Zgodnie z art. 222 ust. 2 FinPubU – w budżecie jednostki samorządu terytorialnego mogą być tworzone rezerwy celowe:
- na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w okresie opracowywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
- na wydatki związane z realizacją programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 FinPubU;
- gdy odrębne ustawy tak stanowią.
Odrębną ustawą wymagającą utworzenia w budżecie rezerwy celowej jest ZarządKryzysU. Ustawa ta w art. 26 ust. 1 ZarządKryzysU przewiduje, że finansowanie wykonywania zadań własnych z zakresu zarządzania kryzysowego na poziomie gminnym, powiatowym i wojewódzkim planuje się w ramach budżetów odpowiednio gmin, powiatów i samorządów województw.
Jednocześnie art. 26 ust. 4 ZarządKryzysU zastrzega, iż w budżecie jednostki samorządu terytorialnego tworzy się rezerwę celową na realizację zadań własnych z zakresu zarządzania kryzysowego w wysokości nie mniejszej niż 0,5% wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, pomniejszonych o wydatki inwestycyjne, wydatki na wynagrodzenia i pochodne oraz wydatki na obsługę długu.
Zadania własne z zakresu zarządzania kryzysowego należy identyfikować posługując się definicjami zarządzania kryzysowego i sytuacji kryzysowej. Przez zarządzanie kryzysowe ustawa rozumie działalność organów administracji publicznej będącą elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej (art. 2 ZarządKryzysU).
Sytuacja kryzysowa to z kolei sytuacja wpływająca negatywnie na poziom bezpieczeństwa ludzi, mienia w znacznych rozmiarach lub środowiska, wywołująca znaczne ograniczenia w działaniu właściwych organów administracji publicznej ze względu na nieadekwatność posiadanych sił i środków.
Na gruncie zatem ustawy o zarządzaniu kryzysowym opisane w pytaniu działania podejmowane przez JST w celu ograniczenia ryzyka rozpowszechniania się epidemii (w okresie trwania ogłoszonego przez Ministra Zdrowia stanu epidemii), podnoszące poziom bezpieczeństwa mieszkańców, powinny być identyfikowane jako zadania własne z zakresu zarządzania kryzysowego. To z kolei oznacza, że mogą być one sfinansowane ze środków rezerwy celowej na zarządzanie kryzysowe.
Tożsame poglądy wyrażają w tym zakresie regionalne izby obrachunkowe. Przykładowo, RIO w Łodzi w stanowisku dotyczącym rozwiązania rezerwy na zarządzanie kryzysowe wskazała, że „W związku z pojawiającymi się pytaniami uprzejmie informujemy, że w ocenie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi nie ma przeszkód dla rozdysponowania środków ujętych w rezerwie celowej utworzonej na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym na działania związane z ochroną mieszkańców miasta przed skutkami zarażenia koronawirusem. Stanowisko to w ocenie Izby znajduje potwierdzenie w przepisie art. 2 ustawy, zgodnie z którym zarządzaniem kryzysowym jest działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej” (dostęp: http://www.lodz.rio.gov.pl/).
Z uwagi na okoliczność, że wskazane w pytaniu zakupy dotyczą jednostek oświatowych, a ich celem jest zwiększenie reżimu sanitarnego w tych jednostkach, wydatki powinny zostać zaklasyfikowane w dziale 801 – Oświata i wychowanie, właściwym rozdziale (np. 80104 – Przedszkola) i paragrafie 421 – Zakup materiałów i wyposażenia (w paragrafie tym ujmuje się zakup materiałów i wyposażenia związany z utrzymaniem i funkcjonowaniem jednostek, w tym m.in.: leków i środków opatrunkowych na wyposażenie apteczek, prasy. Nie zalicza się do tego paragrafu zakupów dóbr przekazywanych osobom fizycznym w ramach deputatów i innych świadczeń w naturze dokonywanych z wydatków osobowych oraz zakupu środków żywności) – stosownie do przepisów KlasBudżR.
