Zmiany w zakresie awansu zawodowego nauczycieli

Nowelizacja zakłada zastąpienie od 1.9.2018 r. obecnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu oceną pracy uwzględniającą m.in. dorobek nauczyciela za okres stażu . Jednocześnie rozszerzeniu ulegnie skala ocen pracy – z obecnej trzystopniowej na czterostopniową ( wprowadzenie nowej oceny – bardzo dobrej). Karta Nauczyciela będzie zawierała jedynie ogólne kryteria dokonywania oceny pracy nauczycieli oraz dyrektorów szkół. Natomiast szczegółowe kryteria i tryb dokonywania oceny pracy, zakres informacji zawartych w karcie oceny pracy, tryb postępowania odwoławczego oraz skład i sposób powoływania zespołu oceniającego zostaną określone w odpowiednich rozporządzeniach.

Nowością będzie ustalanie przez dyrektorów, po zasięgnięciu opinii rad pedagogicznych oraz działających w jednostkach oświaty zakładowych organizacji związkowych zrzeszających nauczycieli, wdrodze regulaminu, wskaźników oceny pracy nauczycieli, odnoszących się do poziomu spełniania kryteriów oceny pracy nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego – przy uwzględnieniu specyfiki pracy w danej jednostce. Analogiczny regulamin określający wskaźniki oceny pracy dyrektorów ustalałby organ sprawujący nadzór pedagogiczny w porozumieniu z organami prowadzącymi – po zasięgnięciu opinii organizacji związkowych.

W obecnym stanie prawnym ocena pracy nauczyciela oparta jest głównie na stopniu realizacji obowiązków określonych w art. 6 KartaNauczU. W związku z tym planowane jest poszerzenie określonego w tym przepisie katalogu obowiązków o zadanie związane z koniecznością prowadzenia przez nauczyciela doskonalenia zawodowego zgodnie z potrzebami szkoły . Sposób wykonania nowego zadanie będzie oczywiście przedmiotem późniejszej oceny.

Nowelizacja zakłada wprowadzenie obligatoryjnych terminów dokonywania oceny pracy nauczyciela kontraktowego, mianowanego i dyplomowanego . Ocena ta będzie dokonywana:

1) po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela kontraktowego, nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego;

2) po zakończeniu dodatkowego stażu,

3) co 3 lata pracy w szkole od dnia uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego, nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego

Gdy termin dokonania oceny pracy wskazany w pkt 3 powyżej będzie upływał w trakcie odbywania przez nauczyciela kontraktowego lub nauczyciela mianowanego stażu na kolejny stopień awansu, ocena pracy będzie dokonywana po zakończeniu tego stażu (nowy ust. 1a w art. 6a KartaNauczU). Pozwoli to na uniknięcie kumulowania się terminów dokonywania tej oceny.

Nowością będzie możliwość przyznania nauczycielowi dyplomowanemu legitymującemu się co najmniej 3-letnim okresem pracy w szkole, który otrzymał ocenę wyróżniającą, dodatku za wyróżniającą pracę . Dodatek ten ma działać motywująco na pracę nauczycieli dyplomowanych – w przypadku otrzymania niższej niż wyróżniająca oceny, nauczyciel traciłby do niego prawo.

Nowelizacja przewiduje wydłużenie okresów pracy niezbędnych do rozpoczęcia stażu na kolejny stopień awansu zawodowego :

1) z 2 do 3 lat wydłuży się okres pracy niezbędny do rozpoczęcia stażu na stopień nauczyciela mianowanego,

2) z 1 roku do 4 lat wydłuży się okres pracy niezbędny do rozpoczęcia stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego.

Oznacza to wydłużenie podstawowej ścieżki awansu zawodowego z 10 do 15 lat , przy czym możliwe będzie jej skrócenie w przypadku uzyskania przez nauczyciela wyróżniającej oceny pracy. Jednocześnie wydłużeniu ulegnie staż na stopień nauczyciela kontraktowego – z 9 miesięcy do 1 roku i 9 miesięcy . Natomiast w miejsce rozmowy z nauczycielem ubiegającym się o stopień nauczyciela kontraktowego przez komisję kwalifikacyjną, w skład której wchodzą osoby z danej szkoły, wprowadzony zostanie egzamin przeprowadzany przez komisję egzaminacyjną, w skład której będą wchodziły także osoby spoza szkoły.

