Co do zasady w ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali największą liczbę ważnie oddanych głosów. Za wybranego na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej w drugiej turze uznaje się tego kandydata, który otrzymał więcej głosów.
Ponieważ w tegorocznych wyborach proces wyborczy nie został zakończony i trwa aż do ustalenia wyników wyborów w II turze, tym samym aktualność zachowują wszystkie nałożone na jednostki samorządu terytorialnego obowiązki związane z organizacją wyborów. Dopiero po przeprowadzeniu głosowania ponownego i ustaleniu wyniku wyborów, obowiązki wyborcze jst ulegają ograniczeniu, choć nadal istnieją (dotyczy to chociażby usuwania materiałów wyborczych pozostawionych przez komitety wyborcze).
Do najważniejszych zadań spoczywających na organach jednostek samorządu terytorialnego związanych z organizacją tzw. II tury należą:
- aktualizacja spisów wyborców;
- stała obsługa urzędników wyborczych;
- realizacja zadań związanych z toczącą się kampanią wyborczą;
- obsługa głosowania korespondencyjnego;
- obsługa pełnomocnictw do głosowania;
- wydawanie zaświadczeń o prawie do głosowania
- przygotowanie lokali wyborczych przed dniem ponownego głosowania.
Aktualizowanie spisów wyborców
Już od 44. dnia przed dniem wyborów w Centralnym Rejestrze Wyborców generuje się w sposób automatyczny, jednak nie częściej niż raz na dobę, spisy wyborców dla każdego obwodu głosowania w formie elektronicznej. Są one udostępniane gminom przez ministra właściwego do spraw informatyzacji. Oczywiście pomiędzy I a II turą wyborów spisy wyborców muszą być aktualizowane; w ciągu dzielących je 14 dni zdarzają się bowiem przypadki utraty lub nabycia praw wyborczych przez wyborców w danej gminie. Spis wyborców jest więc aktualizowany do dnia przekazania go przewodniczącym właściwych obwodowych komisji wyborczych. Dzieje się to przez dopisanie wyborcy do spisu wyborców lub skreślenie go ze spisu – stosownie do okoliczności.
W wyborach Prezydenta RP, w których przeprowadza się głosowanie ponowne, spis wyborców jest aktualizowany w systemie teleinformatycznym, w którym prowadzony jest CRW, w okresie między dniem pierwszego głosowania a trzecim dniem przed dniem ponownego głosowania. Najpóźniej na dwa dni przed głosowaniem ponownym drukuje się, w dwóch egzemplarzach, spis wyborców, który będzie służył do przeprowadzenia tego głosowania. Aktualizując spis wyborców, ujmuje się w nim osoby, które między dniem pierwszego głosowania a dniem ponownego głosowania ukończyły 18 lat lub dla których dany obwód głosowania stał się właściwy z urzędu lub na wniosek oraz skreśla się ze spisu osoby, które zmarły, utraciły prawo wybierania lub dla których dany obwód głosowania przestał być właściwy. W przypadku dopisania wyborcy do spisu wyborców po jego wydrukowaniu, drukuje się w dwóch egzemplarzach dodatkowy formularz spisu obejmujący dopisanych wyborców.
Do czasu przekazania spisu wyborców przewodniczącemu obwodowej komisji wyborczej, w celu aktualizacji spisu, sporządzane są jego dodatkowe strony, na których ujmowane są osoby, które zmieniły miejsce głosowania po wydrukowaniu spisu wyborców i zostały ujęte w obwodzie głosowania:
1) z urzędu, w związku z zameldowaniem na pobyt stały na obszarze danej gminy w stałym obwodzie głosowania właściwym dla adresu zameldowania na pobyt stały albo
2) w związku ze złożeniem przez wyborcę stale zamieszkałego na obszarze gminy bez zameldowania na pobyt stały wniosku o ujęcie go w CRW.
Z kolei na dodatkowych stronach spisu wyborców ujmowane są osoby pominięte w spisie w wyniku oczywistej omyłki oraz osoby, dla których skutkiem złożenia reklamacji jest ujęcie ich w spisie wyborców. Informację o przyczynach ujęcia na dodatkowych stronach spisu wyborców zamieszcza się w rubryce „Uwagi” poprzez odpowiedni wpis.
Obsługa urzędnika wyborczego
W czasie pomiędzy pierwszą a drugą turą wyborów w gminach nadal funkcjonują urzędnicy wyborczy. W tym okresie więc wójt ma obowiązek dalszej kompleksowej obsługi urzędników wyborczych, zgodnie z postanowieniami porozumienia zawartego na podstawie art. 191g Kodeksu wyborczego.
Zadania w kampanii wyborczej
Po zakończeniu głosowania w pierwszej turze i ogłoszeniu jego wyników a przed drugą turą nadal toczy się kampania wyborcza, która ulega zakończeniu na 24 godziny przed dniem ponownego głosowania, czyli trwa do północy z 30 na 31 maja. W tym czasie aktualne pozostają wszystkie zadania jednostek samorządu terytorialnego związane z prowadzeniem kampanii wyborczej, tj. m.in. utrzymywanie wyznaczonych przez wójta na obszarze gminy miejsc przeznaczonych na bezpłatne umieszczanie urzędowych obwieszczeń wyborczych i plakatów wszystkich komitetów wyborczych. W tym czasie też Policja lub straż gminna nadal jest obowiązana usuwać na koszt komitetów wyborczych plakaty i hasła wyborcze, których sposób umieszczenia może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo bezpieczeństwu mienia bądź bezpieczeństwu w ruchu drogowym.
