24.2.2017 r. opublikowano rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 14.2.2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2017 r. poz. 356; dalej: Rozporządzenie). Nowe Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 1 lit. a, b, e, f i h ustawy z 14.12.2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59; dalej: PrOśw), a jego termin wejścia w życie określono na 1.9.2017 r.
Nowe rozporządzenie będzie określać podstawy programowe kształcenia ogólnego w następujących typach szkół:
1) szkoły podstawowej (załącznik nr 2 do Rozporządzenia),
2) szkoły podstawowe, dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym (załącznik nr 3 do Rozporządzenia),
3) branżowej szkoły I stopnia (załącznik nr 4 do Rozporządzenia),
4) szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy (załącznik nr 5 do Rozporządzenia),
5) szkoły policealnej (załącznik nr 6 do Rozporządzenia).
Rozporządzenie nie będzie określać podstaw programowych szkół ponadpodstawowych, których ukończenie umożliwia przystąpienie do egzaminu maturalnego:
1) 4-letniego liceum ogólnokształcącego i 5-letniego technikum, w przypadku których zmiany rozpoczną się dopiero od roku szkolnego 2019/2020,
2) branżowej szkoły II stopnia, których funkcjonowanie rozpocznie się od roku szkolnego 2020/2021.
Podstawa programowa określona w Rozporządzeniu zacznie obowiązywać od roku szkolnego 2017/2018 w:
1) klasach: I, IV i VII szkoły podstawowej, a w latach następnych również w kolejnych klasach szkoły podstawowej,
2) szkołach podstawowych dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
3) branżowej szkole I stopnia,
4) szkole przysposabiającej do pracy,
5) semestrach I szkoły policealnej, a w latach następnych również w kolejnych semestrach tej szkoły.
Obecnie obowiązująca podstawa programowa , która została określona w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 27.8.2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r. poz. 977 ze zm.; dalej: PodstProgR) będzie jeszcze obowiązywać:
1) w roku szkolnym 2017/2018:
a) w klasach II, III, V i VI szkoły podstawowej,
b) w klasach zasadniczej szkoły zawodowej,
c) w semestrach II-V szkoły policealnej.
2) w roku szkolnym 2018/2019:
a) w klasach III i VI szkoły podstawowej,
b) w klasach zasadniczej szkoły zawodowej,
c) w semestrach IV i V szkoły policealnej.
W następujących latach szkolnych tj. od 2017/2018 do 2021/2022, w klasach dotychczasowego 3-letniego liceum ogólnokształcącego, a w latach szkolnych od 2017/2018 do 2022/2023, w klasach dotychczasowego 4-letniego technikum, stosować będzie się podstawę programową kształcenia ogólnego dla tych szkół określoną w PodstProgR.
Zgodnie z art. 4 pkt 24 PrOśw, omawiana nowa podstawa programowa określa obowiązkowe zestawy celów kształcenia i treści nauczania, w tym umiejętności opisane w formie ogólnych i szczegółowych wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności, które powinien posiadać uczeń po zakończeniu określonego etapu edukacyjnego, oraz zadania wychowawczo-profilaktyczne szkoły, uwzględniane odpowiednio w programach wychowania przedszkolnego, programach nauczania i podczas realizacji zajęć z wychowawcą oraz umożliwiające ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych, a także warunki i sposób realizacji tych podstaw programowych.
W stosunku do obecnie obowiązującej podstawy programowej zostaną wprowadzone następujące zmiany:
1) ustalenia takiego zakresu treści nauczania, który biorąc pod uwagę liczbę godzin dla poszczególnych przedmiotów przewidzianą w projektowanych przepisach określających ramowy plan nauczania dla szkoły podstawowej, umożliwi nauczycielom rozwijanie umiejętności pracy zespołowej uczniów, rozwiązywania problemów i realizację ciekawych projektów edukacyjnych;
2) szersze uwzględnienie w podstawie programowej poszczególnych przedmiotów technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK), co umożliwi kształcenie kompetencji i umiejętności cyfrowych uczniów również w ramach innych przedmiotów;
3) zastąpienie (począwszy od klasy V szkoły podstawowej) idei integracji przedmiotowej korelacją przedmiotową w ramach przedmiotów humanistycznych oraz przedmiotów przyrodniczych i ścisłych;
4) wprowadzenie nauki programowania, począwszy od edukacji wczesnoszkolnej;
5) powrót do spiralnego układu treści nauczania, w rozumieniu powtarzania i utrwalania materiału na kolejnych, wyższych etapach nauczania;
6) wzmocnienie wychowawczej i profilaktycznej funkcji szkoły poprzez szersze uwzględnienie w postawie programowej zadań wychowawczo-profilaktycznych;
7) szersze niż obecnie uwzględnienie problematyki edukacji dla bezpieczeństwa, w tym ratownictwa medycznego.