Zmiany w zakresie wynagradzania

Jak już zostało wspomniane, założeniem twórców nowych przepisów jest wzmocnienie motywacyjnego charakteru wynagradzania nauczycieli . W związku z tym nowelizacja zakłada wprowadzenie nowego dodatku – za wyróżniającą się pracę. Będzie on wynosił 16% kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej. Dodatek będzie przysługiwał odpowiednio z dniem 1 stycznia, albo 1 września, w zależności od daty uzyskania wyróżniającej oceny pracy. Planuje się, że dodatek ten zostanie po raz pierwszy przyznany od 1.9.2020 r. (w ograniczonej wysokości), ulegając corocznemu zwiększaniu, aż do 1.9.2022 r., gdy będzie po raz pierwszy przyznany w pełnej wysokości 16% kwoty bazowej.

Zmiany wprowadzane nową ustawą o finansowaniu zadań oświatowych nie ominą również uprawnień nauczycieli o charakterze socjalnym. Zakłada się uchylenie następujących uprawnień:

1) prawa do lokalu mieszkalnego (uchylenie art. 54 ust. 1-2 i 4 KartaNauczU 1.1.2018 r.),

2) nauczycielskiego dodatku mieszkaniowego (uchylenie art. 54 ust. 3, 6-8 KartaNauczU 1.1.2018 r.),

3) przydziału gruntu szkolnego nauczycielowi na wsi (uchylenie art. 56 KartaNauczU 1.1.2018 r.),

4) prawa do zajmowania mieszkań w budynkach szkolnych i użytkowanych przez szkoły (uchylenie art. 58 KartaNauczU 1.1.2018 r.),

5) zasiłku na zagospodarowanie (uchylenie art. 61 KartaNauczU 1.9.2018 r.).

Zniesienie powyższych uprawnień socjalnych nastąpi z zachowaniem zasady ochrony praw nabytych. Środki wydatkowane obecnie na dodatek mieszkaniowy oraz zasiłek na zagospodarowanie mają zostać przesunięte na wynagrodzenia nauczycielskie.

Zmiany w zakresie czasu pracy

Nowelizacja KartaNauczU zakłada ujednolicenie tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć (pensum) nauczycieli : pedagogów, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych, doradców zawodowych oraz nauczycieli posiadających kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej zatrudnianych dodatkowo w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego oraz współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Obecnie pensum tych nauczycieli określają poszczególne organy prowadzące, w związku z czym przykładowo pensum logopedów, psychologów, pedagogów i doradców zawodowych potrafi wahać się od 18 do ponad 30 godzin. Po nowelizacji pensum nauczycieli posiadających kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej zatrudnianych dodatkowo w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego oraz współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym zostanie określone na poziomie 20 godzin. Jednocześnie tygodniowy wymiar godzin zajęć pedagogów, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych, doradców zawodowych , z wyjątkiem nauczycieli zatrudnionych w poradniach psychologiczno-pedagogicznych określony przez organ prowadzący nie będzie mógł przekraczać 22 godzin tygodniowo.

Nowelizacja przewiduje również wprowadzenie systemu ujednolicającego sposób określania tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć nauczycieli realizujących w ramach stosunku pracy obowiązki określone dla stanowisk o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin. Pensum to będzie określane jako iloraz łącznej liczby realizowanych godzin i sumy części etatów realizowanych w ramach poszczególnych tygodniowych wymiarów godzin zajęć. Wynik zaokrąglany będzie do pełnych godzin w ten sposób, że czas zajęć do pół godziny będzie pomijany, a powyżej pół godziny będzie liczył się za pełną godzinę. Godziny wyliczone ponad ten wymiar będą stanowiły godziny ponadwymiarowe (nowy art. 42 ust. 5c KartaNauczU).

Kolejna zmiana dotyczy ograniczenia możliwości przydzielania godzin ponadwymiarowych nauczycielom pełniącym stanowiska kierownicze (art. 42 ust. 6a KartaNauczU). Wprowadzona zostanie zasada, zgodnie z którą dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz nauczycielowi pełniącemu inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczycielowi, który obowiązki kierownicze pełni w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze, nie będzie można przydzielać godzin ponadwymiarowych, z wyjątkiem sytuacji, gdy będzie to konieczne dla realizacji ramowego planu nauczania w jednym oddziale .

Powyższe zmiany dotyczące czasu pracy nauczycieli wejdą w życie 1.9.2018 r.

