośniku informacji albo postać papierowa).
Do postępowań administracyjnych, o których mowa w art. 37 ustawy o PPE (rejestracja programu, odmowa rejestracji, wpis zmian do rejestru programów z wyłączeniem art. 34 ust. 5, odmowa wpisu zmian do rejestru, wpis i odmowa wpisu do rejestru postanowień porozumień, o których mowa w art. 38 i art. 39, zezwolenie i odmowa zezwolenia na zawieszenie naliczania i odprowadzania składek podstawowych, nałożenie kary pieniężnej oraz wykreślenie programu z rejestru), wszczętych i niezakończonych do dnia wejścia w życie nowelizacji ustawy, stosuje się przepisy ustawy o PPE w brzmieniu dotychczasowym. Przepis ten pozwoli na dokończenie na dotychczasowych zasadach postępowań będących w toku w dniu wejścia w życie komentowanej ustawy.
Ważne
Pracodawcy będą mieli czas do 31.12.2026 r. do dostosowania prowadzonych programów do zmian wprowadzonych komentowaną ustawą. Przez dostosowanie należy rozumieć wpisanie odpowiednich postanowień do umów składających się na PPE i zarejestrowanie tych zmian w KNF. O ile nic się nie zmieni w trakcie prac w Senacie, ustawa wejdzie w życie co do zasady z dniem 1.6.2022 r. z kilkom wyjątkami, które wejdą w życie z 1.1.2023 r. Ustawa jest obecnie procedowana w Senacie.
