Nowy akt prawny (opubl. w Dz.U. z 2018 r. poz. 2446) został wydany na podstawie art. 28 ust. 6 ustawy z 13.11.2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1530 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem, w brzmieniu od 1.1.2019 r., minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz reprezentacji jednostek samorządu terytorialnego, określa, w drodze rozporządzenia, sposób podziału części oświatowej subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem w szczególności:

1) typów i rodzajów szkół i placówek prowadzonych przez te jednostki;

2) stopni awansu zawodowego nauczycieli;

3) liczby uczniów w szkołach i placówkach;

4) liczby dzieci, które ukończyły 6 lat lub więcej w roku bazowym, objętych wychowaniem przedszkolnym w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego;

5) zróżnicowania kwot ustalanych na dzieci objęte wychowaniem przedszkolnym i dzieci realizujące obowiązek szkolny i obowiązek nauki z uwzględnieniem wyższej kwoty na dziecko objęte wychowaniem przedszkolnym w przedszkolach oraz wyższej kwoty w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego zlokalizowanych na terenach wiejskich i w miastach do 5000 mieszkańców;

6) zróżnicowania kwot ustalanych na uczniów objętych kształceniem zawodowym w oparciu o prognozowane zapotrzebowanie na pracowników w danym zawodzie na krajowym i wojewódzkim rynku pracy;

7) liczby uczniów lub słuchaczy, niebędących uczniami lub słuchaczami niepełnosprawnymi, którzy uzyskali odpowiednio świadectwo dojrzałości, certyfikat kwalifikacji zawodowej, świadectwo potwierdzające kwalifikację w zawodzie, dyplom zawodowy lub dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe, w liceach ogólnokształcących dla dorosłych, branżowych szkołach II stopnia oraz szkołach policealnych, niebędących szkołami specjalnymi;

8) liczby słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych, którzy zdali egzamin zawodowy lub egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie, w zakresie danej kwalifikacji, w szkołach lub placówkach prowadzących kwalifikacyjne kursy zawodowe.

Rozporządzenie, podobnie jak w latach ubiegłych, uzależnia wysokość subwencji od liczby uczniów przeliczeniowych – otrzymywanej przez zastosowanie zróżnicowanych wag i wskaźników kategorii uczniów i określonych typów i rodzajów szkół oraz wskaźnika korygującego, uwzględniającego stopnie awansu zawodowego nauczycieli. Następnie liczba uczniów przeliczeniowych jest przemnażana przez finansowy standard podziału subwencji (finansowy standard A). W 2019 r. finansowy standard A wynosi około 5593 zł, a więc jest o około 183 zł wyższy od tego z poprzedniego roku (wzrost o ok. 3,4%). Zwiększona kwota subwencji w ocenie MEN powinna wystarczyć na realizację nowych zadań oświatowych, w tym m.in. na:

1) sfinansowanie skutków finansowych zmian dotyczących liczby etatów nauczycieli oraz awansu zawodowego (w tym również w zakresie dzieci 6-letnich i starszych w wychowaniu przedszkolnym),

2) sfinansowanie podwyżek wynagrodzeń nauczycieli od 1.4.2018 r.,

3) sfinansowanie podwyżek wynagrodzeń dla nauczycieli w wysokości 5% od 1.1.2019 r.

W ocenie środowisk samorządowych, w tym np. zdaniem Związku Miast Polskich, wprowadzenie rozwiązań proponowanych przez nowe rozporządzenie spowoduje potrzebę przeznaczenia na nie dodatkowych 588,17 mln zł, których obecnie nie przewiduje ustawa budżetowa na 2019 r.

Wprowadzenie nowych wag

Nowe rozporządzenie spowodowało wprowadzenie dwóch wag na realizację działań z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej o wartości 0,025 dla szkół podstawowych i gimnazjum (waga P46) i o wartości 0,012 dla szkół ponadpodstawowych (waga P47). Waga obejmie uczniów z kategorii dzieci i młodzież (wszystkich, a nie tylko objętych pomocą) w szkołach ogólnodostępnych realizujących obowiązek szkolny lub nauki. W ocenie twórców nowego rozporządzenia zróżnicowanie wag wynika z odsetka osób korzystających z pomocy psychologiczno-pedagogicznej w danym typie szkoły – w szkołach podstawowych i gimnazjach jest on większy.

Rozporządzenie wprowadza również nową wagę o wartości 0,05 dla uczniów kształcących się w zawodach kierowca mechanik lub technik transportu drogowego. Zmiana wynika z wprowadzenia badania psychologicznego dla kandydatów do szkół chcących podjąć naukę w ww. zawodach. Koszt tego badania ma ponosić organ prowadzący szkołę, a środki naliczone nową wagą mają zrekompensować organom prowadzącym koszty ponoszone na jego opłacenie.

Wagi na szkolnictwo zawodowe

Nowe rozporządzenie zakłada zróżnicowanie kwot naliczanych na uczniów objętych kształceniem zawodowym w oparciu o prognozowane zapotrzebowanie na pracowników w danym zawodzie na rynku pracy. W rezultacie wprowadzone zostały dwie nowe wagi na uczniów klas I kształcących się w zawodach, na które prognozuje się zwiększone zapotrzebowanie. Na uczniów tych naliczana będzie dodatkowa subwencja do końca cyklu kształcenia – co ma zapewnić stabilność finansową samorządów w kształceniu zawodowym. Wartość wagi na uczniów kształcących się w zawodach, na które prognozuje się zwiększone zapotrzebowanie wyniesie 0,2, z wyłączeniem uczniów będących młodocianymi pracownikami realizującymi praktyczną naukę zawodu u pracodawcy, dla których waga wyniesie 0,08.

W wyniku analizy kosztochłonności kształcenia oraz podstaw programowych pod kątem wyposażenia dokonano również zmniejszenia finansowania uczniów kształcących się w wybranych zawodach.

Wysokość subwencji a zmiana liczby uczniów w związku z reformą oświatową

Nowe rozporządzenie zawiera wskaźnik zmniejszający liczbę uczniów gimnazjów dla dzieci i młodzieży o 33,3% – w związku z całkowitym wygaśnięciem gimnazjów od 1 września 2019 r.

Z drugiej strony rozporządzenie przewiduje zwiększenie liczebności uczniów szkół ponadgimnazjalnych i ponadpodstawowych dla dzieci i młodzieży w związku ze wzrostem liczby uczniów ww. szkół od 1 września 2019 r. (absolwentów gimnazjów oraz pierwszych absolwentów ośmioletniej szkoły podstawowej) odpowiednim wskaźnikiem:

1) dla liceów ogólnokształcących: 6,81%,

2) dla techników: 13,40%,

3) dla branżowych szkół I stopnia: 9,20%.

Przewiduje się również zwiększenie liczebności uczniów do wag dla wychowanków internatów i burs o 11%.