Sposób podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla JST w 2016 r.

Podstawę do wydania rozporządzenia stanowi art. 28 ust. 6 ustawy z 13.11.2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 513 ze zm.). Jednym z ustawowych obowiązków MEN jest bowiem określenie (po zasięgnięciu opinii MF oraz reprezentacji JST) sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej (ustalonej w ustawie budżetowej) pomiędzy poszczególne JST, oczywiście przy uwzględnieniu:

1) typów i rodzajów szkół oraz placówek prowadzonych przez poszczególne JST,

2) stopni awansu zawodowego nauczycieli,

3) liczby uczniów w powyższych szkołach i placówkach, a także

4) zakresu zadań oświatowych realizowanych przez poszczególne jednostki.

Podobnie jak dotychczas naliczanie subwencji jest dokonywane w oparciu o liczbę uczniów uczęszczających do danej szkoły, przy czym jej wysokość jest zróżnicowana w zależności od poszczególnych wag przyporządkowanych poszczególnym kategoriom uczniów. Na jej wysokość ma także wpływ typ i rodzaj szkoły, a także zastosowanie wskaźnika korygującego, uwzględniającego stopnie awansu zawodowego nauczycieli.

Wspomniany wskaźnik korygujący umożliwia przekazanie stosunkowo wyższej subwencji do tych jednostek samorządu terytorialnego, gdzie mamy do czynienia z większym udziałem etatów nauczycieli posiadających najwyższe stopnie awansu zawodowego w stosunku do ogólnej liczby nauczycieli (zakładając, że stosunek ten jest wyższy niż średnia krajowa). Ma to w założeniu pokryć zwiększone wydatki ponoszone przez jednostki samorządu terytorialnego na wynagrodzenia nauczycieli z najwyższymi stopniami awansu zawodowego.

Szacuje się, że w porównaniu do 2015 r. zwiększeniu ulegnie tzw. finansowy standard A (uzyskiwany po podzieleniu kwoty ogólnej subwencji oświatowej, pomniejszonej o 0,4% rezerwy, przez ogólną liczbę uczniów przeliczeniowych). W 2016 r. wyniesie on ok. 5362 zł, a więc będzie o ok. 103 zł wyższy w porównaniu do 2015 r. (wzrost o ok. 2%).

W stosunku do poprzednio obowiązujących przepisów w tym zakresie (rozporządzenie MEN w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2015 z 15.12.2014 r. – Dz.U. z 2014 r., poz. 1977), nowe rozporządzenie przewiduje kilka zmian, przedstawionych poniżej.

Uzupełnienie katalogu pojęć

Katalog pojęć używanych w rozporządzeniu został uzupełniony o pojęcia „korzystających z domów wczasów dziecięcych” oraz „dzieci i młodzież lub uczniów niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym lub głębokim” . Przez pierwsze pojęcie należy rozumieć liczbę obliczoną jako suma wychowanków domów wczasów dziecięcych w poszczególnych dobach roku podzieloną przez 365 i zaokrągloną do liczby całkowitej w ten sposób, że końcówki wynoszące mniej niż 50 pomija się, a końcówki wynoszące 50 i więcej podwyższa do pełnej liczby całkowitej; liczbę wychowanków w pierwszej i ostatniej dobie ich pobytu w domu wczasów dziecięcych ustala się mnożąc liczbę wychowanków wskaźnikiem obliczonym jako liczbę godzin pobytu wychowanka w ciągu doby podzieloną przez 24. Zdefiniowanie pojęcia pozwoli na uniknięcie pojawiających się dotychczas wątpliwości związanych z interpretacją tego wyrażenia oraz brakiem jego jednoznacznej definicji.

Z kolej drugie z pojęć zostało zdefiniowane jako dzieci i młodzież lub uczniów posiadających odpowiednio orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego albo o potrzebie zajęć rewalidacyjno‑wychowawczych, o których mowa w art. 71b ust. 3 OświatU, stwierdzające niepełnosprawność intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym lub głębokim albo upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym lub głębokim. Zdefiniowanie pojęcia wiąże się z funkcjonowaniem nowej terminologii używanej w stosunku do powyższej grupy dzieci objętych kształceniem specjalnym w systemie oświaty.

Konieczność doposażenia gabinetów pomocy przedlekarskiej

Brzmienie § 2 rozporządzenia, określającego katalog czynników, które należy uwzględniać przy podziale subwencji, został rozszerzony o konieczność doposażenia gabinetów profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej. 1.9.2016 r. zmianie ulegnie brzmienie art. 67 ust. 1 pkt 4 OświatU, w ten sposób, że doprecyzowaniu ulegnie wykaz wyposażenia, które musi posiadać szkolny gabinet profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej. Począwszy od tego dnia, wśród minimalnego, wymaganego przepisami prawa wyposażenia takiego gabinetu powinny znaleźć się:

1) podłogi i wyposażenie wykonane z materiałów umożliwiających ich mycie i dezynfekcję;

2) umywalka z baterią z ciepłą i zimną wodą;

3) kozetka;

4) stolik zabiegowy;

5) szafka przeznaczona do przechowywania leków i wyrobów medycznych;

6) biurko oraz szafka kartoteczna – przeznaczone do przechowywania dokumentacji medycznej.

