Celem Krajowego program oczyszczania ścieków komunalnych (dalej KPOŚK) jest ograniczenie zrzutów niedostatecznie oczyszczanych ścieków, a co za tym idzie – ochrona środowiska wodnego przed ich niekorzystnymi skutkami. Zgodnie z art. 43 ust. 4c ustawy z 18.7.2001 r. – Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 469 ze zm.; dalej: PrWod), KPOŚK podlega okresowej aktualizacji przynajmniej raz na cztery lata. Aktualizacja KPOŚK 2015 jest czwartą jego aktualizacją.

Aktualizacja KPOŚK 2015 r. wynika także z konieczności dostosowania tego programu do wymogów art. 5.2 Dyrektywy 91/271/EWG z 21.5.1991 r. dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych (Dz. Urz. WE L 135 z 30.5.1991, str. 40, ze zm.).

Dotychczasowe tempo wykonania inwestycji w ramach KPOŚK nie zapewniło osiągnięcia celów pośrednich zapisanych w Traktacie akcesyjnym. Inwestycje zaplanowane do realizacji w ramach aktualizacji KPOŚK 2015 r. również nie gwarantują wypełnienia przez wszystkie aglomeracje wymogów Dyrektywy 91/271/EWG. Przyczyną tej sytuacji są:

1) niewłaściwe zaplanowanie wydajności oczyszczalni,

2) niewłaściwe zaplanowanie długości sieci kanalizacyjnych, wynikające ze złego wyznaczenia granic aglomeracji,

3) wprowadzenie art. 5.2 Dyrektywy 91/271/EWG skutkującego potrzebą realizacji dodatkowych inwestycji w zakresie podwyższonego usuwania biogenów na 190 oczyszczalniach w 161 aglomeracjach,

4) planowane zakończenie po 2015 r. budowy 91 nowych oczyszczalni oraz innych prac na 651 oczyszczalniach już istniejących.

Zgodnie z zapisami Dyrektywy 91/271/EWG warunkami koniecznymi do spełnienia przez aglomerację jej wymogów są:

1) wydajność oczyszczalni ścieków w aglomeracjach odpowiada przynajmniej ładunkowi generowanemu na ich obszarze;

2) standardy oczyszczania ścieków w oczyszczalniach uzależnione są od wielkości aglomeracji. Jakość ścieków oczyszczonych odprowadzanych z każdej oczyszczalni jest zgodna z wymaganiami PrWod i rozporządzenia Ministra Środowiska z 18.11.2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. W każdej oczyszczalni zlokalizowanej na terenie aglomeracji powyżej 10 000 równoważnej liczby mieszkańców (dalej: RLM) wymagane jest podwyższone usuwanie biogenów. W myśl art. 43 ust. 2 PrWod przez RLM należy rozumieć ładunek substancji organicznych biologicznie rozkładalnych wyrażonych jako wskaźnik pięciodobowego biochemicznego zapotrzebowania na tlen (BZT5) w ilości 60 g tlenu na dobę;

3) wyposażenie aglomeracji w systemy zbierania ścieków komunalnych gwarantujące blisko 100% poziom obsługi.

Zgodnie z interpretacją Komisji Europejskiej należy tak planować granice aglomeracji, aby w jak największym stopniu cały produkowany przez nią ładunek ścieków był zbierany siecią kanalizacyjną i odprowadzany na oczyszczalnię ścieków. Dlatego w aglomeracjach ujętych w KPOŚK powinien zostać osiągnięty blisko 100% poziom obsługi zbiorczymi systemami kanalizacyjnymi (% RLM korzystających z systemu kanalizacyjnego). Pozostali mieszkańcy aglomeracji, nieobsługiwani przez zbiorcze systemy kanalizacyjne, będą natomiast korzystać z innych systemów oczyszczania ścieków.

Koszt inwestycji zaplanowanych przez aglomeracje i zgłoszonych do aktualizacji KPOŚK 2015 r. wynosi 28,45 mld zł, w tym na:

1) budowę sieci kanalizacyjnej – 18,17 mld zł,

2) inwestycje związane z oczyszczalniami ścieków – 9,32 mld zł,

3) dostosowanie oczyszczalni do art. 5.2 Dyrektywy 91/271/EWG – 950 mln zł (są to dodatkowe nie zaplanowane przez gminy inwestycje związane z koniecznością podwyższenia redukcji związków biogennych na oczyszczalniach w aglomeracjach powyżej 10 000 RLM).