Głosowanie korespondencyjne
Zgodnie z art. 53b § 8 Kodeksu wyborczego, jeżeli głosowanie korespondencyjne ma dotyczyć m.in. wyborów Prezydenta RP, to zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego dokonane przez wyborcę przed wyborami dotyczy również ponownego głosowania. Oznacza to, że bez konieczności dokonywania przez wyborców ponownych zgłoszeń, należy dostarczyć im, na zasadach i w trybie opisanym w Kodeksie wyborczym, pakiety wyborcze (art. 53e Kodeksu wyborczego). Jest to zadanie urzędnika wyborczego, należy jednak pamiętać, że na podstawie art. 191g Kodeksu wyborczego oraz zawartych porozumień, obsługę urzędnikom w tym zakresie zapewniają właściwi miejscowo wójtowie.
Pełnomocnik do głosowania
W wyborach Prezydenta RP akt pełnomocnictwa sporządza się na pierwsze oraz ponowne głosowanie odrębnie. Oznacza to, że właściwe urzędy gmin mają także pomiędzy I a II turą głosowania obowiązek przyjmowania wniosków o sporządzenie aktu pełnomocnictwa do głosowania. Czynności związane ze sporządzeniem aktu pełnomocnictwa do głosowania są zadaniem zleconym gminie i są wolne od opłat. Wniosek taki, aby był skuteczny, musi być przez wyborcę złożony nie później jednak niż do 9. dnia przed dniem ponownego głosowania (a więc do 23 maja). Za datę wniesienia wniosku przyjmuje się dzień jego wpływu do właściwego urzędu gminy. Wniosek składa się na formularzu i jego rozpatrzenie podlega takiej samej procedurze, jak w przypadku wniosków złożonych przez I turą. W okresie pomiędzy turami głosowania urzędy gmin mają więc także obowiązek ciągłego prowadzenia oraz aktualizacji wykazu sporządzanych aktów pełnomocnictwa do głosowania.
Wydawanie zaświadczeń o prawie do głosowania
Wniosek o zaświadczenie o prawie do głosowania wyborca może złożyć po uruchomieniu drugiej tury wyborów, czyli po podliczeniu głosów i ogłoszeniu wyników pierwszej tury. Musi to uczynić nie później niż 3. dnia przed dniem ponownego głosowania, czyli do 29.5.2025 r., na piśmie utrwalonym w postaci papierowej, opatrzonym własnoręcznym podpisem. Wniosek ten jest od początku do końca obsługiwany przez urzędy gmin. Aby otrzymać zaświadczenie o prawie do głosowania, należy przygotować dowód osobisty lub paszport oraz sam wniosek o wydanie zaświadczenia o prawie do głosowania. Można upoważnić inną osobę do odbioru zaświadczenia. W takim przypadku wyborca składa w urzędzie gminy wniosek o wydanie zaświadczenia i upoważnienie (mogą być ujęte w jednym dokumencie), w którym wskazuje swoje imię (imiona) i nazwisko, numer PESEL, adres zamieszkania, informację, w jakich wyborach wyborca jest uprawiony do głosowania, a także dane osoby upoważnionej do odebrania zaświadczenia.
Wniosek musi zostać podpisany przez wyborcę, nawet jeśli zaświadczenie odbiera pełnomocnik. Wójt wybranej gminy przygotowuje zaświadczenie i wydaje je wyborcy lub upoważnionej przez niego osobie za pokwitowaniem w urzędzie gminy, w którym złożono wniosek.
Zarówno zaświadczenie o prawie do głosowania, jak i pełnomocnictwo do odbioru zaświadczenia są bezpłatne.
Przygotowanie lokali wyborczych
Za techniczno-organizacyjną stronę przygotowania lokali wyborczych odpowiada wójt (burmistrz, prezydent miasta), a obowiązek ten oczywiście rozciąga się także na głosowanie w II turze wyborów prezydenta. Tak samo jak 18 maja, tak też 1 czerwca w jednym pomieszczeniu będzie mógł znajdować się jeden lokal wyborczy. Zgodnie z art. 39a Kodeksu wyborczego, w lokalu wyborczym ma być umieszczone, w miejscu widocznym dla wyborców, godło państwowe. Poza godłem, w lokalu wyborczym umieszcza się tylko urzędowe obwieszczenia wyborcze (art. 48 § 2 Kodeksu wyborczego). Państwowa Komisja Wyborcza może postanowić o umieszczeniu w lokalu wyborczym oraz w miejscu zapewniającym tajność głosowania zwięzłej informacji o sposobie głosowania właściwym dla przeprowadzanych wyborów. Poza wymienionymi elementami, w lokalu wyborczym musi także znajdować się wyposażenie umożliwiające przeprowadzenie głosowania i ustalenie jego wyników. Musi więc być zapewnione miejsce pracy dla obwodowych komisji wyborczych, urna (wykonana z przezroczystego materiału – art. 41a §1 Kodeksu wyborczego). Tajność głosowania zapewnia się m.in. przez przygotowanie w lokalu wyborczym odpowiedniej liczby łatwo dostępnych miejsc umożliwiających każdemu wyborcy nieskrępowane zapoznanie się z kartą do głosowania oraz jej wypełnienie w sposób niewidoczny dla innych osób (art. 52 § 5a Kodeksu wyborczego).
Wszelkie obowiązki prowadzące do sprostania opisanym kodeksowym wymogom spoczywają przed drugą turą na urzędach gmin.