Zmiana jest spowodowana chęcią ujednolicenia wyposażenia ww. gabinetów, natomiast warto zaznaczyć, że przepisy określają jedynie minimalne wymagane wyposażenie, stąd nic nie stoi na przeszkodzie, aby gabinety te były wyposażone w dodatkowy sprzęt – w miarę możliwości finansowych organu prowadzącego. Zmiana zostanie wprowadzona na mocy art. 2 ustawy z 11.9.2015 r. o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1640).

Konieczność doposażenia gabinetów profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej w oparciu o mające wejść w życie powyższe zmiany w art. 67 ust. 1 pkt 4 OświatU powinna być uwzględniana przy podziale części oświatowej subwencji.

Zmiany wag

W nowym rozporządzeniu pojawiła się nowa waga dla uczniów liceów ogólnokształcących dla dzieci i młodzieży o wartości 0,12. Dotychczas w rozporządzeniu funkcjonowała wyłącznie waga dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych o wartości 0,082. W nowym rozporządzeniu waga ta zostanie zachowana (z niezmienioną wartością), jednakże zostaną z niej wyłączeni do osobnej wagi uczniowie liceów ogólnokształcących dla dzieci i młodzieży (nowa waga P ₁₀).

Rozporządzenie przewiduje zmianę w zasadach subwencjonowania uczniów szkół zawodowych i słuchaczy kolegiów pracowników służb społecznych. Zmiana polega na utworzeniu dwóch odrębnych wag:

1) dla uczniów zasadniczych szkół zawodowych dla dzieci i młodzieży, będących młodocianymi pracownikami, realizującymi praktyczną naukę zawodu u pracodawcy (waga P₁₂ o wartości 0,08),

2) dla słuchaczy kolegiów pracowników służb społecznych oraz uczniów szkół ponadgimnazjalnych prowadzących kształcenie zawodowe, w tym na realizację praktycznej nauki zawodu, a także dla uczniów szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi (waga P₁₁ o wartości 0,23).

Dotychczas obie kategorie objęte były wagą o wartości 0,21. Twórcy nowego rozporządzenia uzasadniają wyodrębnienie nowej wagi o niższej wartości dla uczniów ZSZ dla dzieci i młodzieży, będących młodocianymi pracownikami znacznie niższymi kosztami kształcenia tej grupy uczniów – koszt praktycznej nauki zawodu ponoszony jest przez pracodawcę, który otrzymuje zwrot kosztów ze środków Funduszu Pracy.

Rozporządzenie przewiduje nowy sposób naliczana subwencji dla tych jednostek samorządu terytorialnego, w których następuje spadek wysokości naliczanej subwencji w związku z przekroczeniem przez miasto liczby 5000 mieszkańców (np. w związku z włączeniem terenów wiejskich do granic administracyjnych miasta). Nowe rozwiązanie polega na stopniowym obniżaniu subwencji naliczanej wagami P₁ i P₂, w przypadku uczniów szkół w tych miastach, które przekroczyły 5000 mieszkańców lub uczniów szkół położonych na terenach wiejskich, które zostaną włączone do granic administracyjnych miasta powyżej 5000 mieszkańców.

Zmianie uległ sposób uwzględniania uczniów spełniających obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą. Zgodnie z nowym rozwiązaniem nastąpi obniżenie kwoty subwencji naliczanej w części SOA dla uczniów spełniających obowiązek szkolny poza szkołą. Kwota subwencji będzie w takim przypadku stanowić 0,6 kwoty bazowej subwencji dotychczas naliczanej. Twórcy nowego rozporządzenia uzasadniają zmianę znacznie niższymi kosztami kształcenia uczniów spełniających obowiązek szkolny poza szkołą w stosunku do pozostałych uczniów. Zmiana obejmie uczniów kształcących się w systemie edukacji domowej oraz uczniów z niepełnosprawnością sprzężoną, spełniających obowiązek szkolny w ośrodku rewalidacyjno-wychowawczym (w tym przypadku obniżona zostanie kwota subwencji naliczanej dla szkoły, do której powinien uczęszczać uczeń, a nie dla ośrodka). Proces obniżania subwencji został rozłożony w czasie. W 2016 r. obniżenie nastąpi do poziomu 0,6 dotychczasowej kwoty bazowej subwencji. Ponadto uczniowie spełniający obowiązek szkolny lub nauki poza szkołą zostali wyłączeni z przeliczania wagami P₁ i P₂ (ust. 12 załącznika do rozporządzenia).

Podwyższona została wartość wagi P₃₅ – z 0,03 na 0,045 . W 2016 r. waga obejmuje uczniów klas I–III szkół podstawowych. Została wprowadzona w związku z ustaleniem limitów liczebności uczniów w oddziałach klas I–III szkół podstawowych, a także w związku z rozwojem opieki świetlicowej koniecznej do prawidłowego objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci 6-letnich.

Pozostałe zmiany dotyczą:

1) zmiany w zakresie wag dla uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych,

2) uwzględnienia w wadze P₃₉ wychowanków internatów i burs posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, niezależnie od rodzaju szkoły, do której uczęszcza uczeń,

3) podwyższenia wartości wagi P₄₉ i P₅₀ dla placówek realizujących zadania pozaszkolne według rzeczywistej liczby uczniów w szkołach zlokalizowanych na terenie odpowiednio powiatu i województwa,

4) uwzględnienia w opisie wagi P₇ dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim realizujących obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poprzez uczestnictwo w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych organizowanych przez szkoły ponadgimnazjalne oraz poradnie psychologiczno-pedagogiczne,

5) doprecyzowania opisów poszczególnych wag.