Zmiany w podstawie programowej dla szkół podstawowych
Nowa podstawa programowa dla szkoły podstawowej (załącznik 2 Rozporządzenia) jest poprzedzona częścią wstępną, w której określono:
1) główne cele kształcenia w szkole podstawowej,
2) najważniejsze umiejętności (kluczowe kompetencje), które powinny być rozwijane w ramach kształcenia w szkole podstawowej,
3) najważniejsze zadania szkoły podstawowej w odniesieniu do poszczególnych obszarów działalności edukacyjnej i wychowawczo-profilaktycznej,
4) główne cele kształcenia dla poszczególnych przedmiotów.
W części dotyczącej podstawy programowej edukacji wczesnoszkolnej określono zadania szkoły na I etapie edukacyjnym oraz cele ogólne edukacji wczesnoszkolnej opisane w podziale na cztery obszary rozwojowe dziecka :
1) fizyczny,
2) emocjonalny,
3) społeczny,
4) poznawczy.
Podstawa programowa w tej części określa również zakładane osiągnięcia uczniów na koniec edukacji wczesnoszkolnej w ramach poszczególnych obszarów edukacji polonistycznej, matematycznej, środowiskowej, plastycznej, technicznej, informatycznej, muzycznej, wychowania fizycznego i edukacji językowej (język obcy nowożytny, język mniejszości narodowej i etnicznej, język regionalny – kaszubski).
W części dotyczącej II etapu edukacyjnego podstawa programowa jest sformułowana dla poszczególnych przedmiotów realizowanych na tym etapie: języka polskiego, języka obcego nowożytnego, drugiego języka obcego nowożytnego, muzyki, plastyki, historii, wiedzy o społeczeństwie, przyrody, geografii, chemii, fizyki, matematyki, informatyki, techniki, wychowania fizycznego, edukacji dla bezpieczeństwa, wychowania do życia w rodzinie, etyki, języka mniejszości narodowej lub etnicznej, języka regionalnego – kaszubskiego.
Uczniowie niepełnosprawni w szkołach podstawowych
Stosowanie nowej podstawy programowa dla szkoły podstawowej, dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym (załącznik 3 Rozporządzenia), nastąpi od początku roku szkolnego 2017/2018 we wszystkich klasach szkoły podstawowej.
W stosunku do obecnie obowiązującej podstawy programowej zmienione zostały nazwy obowiązkowych zajęć edukacyjnych, tj. zajęcia „Funkcjonowanie w środowisku” zastąpiono „Funkcjonowaniem osobistym i społecznym”. Do zajęć o nowej nazwie należą „Zajęcia rozwijające komunikowanie się” oraz „Zajęcia rozwijające kreatywność”. W skład tych ostatnich, weszły dotychczasowe zajęcia edukacyjne, tj. „Muzyka z rytmiką”, „Plastyka” i „Technika”. Poszerzono katalog celów edukacyjnych i zadań szkoły, a treści nauczania dla wszystkich etapów kształcenia zostały ujęte w obszary tematyczne.
Branżowa szkoła I stopnia
Podstawa programowa dla branżowej szkoły I stopnia (załącznik 4 Rozporządzenia) nie różni się w zakresie celów kształcenia i treści nauczania od aktualnie obowiązującej podstawy programowej kształcenia ogólnego dla zasadniczej szkoły zawodowej , określonej w PodstProgR. W okresie przejściowym, a więc w latach szkolnych od 2017/2018 do 2019/2020, w branżowej szkole I stopnia kontynuować naukę będą absolwenci dotychczasowego gimnazjum. Natomiast absolwenci 8-letniej szkoły podstawowej rozpoczną naukę w tym typie szkoły dopiero w roku szkolnym 2019/2020.
Szkoła specjalna przysposabiająca do pracy
Stosowanie nowej podstawy programowej dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy (załącznik 5 Rozporządzenia) nastąpi we wszystkich klasach tej szkoły od roku szkolnego 2017/2018.
Nowa podstawa programowa nie odbiega istotnie od rozwiązań obowiązujących w obecnie obowiązującej podstawie, określonej w PodstProgR. Zwiększono liczbę i zakres zadań szkoły z uwzględnieniem tematyki właściwej dla kolejnego etapu edukacyjnego w szkole ponadpostawowej. Dodany został nowy rodzaj zajęć, tj. „Zajęcia rozwijające komunikowanie się”, które są kontynuacją zajęć prowadzonych w szkole podstawowej, mających służyć dalszemu rozwijaniu i poszerzaniu kompetencji społecznych i komunikacyjnych uczniów niepełnosprawnych.