Zmiany w ustawie o rachunkowości – uproszczenia ewidencji

Projekt implementuje dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.6.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek, zmieniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylającej dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG (Dz.Urz. UE L 182 z 29.6.2013, s. 19) odnośnie do jednostek innych niż jednostki mikro.

Uproszczenia w zakresie sprawozdawczości finansowej dla jednostek małych

Projekt wprowadza do ustawy o rachunkowości nową kategorię jednostek – jednostki małe, dla których są przewidziane regulacje upraszczające sprawozdawczość finansową.

Do jednostek małych nie zostaną jednak zaliczone następujące jednostki:

1. jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, oraz jednostki zamierzające ubiegać się albo ubiegające się o zezwolenie na wykonywanie działalności na podstawie tych przepisów;
2. emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego, a także podmioty zamierzające ubiegać się lub ubiegające się o dopuszczenie do takiego obrotu, oraz emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu w alternatywnym systemie obrotu;
3. krajowe instytucje płatnicze;
4. instytucje pieniądza elektronicznego;
5. jednostki sektora finansów publicznych.

W nowelizacji przewidziano rozszerzenie katalogu jednostek małych także o podmioty spoza kręgu określonego w dyrektywie. Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie, inne osoby prawne, z wyłączeniem jednostek sektora finansów publicznych, oraz oddziały przedsiębiorców zagranicznych, które w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy nie przekroczyły dwóch z trzech wielkości wskazanych powyżej.

Proponowane uproszczenia Uproszczenia dla jednostek małych zaproponowane w projekcie obejmują możliwość sporządzania skróconego sprawozdania finansowego (jedynie uproszczonego bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej z ograniczonym zakresem ujawnianych informacji).

Ponadto przewiduje się zwolnienie z obowiązku sporządzania sprawozdania z działalności, pod warunkiem że niektóre informacje, objęte dotychczas jego zakresem informacyjnym, zostaną przez jednostki małe ujawnione w informacji dodatkowej, oraz zwolnienie z obowiązku sporządzania zestawienia zmian w kapitale własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych.

W nowo dodawanym załączniku nr 5 do RachU określono zakres informacyjny sprawozdania finansowego dla jednostek małych, składającego się z bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej.

Projekt przewiduje także możliwość odstąpienia od ustalania aktywów i tworzenia rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego dla jednostek, które za poprzedni rok obrotowy nie przekraczają dwóch z następujących trzech wielkości:

1. 17 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
2. 34 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
3. 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Ponadto dla ww. jednostek oraz dla jednostek samorządu terytorialnego przewidziano możliwość klasyfikowania umów leasingu w sposób uproszczony, tj. według zasad określonych w przepisach podatkowych.

Dodatkowo, ww. jednostki (z wyłączeniem jednostek mikro, które ustawowo nie stosują wyceny aktywów i pasywów według wartości godziwej i skorygowanej ceny nabycia, oraz jednostek wymienionych w pkt. 1–5 powyżej) będą mogły nie stosować rozporządzenia Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz.U. Nr 149, poz. 1674).

Projekt nadaje nowe brzmienie załącznikowi nr 1 do ustawy, który określa zakres informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym, o którym mowa w art. 45 ust. 1 RachU, dla jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji. Załącznik ten może być również stosowany w części lub w całości– na zasadzie dobrowolności – przez jednostki małe.

Nowa treść załącznika nr 1 ma na celu dostosowanie przedstawianych przez te jednostki informacji i ujawnień w sprawozdaniu finansowym do wymagań określonych w dyrektywie. Zmieniony został sposób prezentacji niektórych wielkości, zasady prezentacji zaangażowania w kapitale oparto na nowych kryteriach, a także wprowadzono obowiązek ujawniania dodatkowych informacji i objaśnień.

Zmiany w zakresie sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych
Projekt wprowadza zmiany w zakresie sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych. Zmiany te polegają na doprecyzowaniu katalogu przypadków określających sytuacje, kiedy jednostka ma status jednostki dominującej, wraz ze sposobem liczenia praw głosu oraz praw powoływania i odwoływania członków organów zarządzających, nadzorujących lub administrujących. Zmienione zostaną także definicje jednostki powiązanej, jednostki stowarzyszonej, znaczącego inwestora i znaczącego wpływu.