Zmiany w zakresie urlopu wypoczynkowego

W obecnym stanie prawnym dyrektorzy i wicedyrektorzy placówek feryjnych, wykonujący pracę w czasie ferii, mają prawo do urlopu uzupełniającego w czasie roku szkolnego. Nowelizacja zakłada określenie wymiaru i terminu udzielania takim nauczycielom urlopu wypoczynkowego w sposób pozwalający na lepszą organizację pracy szkoły. Zgodnie z nowym art. 64 ust. 2a KartaNauczU – dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz nauczycielowi pełniącemu inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczycielowi, który obowiązki kierownicze pełni przez okres co najmniej 10 miesięcy w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze, będzie przysługiwało prawo do urlopu wypoczynkowego wwymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów. Nauczyciele zajmujący stanowiska kierownicze w szkole będą mogli zatem korzystać z urlopu wypoczynkowego w ciągu całego roku, a nie wyłącznie w czasie ferii szkolnych .

Nowelizacja zakłada również doprecyzowanie przepisów w zakresie urlopu wypoczynkowego nauczyciela, który w ramach jednego stosunku pracy realizuje obowiązki nauczyciela szkoły, w której organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, jak i nauczyciela szkoły, w której organizacji pracy nie są przewidziane ferie szkolne. W takim przypadku nauczycielowi przysługiwałoby prawo do urlopu wypoczynkowego określonego dla nauczyciela szkoły, w której nauczyciel realizuje większą liczbę godzin zajęć, a w przypadku realizowania w tych szkołach równej liczby godzin zajęć – prawo do urlopu wypoczynkowego określonego dla nauczyciela szkoły feryjnej.

Zmiany w zakresie urlopu dla poratowania zdrowia

Planowane zmiany w KartaNauczU mają doprowadzić do ograniczenia możliwości korzystania z urlopu dla poratowania zdrowia (od 1.1.2018 r.) . Po zmianie urlop ten będzie udzielany nauczycielowi w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej lub choroby, w której powstaniu czynniki środowiska pracy lub sposób wykonywania pracy mogą odgrywać istotną rolę . Urlop ten będzie mógł być udzielany również na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową. Obecne przepisy zakładają jedynie, że urlop ten jest udzielany w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia. O zasadności udzielania urlopu będzie lekarz, który posiada uprawnienia do wykonywania badań zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 229 § 8 Kodeksu pracy, wykonujący działalność w jednostce służby medycyny pracy, z którą szkoła zawarła umowę, o której mowa w art. 12 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz.U. z 2014 r. poz. 1184 ze zm.), a nie – jak dotychczas – lekarz ubezpieczenia zdrowotnego leczący nauczyciela. Jednocześnie zostanie doprecyzowane, że do uzyskania prawa do urlopu dla poratowania zdrowia wymagany będzie co najmniej 7-letni okres pracy w szkole, przy czym nauczyciel musi być w tym okresie zatrudniony w wymiarze nie niższym niż połowa obowiązkowego wymiaru zajęć. Siedmioletni okres będzie uważany za nieprzerwany, jeżeli nauczyciel podjął zatrudnienie w szkole nie później niż w ciągu 3 miesięcy po ustaniu poprzedniego stosunku pracy w tej samej lub innej szkole . Nauczyciele, którzy do dnia wejścia w życie nowelizacji uzyskają orzeczenie o potrzebie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia, będą korzystali z urlopu na dotychczasowych zasadach.

Zmiany w zakresie nawiązywania, zmiany i rozwiązywania stosunków pracy

W obecnym stanie prawnym warunek przedstawienia przez zatrudnianego nauczyciela zaświadczenia o niekaralności z KRK jest obowiązkowy w każdym przypadku. Nowelizacja zakłada wprowadzenie (od 1.9.2018 r.) pewnych odstępstw od tego warunku w przypadku nawiązywania z tym samym nauczycielem w tej samej szkole kolejnych stosunków pracy. Po zmianie przepisów nauczyciel, przed nawiązaniem stosunku pracy, będzie obowiązany przedstawić dyrektorowi szkoły informację z KRK, z wyjątkiem przypadku, gdy z nauczycielem nawiązywany będzie kolejny stosunek pracy w tej samej szkole w ciągu 3 miesięcy od dnia rozwiązania albo wygaśnięcia na podstawie art. 20 ust. 5c KartaNauczU poprzedniego stosunku pracy (wygaśnięcie stosunku pracy po przeniesieniu w stan nieczynny).

