Pytanie o to, jak gmina może uregulować podatek od nieruchomości za OSP musi zostać poprzedzone rozstrzygnięciem kwestii – czy taki wydatek z budżetu gminy ma podstawę prawną.
Zgodnie z art. 7 ust.1 pkt 14 o samorządzie gminnym (dalej: SamGminU) do zadań własnych gminy należą sprawy porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego. Sposób realizacji zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej regulują m.in. przepisy ustawy o ochotniczych strażach pożarnych (dalej: OSPU).
Zgodnie z art. 10 ust.1 OSPU w ramach realizacji zadania własnego w zakresie ochrony przeciwpożarowej gmina zapewnia, stosownie do posiadanych sił i środków, ochotniczym strażom pożarnym:
1) obiekty, tereny, pojazdy i sprzęt specjalistyczny, środki ochrony indywidualnej, umundurowanie i środki łączności oraz ich utrzymanie,
2) ubezpieczenie strażaków ratowników OSP i kandydatów na strażaków ratowników OSP oraz członków młodzieżowych drużyn pożarniczych i dziecięcych drużyn pożarniczych, w tym ubezpieczenie grupowe, od odpowiedzialności cywilnej i od następstw nieszczęśliwych wypadków, podczas wykonywania powierzonych zadań,
3) badania lekarskie strażaków ratowników OSP przeprowadzane w celu stwierdzenia braku przeciwwskazań do udziału w działaniach ratowniczych,
4) badania lekarskie kandydatów na strażaków ratowników OSP przeprowadzane w celu stwierdzenia braku przeciwwskazań do udziału w szkoleniu podstawowym przygotowującym do bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych.
Artykuł 7 ust. 1 SamGminU wskazuje z kolei, że gmina jest obowiązana do zawarcia umowy ze wszystkimi OSP działającymi na jej terenie, zawierającej postanowienia dotyczące podejmowanych działań, o których mowa w art. 3, oraz postanowienia dotyczące obowiązków, o których mowa w art. 10 ust.1 SamGminU.
Ponadto, stosownie do art. 10 ust. 7 SamGminU w celu koordynacji ochotniczych straży pożarnych funkcjonujących na terenie gminy właściwy wójt (burmistrz, prezydent miasta) może powołać komendanta gminnego ochrony przeciwpożarowej, którego wyznacza spośród strażaków OSP lub pracowników podległego mu urzędu.
Na podstawie art. 15 OSPU z budżetu gminy wypłacany jest ekwiwalent na rzecz strażaków ratowników za udział w działaniu ratowniczym, akcji ratowniczej, szkoleniu lub ćwiczeniu. Zgodnie natomiast z art. 14a SamGminU rada gminy może, w drodze uchwały, przyznać ekwiwalent pieniężny strażakom ratownikom OSP za wykonywanie zadań innych niż wymienione w art. 15. W uchwale wskazuje się te zadania oraz wysokość i sposób ustalenia ekwiwalentu pieniężnego.
Wreszcie, art. 35 ust. 4 OSPU przewiduje szczególną sytuację, w której – na wniosek zarządu OSP – gmina bezpłatnie prowadzi ewidencję majątku, księgowość oraz rachunkowość ochotniczej straży pożarnej. Niestety ustawodawca nie rozwinął powołanej regulacji, pozostawiając domysłom kwestie związane z podstawą wykonywania przez gminę wymienionych w przepisie obowiązków, czy też kwestie odpowiedzialności za określone czynności z tym związane.
Tak zakreślony zakres dopuszczalnych wydatków budżetowych na realizację omawianego zadania publicznego (ochrona przeciwpożarowa) – w ocenie autora odpowiedzi – nie obejmuje zapłaty z tytułu obciążających jednostki OSP zobowiązań publicznoprawnych, w tym podatku od nieruchomości. Nie można takiego wydatku umieścić w kategorii wydatków związanych z utrzymaniem obiektów lub terenów.
Optymalnym sposobem rozwiązania wskazanego w pytaniu zagadnienia byłoby udzielenie, przez organ podatkowy (wójta gminy) ulgi w zapłacie podatku (umorzenie zaległości, odroczenie zapłaty podatku, rozłożenie na raty). Przesłanką udzielenia ulg są ważny interes podatnika lub interes publiczny (art. 67a Ordynacji podatkowej). Zatem organ podatkowy powinien rozważyć, czy w opisanej sytuacji (podatnik realizuje zadania publiczne, korzysta z majątku publicznego w celu wykonywania tych zadań, nie prowadzi innej działalności – zarobkowej, itp.) nie zachodzą przesłanki wskazane w art. 67a Ordynacji podatkowej.