Projekt wprowadza także definicję zaangażowania w kapitale, przez które należy rozumieć jakikolwiek udział w kapitale innej jednostki, mający charakter trwałego powiązania. Przy czym trwałe powiązanie występuje zawsze w przypadku nabycia, zakupu lub pozyskania w innej formie udziału w kapitale innej jednostki stowarzyszonej, chyba że zbycie udziału w krótkim okresie od dnia jego nabycia, zakupu lub pozyskania w innej formie jest wysoce prawdopodobne, poprzez zawarcie wiążącej umowy lub podjęcie innych aktywnych działań dotyczących zbycia.

Projekt przewiduje także wprowadzenie dwóch kategorii wielkości progów umożliwiających niesporządzenie skonsolidowanych sprawozdań finansowych:

1. z uwzględnieniem wyłączeń konsolidacyjnych (wówczas proponowane wielkości progów wynoszą dla: sumy bilansowej – 32 000 000 zł, przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów – 64 000 000 zł oraz średniorocznego zatrudnienia – 250 osób),
2. bez uwzględnienia wyłączeń konsolidacyjnych (wówczas wartości progów dotyczące sumy bilansowej i przychodów ze sprzedaży towarów i produktów są podwyższone o 20%).

Uproszczona ewidencja przychodów i kosztów dla organizacji pozarządowych

W projekcie przewidziano możliwość prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów, na warunkach i zasadach określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej: PożPublWolU), dla organizacji pozarządowych, z wyłączeniem spółek kapitałowych, oraz stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego.

Zastosowanie tego uproszczenia możliwe jest pod warunkiem, że organizacje te działają w sferze zadań publicznych określonych w art. 4 ust. 1 w PożPublWolU, nie prowadzą działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, nie posiadają statusu organizacji pożytku publicznego, oraz osiągną, w roku poprzedzającym rok wyboru prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów, przychody w wysokości nieprzekraczającej 50 000 zł i wyłącznie z przychodów określonych w art. 10a ust. 1 pkt 4 PożPublWolU.

Mogą to być przychody wyłącznie z działalności nieodpłatnej pożytku publicznego (składki członkowskie, darowizny, zapisy, spadki, dotacje, subwencje, przychody pochodzące z ofiarności publicznej), działalności odpłatnej pożytku publicznego (sprzedaż towarów i usług), sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych, a także przychody z odsetek od środków pieniężnych na rachunkach rozliczeniowych, prowadzonych w związku z wykonywaną działalnością, w tym także odsetek od lokat terminowych.

Sposób prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów, warunki, jakim powinna odpowiadać ta ewidencja dla prawidłowego określenia zobowiązań podatkowych, oraz inne szczegółowe obowiązki związane z jej prowadzeniem określone zostaną w rozporządzeniu wydanym przez Ministra Finansów w porozumieniu z Ministrem Pracy i Polityki Społecznej.

Inne zmiany
Nowelizacja przewiduje także wprowadzenie nowego sprawozdania dotyczącego płatności na rzecz administracji publicznej. Sprawozdanie to będą sporządzać jednostki działające w przemyśle wydobywczym lub jednostki zajmujące się wyrębem lasów pierwotnych.

Projekt przewiduje ponadto zniesienie obowiązku publikacji sprawozdań finansowych przez spółdzielnie w Monitorze Spółdzielczym, z jednoczesnym pozostawieniem obowiązku składania tych sprawozdań finansowych wraz z innymi dokumentami do Krajowego Rejestru Sądowego. Przepisy te będą mieć zastosowanie już do sprawozdań sporządzonych za rok obrotowy kończący się po dniu wejścia w życie tej nowelizacji.

W projekcie również rozszerza się katalog podmiotów zobligowanych do badania sprawozdań finansowych o krajowe instytucje płatnicze i instytucje pieniądza elektronicznego, co projektodawcy uzasadniają specyfiką działalności tych jednostek.

Istotną i od dawna oczekiwaną zmianą jest ujednolicenie terminów przeliczania na walutę polską wielkości wyrażonych w euro, o których mowa w art. 3 ust. 3 RachU, art. 24a ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 4 ust. 2 ustawy z 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.