Nowelizacja KartaNauczU zakłada również uchylenie (1.1.2018 r.) art. 19 KartaNauczU – dającego organowi prowadzącemu szkołę możliwość przeniesienia nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania do innej szkoły – bez zgody nauczyciela, jednak na okres nie dłuższy niż 3 lata, z prawem powrotu na uprzednio zajmowane stanowisko. W przypadku przeniesienia do pracy w innej szkole w innej miejscowości, nauczycielowi przysługuje czterodniowy tydzień pracy, dodatek za uciążliwość pracy w wysokości 20% wynagrodzenia zasadniczego oraz zakwaterowanie w miejscu czasowego zatrudnienia. W ocenie twórców nowelizacji rozwiązanie takie utraciło w obecnych realiach rację bytu. Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania w dalszym ciągu będzie mógł zostać przeniesiony na inne stanowisko lub do innej szkoły, na własną prośbę lub z urzędu za jego zgodą, na podstawie art. 18 KartaNauczU.

Nowelizacja wprowadzi również zmiany w instytucji ograniczenia wymiaru zatrudnienia na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 2 KartaNauczU . W obecnym stanie prawnym dyrektor, w razie częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć rozwiązuje z nim stosunek pracy lub, na wniosek nauczyciela, przenosi go w stan nieczynny. Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może wyrazić zgodę na ograniczenie zatrudnienia w trybie określonym w art. 22 ust. 2 KartaNauczU. Przepisy nie nakładają natomiast na dyrektora obowiązku ponownego zwiększenia wymiaru zatrudnienia takiego nauczyciela. W związku z tym nowelizacja wprowadzi nowy przepis, zgodnie z którym w razie powstania możliwości podjęcia przez nauczyciela, któremu ograniczono wymiar zatrudnienia, pracy w wymiarze wyższym, niż wynikający z tego ograniczenia, w tej samej szkole, na tym samym lub za jego zgodą innym stanowisku, pod warunkiem posiadania przez nauczyciela wymaganych kwalifikacji, dyrektor szkoły będzie miał obowiązek w pierwszej kolejności zwiększenia wymiaru zatrudnienia tego nauczyciela . Zmiana wejdzie w życie 1.9.2018 r.

Kolejna zmiana będzie polegać na uchyleniu w art. 27 ustępu 2 KartaNauczU, określającego okres niezdolności nauczyciela do pracy z powodu choroby, po którym następuje rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony , a także zastosowanie do tych nauczycieli regulacji, jaka została określona w art. 23 ust. 1 pkt 2 KartaNauczU dla nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania. Doprecyzowany zostanie również przepis art. 23 ust. 1 pkt 2 KartaNauczU, przez wskazanie przypadków, w których rozwiązanie stosunku pracy następuje w terminie dłuższym niż po upływie 182 dni niezdolności do pracy. Stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, tak samo jak w przypadku nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania, będzie ulegał rozwiązaniu w razie czasowej niezdolności nauczyciela do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres tej niezdolności przekracza 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowanagruźlicą lub występuje w trakcie ciążynie dłużej niż przez 270 dni, przy czym do okresu niezdolności do pracy wlicza się również przypadające w tym okresie przerwy obejmujące dni, w których w szkole, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie odbywają się zajęcia. W szczególnie uzasadnionych wypadkach okres nieobecności w pracy będzie mógł zostać przedłużony o kolejne 12 miesięcy, o ile nauczyciel uzyska prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, o którym mowa w przepisach dotyczących świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, lub zostanie mu udzielony urlop dla poratowania zdrowia. Zmiany te wejdą w życie od 1.1.2018 r.

Pozostałe zmiany planowane w KartaNauczU

Wśród pozostałych istotnych zmian planowanych w KartaNauczU należy wskazać na zmiany dotyczące uprawnień związanych z rodzicielstwem – wchodzące w życie 1.1.2018 r. (wprowadzenie szczególnej regulacji dotyczącej wykorzystania przez nauczyciela zwolnienia od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem do lat 14, wprowadzenie szczególnych uregulowań w zakresie obniżenia wymiaru czasu pracy dla nauczyciela posiadającego prawo do urlopu wychowawczego).

Od 1.9.2018 r. nastąpi również objęcie nauczycieli innych form wychowania przedszkolnego prowadzonych przez osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego przepisami KartaNauczU.

Od 1.1.2018 r. wprowadzone zostaną także zmiany w zakresie postępowania dyscyplinarnego polegające na uzupełnieniu obowiązującej procedury o rozwiązania zawierające zasady doręczeń pism i zawiadomień w tym postępowaniu.